Konut satışında rüzgar tersine döndü! Kredilerde düşüş sürüyor

Her yıl rekordan rekora koşan konut satışları bu yıl inişli çıkışlı bir seyir izliyor. Fiyatlardaki fahiş artışlar, kredi faiz oranlarının yüksekliği, krediye erişimdeki zorluklar, kamunun konutu yatırım aracı olmaktan çıkarmaya yönelik düzenlemeleri gibi etkenlerle satışlar, geçtiğimiz yıllarda gösterdiği performansı bu yıl yakalayamadı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, Türkiye genelinde konut satışları ağustosta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1.1 azalarak 122 bin 91 oldu. Yıllıkta gerileme görülse de bu rakam, 2023 yılının en yüksek konut satışı olarak kaydedildi. Daha önce seçimlerin yapıldığı mayıs ayında 113 bin 276 adetlik seviye ile en yüksek seviyeye ulaşılmıştı. Ağustosta gelen bu zirveyle birlikte, satışlar bu yıl ilk kez iki ay üst üste yükselmiş oldu. Konut satışlarının yeniden yükseliş eğilimine girmesinde piyasanın dengelenmesi önemli bir etken oldu. Fahiş fiyat uygulayanlara karşı yapılan denetimler ve kesilen cezalar, fiyatlardaki köpüğü aldı. İkinci, üçüncü evini alacaklara yönelik yapılan düzenlemelerle, yatırımcı da piyasadan çekilince konut fiyat artış hızı yavaşlamaya başladı. Böylece satıcıların elinin güçlü olduğu pazar, yerini artık fiyatı alıcının belirlediği ‘alıcı pazar’a bıraktı. Fiyatların makul seviyelere gelmesiyle de satışlarda bir miktar hareket başladı. Konut satışları ocak-ağustos döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15.5 azalışla 797 bin 418 olarak gerçekleşti. Konut satışlarında kredilere yönelik sınırlayıcı düzenlemeler yapılıyor. Son olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), ikinci ve daha fazla konut alacaklara yönelik kredi miktarını yüzde 22.5 ile sınırladı. İlk evini alacaklara bir sınırlama yok ancak kredi faizleri ortalama yüzde 3 seviyesinde. Bu yüksek seviye, kredili satışları diplerde tutmaya devam ediyor. Ağustosta ipotekli (kredili) satışlar bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 26.1 azalarak 16 bin 375 oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 13.4 olarak gerçekleşti. Ocakağustos döneminde ise yüzde 28 azalışla 152 bin 438 kredili satış yapıldı. Ağustos ayındaki kredili satışların, 3 bin 762’si; 8 aylık dönemdeki kredili satışların ise 46 bin 894’ü sıfır olarak gerçekleşti. Satışlarda, ikinci elin ağırlığı devam ediyor. Ağustosta ikinci el satışlar bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2.7 artış göstererek 86 bin 781 oldu. Toplam konut satışları içinde ikinci elin payı yüzde 71.1 seviyesinde gerçekleşti. İkinci el konut satışları 8 aylık dönemde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 16.2 azalışla 559 bin 309 oldu. Sıfır konut satışları ise ağustosta yüzde 9.5 azalarak 35 bin 310 oldu. Toplam konut satışları içinde sıfırın payı yüzde 28.9 olarak kaydedildi. Sıfır konut satışları 8 aylık dönemde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13.8 azalışla 238 bin 109 olarak gerçekleşti. Yabancıya satışta gerileme devam ediyor. Yabancılara yapılan konut satışları ağustosta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 42 azalarak 3 bin 58 oldu. Ağustosta toplam konut satışları içinde yabancılara yapılan konut satışının payı yüzde 2.5’e kadar düştü. Bu oran, Ağustos 2020’den bu yana yabancıda en düşük pay olarak kayıtlara geçti. Yabancılara yapılan konut satışlarında ilk sırayı 1066 konut satışı ile İstanbul aldı. İstanbul’u 919 konut satışı ile Antalya ve 248 konut satışı ile Mersin izledi. Ağustosta Rusya vatandaşları Türkiye’den 733 konut satın aldı. Rusya vatandaşlarını 342 konut ile İran, 220 konut ile Irak ve 141 konut ile Kazakistan vatandaşları izledi. Yabancılara yapılan konut satışları ocak-ağustos döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 43.6 azalarak 25 bin 134 oldu. Türkiye ekonomisinin üç yıllık hedef ve politikalarının yer aldığı Orta Vadeli Program’da (OVP) konut arzının hızla artırılacağı belirtilirken, ‘dar gelirli vatandaşların konuta erişim imkanının artırılacağına’ dikkat çekilmişti. Öte yandan “Kamunun uygun koşullarda sağladığı konut kredileri ilk kez konut edinimini destekleyecek, dar ve orta gelirli vatandaşlar için belirli standartlarda ve uygun fiyat aralığında olacak şekilde yeni başlayan projelere tesis edilecek” ifadeleri yer almıştı. Bu konuda Merkez Bankası ve BDDK’nın çalışmalarının olduğu daha önce yetkililer tarafından açıklanmıştı. İlk evini alacaklara yönelik bir kredi kampanyası bekleniyor. Detaylar henüz net değil ancak kamu bankalarının yüzde 1.20 faiz oranı sunacağı ve vadeyi 15 yıla çıkaracağı beklentisi hakim. Söz konusu düzenleme gerçekleşirse, satışlardaki hareketliliğin artacağı ifade ediliyor.