Giriş
Soru: Hak kazandığım kıdem tazminatımı aldım. 2006’da işe girdim. 30 Nisan 2012’de işten çıktım. 12.306 TL kıdem tazminatı hesaplanmış. Ancak bordroda normal maaş ödemesi gibi gözükmekte ve Gelir Vergisi kesilmekte. Bu normal midir? Mustafa İZCİ Cevap: Kıdem tazminatı Gelir Vergisi’ne tabi olmadığından Gelir Vergisi kesilmemesi gerekir. Kıdem tazminatı ödemesinden sadece ‘binde 6.6’ oranında Damga Vergisi kesilir. Başka kesinti yapılmaz. Gelir Vergisi kesilmişse yanlışlık yapılmış.
Evde bakım aylığı rapor derecesi ile aile içinde kişi başına düşen aylık gelire bağlı
Soru: Annem yatalak ve bakıma muhtaç. Ben çalışmıyorum. Hiçbir sosyal güvencem yok. Evliyim, üzerimde kayıtlı tapulu gayrimenkulüm var. Acaba SGK bana anneme baktığım için maaş bağlar mı? Serpil KUŞ Cevap: Evde bakım aylığı alıp alamayacağınız; annenizin engel derecesine ve aile içinde kişi başına düşen gelirin aylık ortalama tutarına bağlıdır.
[[HAFTAYA]] Şayet anneniz başkasının bakımına muhtaç derecede ağır engelliyse ve aile içinde kişi başına düşen gelirin aylık ortalama tutarı, asgari ücretin net tutarının üçte ikisinden (bugün için 423.10 TL’dir) az ise evde bakım aylığı alabilirsiniz. Bu iki şartı birlikte sağlayamıyorsanız, evde bakım aylığı alamazsınız.
Prim ödenmeyen girişler başlangıç sayılmaz
Soru: 1984 yılında sigorta girişim ve numaram var. Prim yatırılmamış emekliliğimi etkiler mi? HACI Cevap: Prim ödenmediyse, 1984’teki sigorta girişiniz emeklilik açısından başlangıç sayılmaz. Çünkü emeklilik açısından başlangıç tarihi; kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) ilk defa prim ödenen gündür.
Emekli ikramiyesine haciz konabilir
Soru: Devlet memuruyum. Maaşımda yaklaşık 100 milyar haciz var. Emeklilik yaşım doldu. Emekli olursam emekli ikramiyeme haciz koyulur mu? Bilgi verirseniz sevinirim. MEHMET Cevap: Emekli aylığına emeklinin izni olmadan haciz konamaz. Ancak, maalesef emekli ikramiyesine haciz konabilir.
İşveren kıdem tazminatının iadesini isteyebilir
Soru: 1 Ocak 1979 doğumluyum. 20 Aralık 1996 tarihinde sigortalı oldum. Şu an primim 4250 gün. 15 yıl 3600 günle tazminat alabilir miyim? Alabilirsem işyeri tazminatımı vermezse, ne yapmam gerek? ULAŞ Cevap: Emekli olmak için aranan şartlardan sigortalılık süresi ve prim ödeme şartını sağlayan ancak yaşı dolduramayan sigortalı, kıdem tazminatı alarak işinden ayrılabiliyor. Yaş haddinden emekli olmak için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Süre ve prim şartını sağladığınızdan kıdem tazminatınızı alarak işinizden ayrılabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken bulunduğunuz yerdeki, sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünden alacağınız ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısını işverene ibraz etmekten ibarettir. İşveren ibraz edeceğiniz yazıya rağmen kıdem tazminatınızı ödemezse, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nezdinde şikâyet hakkınızı kullanabileceğiniz gibi, iş mahkemesine dava açarak, kıdem tazminatınızı yargı yoluyla almaya çalışabilirsiniz. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken husus, kıdem tazminatı alarak ayrıldıktan sonra çok kısa sürede başka bir işyerinde çalışmaya başlamamaktır. Çünkü, bu uygulama 8 Eylül 1999’da yürürlüğe giren ve emekli olmayı, hem prim gün sayısını artırarak, hem de yaş şartı getirerek oldukça zorlaştırdığından toplumun ‘mezarda emeklilik’ olarak adlandırdığı 4447 sayılı yasa ile getirilmiştir. Bu uygulama ile kanun koyucunun amacı yaş şartıyla, emekliliği uzatılan sigortalının kıdem tazminatı almasının da gecikerek mağdur olmasını önlemektir. Bu açıdan işten ayrılırken sigortalıda, emekli olunacak yaş dolana kadar çalışma iradesinin olmaması gerekir. Aksi takdirde, tazminatı alıp ayrıldıktan sonra başka bir işyerinde işe başlanması halinde, işveren kıdem tazminatının iadesini isteyebilir. Ancak, işten ayrıldıktan makul bir süre sonra örneğin 8, 10 ay sonra sigortalıda iradesinin çalışma yönünde değişmesi olağandır. Ve çalışmaya başladığında sorun yaşamaz.
Erken emeklilik boş hayal
Soru: Erken emeklilik yasası çıkabilir mi böyle bir yasa var mı? Hasan YILDIZ Cevap: 1999’dan beri çıkartılan yasalara ve uygulanan politikalara bakıldığında erken emeklilik yasasının çıkmayacağı rahatlıkla söylenebilir. Türkiye’de şu anda aktif pasif dengesi 1.85’e düşmüş durumda. Bu 1.85 çalışana bir emekli düştüğü anlamına geliyor. Dünyada ideal aktif pasif dengesi bire altıdır. Yani, altı çalışana karşılık bir emekli. Ancak dört çalışana bir emekli oranı da sürdürülebilir görülmektedir. Bizim 1.85 çalışana karşı bir emeklimiz bulunuyor. Bu durumun uzun süre sürdürülmesi mümkün değil. Bu açıdan önümüzdeki dönemde, emekli olma daha da zorlaştırılabilir. Erken emeklilik yasası bekleyen boşa bekler.
Almanya’da çalışan veya oturan Türk vatandaşı Türkiye’de elde ettiği konut kira gelirini beyan etmek zorunda
Soru: Posta Gazetesi’nde ‘Yurtdışında yaşayan Türk işçisinin kira gelirini beyan etmesine gerek yok’ diye bir yazınızı okumuştum. Almanya’da malulen (hastalıktan) emekliyim. Türkiye’de 3 daireden toplam aylık 1400 TL kira gelirim var (Gelir Vergisi beyannamesini veriyorum). Sorum şu: Almanya’da yaşadığım için, kira geliri beyan etmek zorunda mıyım? Bu konuda beni aydınlatırsanız sevinirim. Metin ŞİRİN Cevap: Çalışma izni veya oturma izni alarak Almanya’da ikamet eden Türk vatandaşları ‘dar mükellef’ kapsamında vergilendirildiklerinden, Türkiye’de elde ettiği ve Gelir Vergisi stopajına (kesintisine) tabi tutulmuş işyeri kira gelirlerinin beyanı gerekmiyor. Kiradan kesinti yoluyla tahsil edilen Gelir Vergisi bunların nihai vergisi oluyor. Okuduğunuz yazımız, işyeri kira gelirleriyle ilgili. Almanya’da yaşayan Türk işçilerinin Türkiye’de elde ettiği ve yıllık tutarı konut kira geliri istisna tutarını (2012 yılı için 3000 TL’dir) aşan konut kira gelirlerinin beyan edilmesi zorunlu. Üç konutunuzdan elde ettiğiniz kiranın yıllık tutarı istisna tutarını aştığından, kira gelirlerinizi beyan etmeniz zorunlu. Zaten beyan ederek doğru işlem yapmışsınız. Beyan etmeseniz cezalı duruma düşerdiniz.
Erken emeklilik boş hayal
Soru: Erken emeklilik yasası çıkabilir mi böyle bir yasa var mı? Hasan YILDIZ Cevap: 1999’dan beri çıkartılan yasalara ve uygulanan politikalara bakıldığında erken emeklilik yasasının çıkmayacağı rahatlıkla söylenebilir. Türkiye’de şu anda aktif pasif dengesi 1.85’e düşmüş durumda. Bu 1.85 çalışana bir emekli düştüğü anlamına geliyor. Dünyada ideal aktif pasif dengesi bire altıdır. Yani, altı çalışana karşılık bir emekli. Ancak dört çalışana bir emekli oranı da sürdürülebilir görülmektedir. Bizim 1.85 çalışana karşı bir emeklimiz bulunuyor. Bu durumun uzun süre sürdürülmesi mümkün değil. Bu açıdan önümüzdeki dönemde, emekli olma daha da zorlaştırılabilir. Erken emeklilik yasası bekleyen boşa bekler.
