Giriş
Yeni yıla sayılı günler kala, kişisel bütçe, birikim, harcamalar, kartlar, yatırım, sigorta, BES, ev, araba, arsa, maaş, dolar, altın, borsa, piyasa... Elde avuçta ne var bakmalı, ona göre plan yapmalı. Yalnız değilsiniz, siz sorun ben cevaplayayım...
Sene Sonu envanteri Yap
Soru: Biz bir çocuklu aileyiz. Eşim de ben de çalışıyoruz. Ev kredimizin son bir yılı kaldı. Kendi durumumuz ile ilgili nasıl yıllık bir kontrol yapalım? Zeliha Cevap: 1) Ne var? Ben neye sahibim? Çoğu zaman sahip olduklarımızın farkında bile olmadan yaşıyoruz. Sürekli sahip olmak istediklerimize odaklanıyoruz. Bir koşturmacadır gidiyor. O yüzden, şöyle bir durup sayalım, nelerimiz var... Nakit param (mevduat, döviz, TL). Yatırımlarım (hisse, bono, altın). Gayrimenkullerim (ev, arsa, dükkan). a. Tüm varlıklarının değerini hesapla. Değeri hesaplarken bugünkü güncel piyasa fiyatından hesapla. Örneğin evinin değeri, yan komşu evini kaça sattıysa muhtemelen o civardadır. b. Tüm varlıklarının değerlerini topla. Bu, sana sahip olduğun neyin varsa toplamını verecek. Örneğin; ‘benim varlıklarımın toplamı 200.000 TL’ diyebileceksin. 2) Ne yok? Benim kime, nerelere borcum var? Ev kredisi (mortgage), bankadan çekmiş olduğun ihtiyaç kredisi, araba kredisi, kredi kart borçları, eşe dosta borç, ne varsa listele. Böylece borçlarınla yüzleşmiş oluyorsun. Bir liste halinde, derli toplu görebiliyorsun. Örneğin, “Benim bütün borçlarımın toplamı 40.000 TL” diyebileceksin. 3) Net varlık: Toplam varlıklarından toplam borçlarını çıkararak net değeri hesapla. Neti hesaplamak önemli. Şöyle düşün; oturduğun ev sizin diye seviniyorsun ama hâlâ bankaya kredi ödüyorsun. O zaman ev tam olarak sizin değil... Net hesaplamak böyle bir şey. Elinizdekilerin toplamını hesaplıyorsunuz, borçları düşüyorsunuz. Böylece net anlamda, gerçekten neye sahipsiniz görüyorsunuz. Net varlık değeri ARTI ise: Şahane! Yani diyelim toplam varlıkların 200.000 TL - toplam borcun 40.000 TL: 160.000 TL artıdasın, iyi gidiyorsun. Net varlık değeri EKSİ ise yani senin borçlarının toplamı, sahip olduğun her şeyinden fazla ise kırmızı alarm! Hemen önlem alman gerek. Yeni şeyler satın almadan, gelirlerinin bir kısmını kenara ayırıp bunu borçlarını azaltmakta kullan. Kafana takılan bir şey olursa bana yaz.
[[HAFTAYA]]
Hisse senedi yatırımcısı olmak için...
Soru: Bana bir konuda yardımcı olur musunuz? 5000 liram var. İnternet üzerinden hisse al-sat yapmak istiyorum. ‘Ocak ayında çıkacak’ diyorlar. Nasıl bir şeydir? Bankalardan hesap açılıp mı yaptırılır? Aytuğ Cevap: Sen her bir şey diyenin arkasından gidersen yandık. Çok biliyorlarsa bırak onlar kendileri yapsınlar. Gelelim hisse senedi olayına. 1) İnternet üzerinden hisse senedi alıp satabilmek için önce bir bankada ya da aracı kurumda yatırım hesabı açmalısın. 2) Hisse senedi alıp-satmak, şirket finansallarından anlamayı, şirketle ilgili haberleri, araştırma raporlarını takip etmeyi gerektirir. 3) Bunu yapamayacaksan (ki bu sade vatandaş bizler için zor) içinde hisse senedi olan yatırım fonları alabilirsin. O zaman paran bu işi bilen profesyoneller tarafından yönetilmiş olur. 4) Yok ille de ‘ben hisse senedi alıp-satacağım’ diyorsan, eşin, dostun dediğiyle hareket etme. 5) Hisse senedi kısa vadeli bir yatırım değil. Uzun zaman için para biriktirmeyi düşünüyor ve enflasyonun üzerinde bir getiri elde etmek istiyorsan, hisse senedinde uzun vadeli (3-5 yıl) düşün. 6) İster hisse senedi, ister fon, sakın paranın TÜMÜNÜ buraya koyma. Dereyi geçmek için önce paçayı sıva ayağını sok, hop diye atlama, boğulma tehlikesi var. NOT: Açıklanan yeni programa göre; Maliye Bakanlığı tıpkı banka mevduatlarındaki vade farkında olduğu gibi, hisse senetleri kazançlarını da elde tutma sürelerine göre farklı oranlarda vergiye tabi tutacak. Böylece iki yılın altında hisse senedi alım satımlarının tümü, süreye bağlı olarak kademeli olarak vergilendirilecek.
YILBAŞI
Yılbaşı akşamı için bütçe yapın. Yemek, kıyafet, hediye, her şeyin toplamı belirlediğiniz rakamı geçmesin.
Evi yerinde gör
Soru: 49 yaşında çalışan kadınım. Birikmiş 50 bin TL param var. 50 bin daha kredi alıp Beylikdüzü’nden ev alıp, kiraya vermek istiyorum. 108 bin TL’ye giriş katında bir ev buldum. Doğru bir yatırım olur mu? Fatmanur Cevap: 50 bin lira çok iyi para. Tebrikler sana. Yolun çoğu bitmiş, azı kalmış. Almak istediğin evi yerinde gör. O çevreden emlakçıya danış. Bulduğun evin lokasyonu çok önemli. Kağıdı kalemi al, aşağıdakileri not et: 1. Evin değeri doğru mu? Çevredeki ev fiyatları (son 2-3 ayda satılmış evlerin metrekare fiyatlarını öğren). Senin evinin metrekare fiyatıyla karşılaştır. 2. Ev sana ne kadar kira getirecek? Apartmanda başka kiracı varsa ne kadar ödediklerini öğrenmeye çalış. Çevredeki kiralık evlerin getirisi ne kadar? Öğren. 3. Evin değeri, yıllık kira geliri çarpı 17’nin çok da üzerinde olmasın. Öyleyse pahalı demektir. İstanbul ortalaması böyle. 4. Kullanışlı ve güvenli bir yerde mi? İşyerine, okula, merkeze uzaklığı ne? Ulaşım olanakları iyi mi? 5. Evin, apartmanın masraf gerektirecek harcamaları var mı? 6. Kolay kiracı bulunur mu? 7. Depreme dayanıklı mı? İşin para kısmına gelirsek... Paranın tümünü bu eve koyma. Riskli olur. Aylık gelirin 2800 lira üstünde ise 70 bin lira borçlanıp aylık ödemeleri yapabilirsin.
Gitti paracıklarım
Soru: Ablam Samsun’dan 50 lira göndermişti fakat banka 20 lirasını kestiği için sadece 30 lira alabildim. Yani gitti param. Parayı dışarıdan banka kartıyla çekmiştim. Sizce bankayı mahkemeye versem kazanabilir miyim? Erdem Cevap: Senin kadar üzüldüm. Velakin, üzülmenin sonuca etkisi yok. Bankana gidip parayı neden çektiklerini öğren. Hesap işletim ücreti olabilir. Bazı bankalar faturalarını otomatiğe bağlamak üzere kampanyalarla hesap işletim ücreti almıyor. Ya da hesap işletim ücreti hiç almayan bankalar var. Bunları araştır. Giden para daha fazlasını getirsin. Ablan sürekli para gönderiyorsa, sana ön ödemeli banka kartı alabilir. (Kontörlü telefon misali). Bir daha para konularında daha planlı ve ön araştırmacı ol.
