Giriş
Soru: Eşim emekli. Üstüne kayıtlı bir dairesi var. Destek primi ödeyerek bir şirkette çalışıyor. Ben ev hanımıyım. Benim de üstüme kayıtlı bir dairem var. Eşimin adına olan dairede oturuyoruz. Benim daire de kirada. Bu durumda her ikimize de Emlak Vergisi muafiyeti uygulanır mı? Uygulanırsa yıllardan beri Emlak Vergisi ödüyoruz. Ödediğimiz emlak vergilerini geri alabilir miyiz? Zehra AYATA Cevap: Türkiye sınırları içinde brüt alanı 200 metrekareyi aşmayan, tek meskeni olan ve emekli aylığından başka geliri olmayan emekliler, şehitlerin dul ve yetimleri, gaziler, engelliler ve hiçbir geliri olmayanların Emlak Vergisi oranı Bakanlar Kurulu’nca sıfıra indirildiğinden, Emlak Vergisi ödemiyorlar. Eşiniz çalışarak ücret geliri elde ettiğinden sıfır oranlı Emlak Vergisi’nden yararlanamaz. Emlak Vergisi ödemesi gerekiyor. Siz de ev hanımı olmanıza karşın dairenizden kira geliriniz olduğundan, maalesef sıfır oranlı Emlak Vergisinden yararlanmanız mümkün değil. Emlak Vergisi ödemeniz gerekiyor. Yıllardan beri Emlak Vergisi ödemenizde bir yanlışlık yok. Yalnız eşinizin dairesini kiraya verip, sizin dairenizde oturursanız, hiçbir geliri olmayan ev hanımı konumuna geleceğinizden Emlak Vergisi ödemezsiniz.
61 yaşı doldurduğunuzda emekli ikramiyenizi de alarak emekli olabilirsiniz
Soru: 21 Haziran 1955 doğumluyum. 1977 yılından 77 gün sigortam var. 1979 ile 1995 yılları arası devlet memuru olarak 15 yıl 8 ay 4 gün Emekli Sandığı hizmetinde bulundum. Emeklilik tazminatı alabiliyor muyum? Emeklilik şartları nedir? Selahattin BİÇER Cevap: Emekli ikramiyesi alabilmek için öncelikle emekli olmak gerekiyor. Emekli olmak için 15 yıl fiili hizmet süresi ve 61 yaş şartlarına tabisiniz. Memuriyetten ayrıldıktan sonra bugüne kadar olduğu gibi 61 yaşınızı doldurana kadar da SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olarak çalışmazsanız, 61 yaşınızı dolduracağınız 21 Haziran 2011’de, Emekli Sandığı’ndan emekli olabilirsiniz. Emekli olduğunuzda emekli ikramiyenizi de alabilirsiniz.
Kendi isteği ile işinden ayrılan işsizlik ödeneği alamaz
Soru: Özel bir dershanede öğretmen olarak çalışıyorum. 790 gün primim var. Bu ay sonu istifa edeceğim. Tek taraflı rızasız ayrılırsam 6 ay işsizlik sigortası alabilir miyim? Eğer işveren imzalamazsa ceza alır mı? İstifamı noterden tek taraflı yapma hakkım var. Ancak işsizlik sigortası alamazsam diye korkuyorum. Kemal DAĞDELEN Cevap: İşsizlik ödeneği almak için son üç yıl içinde son 120 günü kesintisiz olmak üzere en az 600 gün prim ödemek, iş akdinin işveren tarafından haksız yere veya sigortalı tarafından haklı bir nedenle feshedilmesi ve fesih tarihini izleyen günden itibaren 30 gün içinde İşkur’a işsizlik ödeneği talebi ile başvuruda bulunmak gerekiyor. İstifa ederek kendi isteğinizle işinizden ayrılırsanız işsizlik ödeneği alamazsınız. İşveren işsizlik ödeneği almanız için iş akdinizi feshetmez. Çünkü, işveren iş akdinizi haksız yere feshederse, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı da ödemesi gerekir.
Emekli olup çalışanın kıdem tazminatı alma şartları zor
Soru: Eşim 1956 doğumlu. 1976’da öğretmenliğe başladı. 22 yıl çalıştı ve emekli oldu. Daha sonra tekrar özel bir okulda çalışmaya başladı. 12 yıldan beri çalıştığı özel okuldan şimdi ayrılıyor. Çalıştığı süre içinde eşimin ücretlerinden sigortaya, sigorta katkı payı kesildi. Son aldığı maaşı 2200 lira. Eşim ne kadar toplu para alacak? İbrahim BODUR Cevap: Ücretli olarak çalışan emeklilerin kıdem tazminatı alma şartları farklı. Emekli olan ve eşiniz gibi emeklilik döneminde destek primi ödeyerek emekli aylığını kestirmeden çalışmaya devam edenler, hizmet süresi ne olursa olsun işlerinden kendi isteği ile ayrıldıklarında kıdem tazminatı alamıyorlar. İşveren haksız yere iş akdini feshettiğinde (örneğin geçerli bir neden yokken işten çıkarılma hali) veya kendisi haklı bir nedenle iş akdini feshettiğinde (örneğin işyerinde tacize uğraması hali) kıdem tazminatı alabiliyor.
Emekli aylıkları eşit ve adil olamasa da yasal
Soru: Bağ-Kur’dan 12’nci basamaktan emekli oldum. 650 lira maaş alıyorum. Bu aylık doğru mu? 9000 gün prim ödemenin sonucu, 5000 gün SSK primi ödeyenle neredeyse aynı. 2000 yılı sonrası Bağ-Kur emeklilerinin eksik maaş almasının düzeltilmesini mahkeme yoluyla çözebilir miyiz? Muzaffer YILDIZ Cevap: Haklısınız. Bağ-Kur’luların aylıkları SSK’ya göre daha düşük. 5000 gün ödeyenle değil, 3600 gün prim ödeyen de sizinle aynı, hatta sizden fazla aylık alabilir. Bu durum yasalar arasındaki farklılıktan kaynaklanıyor. Bırakın Bağ-Kur’la SSK emekli aylıklarının mukayesesini, SSK’da aynı süre aynı kazanç tutarı üstünden prim ödeyen, fakat farklı tarihlerde emekli olanların aldığı aylıklar arasında bile uçurum var. Maalesef emekli aylıkları adil ve eşit değil. Genel olarak da düşük. Emekli yaşamını sürdürebilmek için ya emekli olduktan sonra da çalışıyor ya da hayatını bin bir türlü geçim sıkıntısı ile devam ettiriyor. Emekli aylıkları için Anayasa Mahkemesi’nde bir dava var. Şayet Anayasa Mahkemesi emekli aylıklarının bu kadar farklı ve düşük olmasına ilişkin yasa maddelerini iptal ederse, hükümet mecburen bir yasa çıkararak aylıkları uyumlaştıracaktır. Boş yere mahkeme masrafına katlanmamak için, Anayasa Mahkemesi’nin vereceği kararı beklemekte fayda var. Sonuçta bugünkü emekli aylıklarının durumu, eşit ve adil olmasa da yasalardan kaynaklanıyor.
Kadın gibi koca da dul aylığı alabilir
Soru: Emekli olan koca vefat ettiğinde hanımına dul maaşı bağlanıyor. Emekli olan kadın vefat ettiğinde, kocasına dul aylığı bağlanabilir mi? Argun ÇELİK Cevap: Nasıl ki emekli erkek vefat ettiğinde eşine dul aylığı bağlanıyorsa, emekli olan kadın vefat ettiğinde kocasına da dul aylığı bağlanır. Koca sigortalı olarak çalışmıyor, emekli değil ve kendinden başka aylık bağlanan kimse de yoksa, yüzde 75 oranında, sigortalı çalışıyorsa veya emekli ise veya kendisinden başka ölüm aylığı bağlanmasına hak sahibi çocuğu varsa, yüzde 50 oranında dul aylığı bağlanır.
10 yıl geçtikten sonra kıdem tazminatı istenemez
Soru: SSK’dan malul emeklisiyim. 1971-1990 yıllarında çeşitli işyerlerinde SSK’lı olarak çalıştım. Bazı işyerlerinden istifa nedeniyle ayrıldığım için kıdem tazminatımı alamadım. Geriye dönük, ayrıldığım işyerlerinden kıdem tazminatımı alabilir miyim? A. ÖZDEMİR Cevap: İstifa ederek işinden ayrılanlar kıdem tazminatı alamaz. Çalıştığınız işyerlerinden istifa ederek ayrıldığınızdan kıdem tazminatı alamamışsınız. Kıdem tazminatı hakkınız olsa bile bugün 1971-1990 yılları için kıdem tazminatı almanız mümkün değil. Çünkü, kıdem tazminatında zamanaşımı süresi 10 yıldır.
