Giriş
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan bir süre önce Türkiye’nin önde gelen işadamlarına “yüzde yüz yerli otomobil” üretilmesi için çağrı yapmıştı. Aralarında Türk otomobil endüstrisinin kurucularından olan Rahmi M. Koç’un da bulunduğu duayen isimler bu konuda çalışmaya başlamıştı. Hükümetle paylaşılan ilk gayriresmi raporda “yeni baştan bir marka yaratmanın güçlüğü dile getirilmiş, bu başarılsa bile uluslararası pazarlarda rekabet etmenin çok sıkıntılı olacağı” vurgulanmıştı.
Ancak bu çalışmalar sona ermiş değil. Nitekim kararlılıklarını vurgulayan Sanayi Bakanı Nihat Ergün, üretilmesi planlanan yerli otomobilin ilk etapta pazardan yüzde 20 pay alabileceğini söyledi. Sıfırdan yerli bir otomobil yaratıp Türkiye ve dünya pazarlarına sunmak elbette denenebilir. Ancak daha kısa dönemde ve muhtemelen daha etkili sonuç verecek bir yöntem, tanınmış bir markayı satın almaktır.
Bunun için çok iyi bir fırsat var önümüzde. Ekonomik krizden bir türlü kurtulamayan İsveç’in prestijli otomobil üreticisi Saab iflasın eşiğinde. Çalışanların maaşları ödenemiyor, sendikalar ayaklanmış durumda. Şirket, alacaklılardan korunmak ve biraz daha zaman kazanabilmek için mahkemeye konkordato başvurusunda bulundu. Yeni modellerini tanıtmak için büyük bir fırsat olan Frankfurt Otomobil Fuarı’na bile bütçe kısıntısı nedeniyle katılamıyorlar.
Saab, teknoloji birikimi ve marka kimliği açısından çok değerli bir otomotiv şirketi. Yıllar önce uçak teknolojisine sahip dev bir grubun parçasıydı. Sonra büyük bir ekonomik krize girdi ve Hollandalı Spyker firmasına satıldı. General Motors’un Saab’ı yönettiği dönemde pek çok kez İsveç’e gitmiş ve Trollhattan şehrindeki fabrikayı ziyaret etmiştim.
Bugün otomobillerde güvenlik alanında yapılan pek çok iyileştirme ve alınan patentler Saab sayesindedir. Ayrıca Saab otomobillerinin kafa kafaya çarpışma testleri ünlüdür. Emniyet kemerleri, polen filtresi, far yıkayıcı gibi donanımları standart olarak kullanan ilk firma, Saab’dır. Türk yatırımcılar Saab’ı rahatlıkla alıp zaman içinde üretimin bir bölümünü Türkiye’ye kaydırabilir. Saab’ın teknolojisi ve bilgi birikimiyle “milli nitelikte” özgün bir modelin yaratılması daha kolay olur.
Koç ve Ülker’in başarısı
Satın almalar konusunda Türk yatırımcıların küresel alanda ciddi deneyimi var. Koç Holding elektronik ev aletleri üretiminde efsane bir marka olan Alman Grundig’i satın almıştı. Bu kararla birlikte Grundig daha etkin ve verimli hale geldi. Benzer durum Belçika’nın en ünlü markası Godiva için de geçerli. Godiva, Türkiye’de gıda sektörünün öncü şirketlerinden Ülker tarafından yönetiliyor. Koç ve Ülker satın aldıkları markaların kimliğine müdahale etmedi, aksini yapmak yanlış olurdu zaten.
Son 10 yılda otomotiv dünyası satın almalar ve birleşmeler yoluyla çok değişti. Milli duyguların sembolü konumundaki markalar başka ülkelerin denetimine girdi. İngiltere’nin en önemli markalarından Mini, şu anda Alman BMW Grubu’nda. Prestijli Bentley de yine Alman Volkswagen’in kontrolünde. İngiliz kültürünün sembol markası Jaguar ve Land Rover’ı bir süre önce Hintliler satın aldı.
Japonya’nın ikinci büyük üreticisi Nissan da Renault ile birleşme adımıyla artık ağırlıklı olarak Fransızlar tarafından yönetiliyor. Küresel etkileşimin böylesine yoğun olduğu bir dönemde Saab’ı satın almak Türkiye için önemli bir kazanç olur. Fakat çabuk hareket etmek şart; çünkü Çinliler Saab’ı çok istiyor. Bu alanda çok ciddi projeler ürettiğini bildiğim Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı M. İlker Aycı’nın dikkatine sunuyorum.
