Giriş
Soru: Şirketimizde 1 Mart 2010’dan itibaren bir emekli çalıştırmaya başlayacağız. Personelin emekli aylığı alarak çalışması için emekliye ödeyeceğimiz ücretten aylık yüzde 7.5 sosyal güvenlik destek primi keseceğimizi ve ücretin yüzde 22.5’i kadar da işveren destek prim hissesi ödeyeceğimizi biliyoruz. Ancak, emekiye ödediğimiz ücreti vergilendirirken, sosyal güvenlik destek primini Gelir Vergisi matrahından düşüp düşmeyeceğimiz hususunda ikileme düştük. Ücretten kesilen destek primi, Gelir Vergisi’ne tabi tutulacak mı? Cem ÖZKAN Cevap: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre hesaplanarak emekli personelin ücretinden kesilen sosyal güvenlik destekleme primi, vergilendirilecek ücretin gerçek safi tutarının hesaplanması sırasında, indirim unsuru olarak dikkate alınarak, ücretten düşülür. Kalan ücret üstünden Gelir Vergisi hesaplanır. Şirketinizde çalışmaya başlayan emekli personele ödediğiniz ücretten, sosyal güvenlik destek primi kesintisi yaptıktan sonra kalan tutar üstünden Gelir Vergisi kesintisi yapmanız gerekiyor.
SSK prim ödemeleriniz memuriyette 49 yaşında emekli olmanızı sağlıyor
Soru: 8 Ocak 1964 doğumluyum. 1 Eylül 1986’da SSK’lı oldum. 807 gün prim ödedim. 4 Ocak 1994’ten beri memur olarak çalışıyorum. Ne zaman emekli olabilirim? Nezihe ERDEM Cevap: SSK prim ödemeleriniz memuriyet başlangıç tarihinizi 807 gün geri götürerek 25 yıl fiili hizmet süresi ve 49 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlıyor. 49 yaşınızı dolduracağınız 8 Ocak 2013’te emekli olabilirsiniz.
Emekli aylıklarındaki düşük tutar sistemden kaynaklanıyor
Soru: 8 Ocak 2010’da emeklilik dilekçesi vermiştik. Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan ‘Birikmiş tutarı ve aylığınızı ilgili bankadan çekebilmeniz için gerekli talimat verilmiştir’ gibi bir yazı geldi yaşlılık aylığı adı altında. Ancak sorun şu ki, maaş 561.20 lira olarak görünüyor. Babam 25 yıl hizmet süresini doldurdu. En son 13’üncü basamaktan prim ödüyordu. Maaşının 561.20 lira olması normal mi? EMRAH Cevap: Tepkinizde haklısınız. Ancak babanızın emekli aylığındaki düşüklük yanlışlıktan değil, sistemden kaynaklanıyor. Maalesef emekli aylıklarının tutarı çok düşük. Babanızın aylığında yanlışlık yok.
Kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılabilirsiniz
Soru: 1992’de SSK’lı oldum. 5000 gün prim ödedim. 11 yıldır aynı şirkette çalışıyorum. İstifa ettiğim takdirde şirketten herhangi bir çalışma tazminatı veya kıdem tazminatı alabilir miyim? Murat TEZCAN/İZMİR Cevap: Emekli olmak için aranan sigorta süresi ve prim sayısı şartlarını yerine getirip, sadece aranan yaşı dolduramayanlar, kıdem tazminatını alarak işlerinden ayrılabiliyorlar. Yaş haddinden emekli olmak için, aranan 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim şartlarını sağladığınızdan, kıdem tazminatınızı alarak işinizden ayrılabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken, bulunduğunuz yerdeki sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünden alacağınız ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısını işvereninize ibraz etmektir. İşinizden ayrıldıktan sonra, emekli olacağınız yaşı çalışmadan bekleyebileceğiniz gibi, herhangi bir işyerinde, hatta ayrıldığınız işyerinde çalışarak da bekleyebilirsiniz.
Babanızın gün eksiğini borçlanmayla tamamladığınızdan annenizin aylık kaybı yok
Soru: Babam 1984’te vefat etti. Ölümünden 22 yıl sonra babamın Bağ-Kur’lu olduğunu öğrendik. Askerlik ücretini yatırıp anneme 3’üncü dereceden aylık bağlattık. Annemin maaş almadığı dönem olan 22 yıllık maaşını toplu alabileceğimiz yönünde bilgi edindim. Bu doğru mu? Annemin aylık almadığı 22 yılın aylıklarını toplu olarak alabilir miyiz? Vedat KETME Cevap: Sorunuzda babanızın askerlik süresini borçlandığınızı belirtiyorsunuz. Babanızın ödediği prim gün sayısı, annenize dul aylığı bağlanmasına yeterli olsaydı, babanızın askerlik süresini borçlanmazdınız. Babanızın askerlik süresini borçlanarak aylığa hak kazanmış ve aylık bağlatmışsınız. Dolayısıyla annenizin aylık kaybı yok. Ayrıca, ölüm aylığı talebe bağlıdır. Talep edilmediği sürece aylık bağlanmaz. Anneniz talep ettiği tarihte de aylık bağlanma hakkı olmadığından, aylığı askerlik borçlanması ile kazanılan günlerle hak etmiş. Dolayısıyla ortada bir kayıp yok. 22 yılın aylığını toplu alması söz konusu olmaz.
Hizmet tespit davası açmanız gerek
Soru: 15 Temmuz 1982’de SSK’lı oldum. İlk numara bana 1982’de verildi. Belgelerde bu tarih görülüyor. Fakat gün toplamında 1982’deki günlerim dökümanda çıkmıyor. Dökümanda 1987’den itibaren prim yattığı görünüyor. Prim ödenmediği için de 1982 girişim kabul edilmiyor. Girişimin 1982 kabul edilmesi için ne yapmalıyım? Gekko ACAR Cevap: 1982’deki sigortanız staj veya çıraklık sigortası ise numara ve sigorta kartı verilmesine karşın, kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenmediğinden emeklilik açısından başlangıç sayılmaz. Ancak, 1982’deki başlangıcınızda stajyer veya çırak değilseniz, işveren girişinizi bildirmiş ancak, çalışma günlerinizi bildirmemiş demektir. Bu takdirde, hizmet tespit davası açarak, mahkemede çalışmalarınızı kanıtlarsanız, (o işyerinde çalıştığınızı bilen bir şahit, herhangi bir belge gibi) bir gün bile kazansanız başlangıcınız 1982’ye gider. Bir de ulaşmanız mümkünse işverenle görüşmenizde yarar var. Çünkü, işveren belki çalışmalarınızı bildirmiş, ancak kurumda bir hata veya yanlışlık vardır. Bu tür bir yanlışlık varsa, bunların da düzeltilmesi mümkün. (Örneğin, o dönemde işverenin gönderdiği 3 aylık dönem bordrolardaki bir eksiklikten dolayı günleriniz dosyanıza işlenmemişse).
