Giriş
Soru: 1985’te başladığım işyerinden Temmuz 2002’de emekli oldum. Çalıştığım işletme özel sektör olduğu için toplu para almadım. Hâlâ aynı işyerinde çalışıyorum ve bana destek sigortası yapıyorlar. İşi bıraktığım zaman mahkemeye versem tazminat alabilir miyim? Emrah KARACAOĞLU Cevap: Normal şartlarda, emekli olduğunuz tarihte kıdem tazminatınızı almanız gerekirdi. Ancak, emekli olup aynı işyerinde çalışmaya devam ettiğinizden, kıdem tazminatınızı ödemezler de açacağınız davada mahkemede hakkınızı iyi savunursanız, çalışma sürelerinizin tamamı için kıdem tazminatı alabileceğiniz kanısındayız. İşverenle görüşüp uzlaşarak, kıdem tazminatınızı almaya çalışın. [[HAFTAYA]] 1985’ten beri çalıştığınız, emek verdiğiniz işverenin kıdem tazminatınızı ödemesi gerekir. Görüşmenizde işverenin ödememe eğilimini sezerseniz, Sosyal Güvenlik Kurumu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı nezdinde şikâyet hakkınızı kullanacağınızı, İş Mahkemesi’ne dava açacağınızı bildirin. İşveren muhtemelen inceleme ve dava risklerini göze alamayacak ve kıdem tazminatınızı ödeyecektir. İşverenle uzlaşmaya çalışın. Çünkü, en kötü uzlaşma, en iyi davadan daha iyidir.
8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olanlar 3600 günle emekli olamaz
Soru: 28 Ocak 1977 doğumluyum. 15 Mart 2000’de SSK’lı oldum. 2755 gün primim var. 3600 günle emekli olabilir miyim? E. Solmaz/İSTANBUL Cevap: İlk defa 8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olanlar 3600 günle emekli olamıyor. İki şekilde emekli olabilirsiniz: 1) 7000 gün prim ödemeniz şartıyla, 28 Ocak 2035’te, 2) 4500 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 28 Ocak 2037’de.
Sigortalı çalışan kız çocuğu yetim aylığı alamaz
Soru: Yengem sigortalı işte çalışıyor. Babası ve annesi vefat etti. Annesi çiftçi Bağ-Kur’undan emekliydi. Yengem annesinin maaşını alabilir mi? Volkan YILDIRIM Cevap: Sigortalı bir işte çalışan yengeniz, annesinden yetim aylığı alamaz.
Kıdem tazminatını alıp ertesi gün işe başlayandan tazminat iadesi istenebilir
Soru: 16 yıl, 5 aydır SSK’lıyım. 3777 gün primim var. 6 yıldır çalıştığım firmadan ayrılıp başka bir firmada çalışmak istiyorum. Ayrılırken kıdem tazminatı alabilir miyim? Musa UÇAN Cevap: Emekli olmak için aranan sigorta, prim şartlarını yerine getiren ve yaşı dolduramayanlar, kıdem tazminatı alarak işinden ayrılabilir. Sizin gibi 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 56-60 arasında değişen yaş şartları aranmaktadır. 15 yıl sigorta süreniz ve 3600 günden fazla prim ödemeniz olduğundan, kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken, bulunduğunuz yerdeki sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünden alacağınız ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısını işverene ibraz etmekten ibarettir. Ancak, burada şu hususa dikkat etmek gerekiyor: Bu düzenleme, 8 Eylül 1999’da, emekli olmak için aranan sigorta ve prim şartlarının yanına üçüncü şart olarak kadına 58, erkek sigortalıya 60 yaş şartını getiren ve prim sayısını da artırarak emekli olmayı oldukça zorlaştırdığından toplumun ‘mezarda emeklilik’ olarak adlandırdığı 4447 sayılı Yasa ile getirildi. Yasa koyucu yaş şartı getirerek emekli olmayı zorlaştırırken, sadece yaştan dolayı emekliliğin uzaması nedeniyle işçinin kıdem tazminatının da gecikmesini önlemek için bu düzenlemeyi yaptı. Dolayısıyla, 15 yıl sigorta ve 3600 günle kıdem tazminatını alıp ayrılanın, çalışmama iradesi olması gerekir. İşinizden kıdem tazminatı alarak ayrılıp, takip eden gün de yeni bir işe başladığınızda, çalışmama değil, çalışma iradesiyle işinizden ayrılmış olacağınızdan, işveren dava açarak ödediği kıdem tazminatını geri isteyebilir. Ancak, çalışmama iradesiyle işinden kıdem tazminatını alarak ayrılanın 3-5 ay sonra oturmaktan sıkılarak, iradesi çalışmak yönünde değişebilir. İşinden ayrıldıktan 5-6 ay sonra çalışmaya başlayandan kıdem tazminatının iadesi istenmez.
Kendi isteğiyle kıdem tazminatı alarak ayrılan işsizlik ödeneği alamaz
Soru: Emekli olmak için primi doldurdum. Yaşın dolmasını bekliyorum. ‘Kıdem tazminatı alabilir’ yazısı alıp işten ayrılırsam, zorunlu sebeplerden dolayı işsizlik parası alma hakkını kaybeder mıyım? Sevil GÖKKUŞ Cevap: ‘Kıdem tazminatı alabilir’ yazısı alarak işinizden ayrıldığınızda, kendi isteğinizle işten ayrılmış olacağınızdan, işsizlik ödeneği alamazsınız. Çünkü, işsizlik ödeneği almak için aranan şartlardan biri de iş sözleşmesinin ya işveren tarafından haksız bir nedenle ya da sigortalı tarafından haklı bir nedenle feshedilmesi lazım. Sonuç olarak, sigorta süresi ve prim şartlarını sağlamanız nedeniyle, kendi isteğinizle kıdem tazminatını alarak işinizden ayrılmanız halinde, işsizlik ödeneği alamazsınız.
Staj sigortanız başlangıç sayılmaz
Soru: 17 Eylül 1990’da meslek lisesinde SSK’lı olarak 2 yıl staj dönemim var. Ama ilk iş tarihim 1 Eylül 1993. Ne zaman emekli olabilirim? Ersan ÖZDEMİR Cevap: Staj sigortasında kişileri emekli eden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına prim ödenmediğinden, emeklilik işlemlerinde sigorta süresi olarak dikkate alınmaz. Başlangıç tarihiniz, adınıza ilk defa emeklilik sigortalarına prim ödenen 1 Eylül 1993’tür. Bu başlangıç tarihinize göre; 25 yıl sigorta, 5675 gün prim ve 54 yaş şartlarına tabisiniz. 5675 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 54 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
