Faiz patladı krizde ikrazatcı kazandı

Faiz bankaların 5.3 katı

Kriz finansal piyasaları alt üst ederken, Türkiye’de, banka dışında resmi kredi veren kişiler (ikrazatçı) borç faizlerinin ‘fırlamasına’ neden oldu. Devletten belgeli ikrazatçılık yapanların aylık borç faizi, bankacılık kesiminin faizinin 5.3 katına çıkarken, ortalama faiz yüzde 100’e yaklaştı. Yüksek faize rağmen vatandaşlar, geçen yıl ikrazatçılardan 455.3 milyon lira borç aldı.

İşlem hacmi yüzde 8.9 arttı

Hazine’ye göre, 2008’de 28 olan resmi ikrazatçı sayısı, 2009’da değişmedi. İkrazatçılar, 2008’de 63.567 işlem karşılığında 417.8 milyon lira borç verdi. İşlem sayısı geçen yıl yüzde 12.7 azalarak 55.472’ye geriledi. Ama işlem hacmi yüzde 8.9 artarak 455.3 milyon liraya çıktı. Bir işlemde verilen ortalama borçlanma tutarı, 2008’de 6 bin 574 lirayken, geçen yıl 8 bin 208 liraya yükseldi.

2009’da 28 ikrazatçı var

2009 sonu itibarıyla İstanbul’da 18, Ankara’da 6, İzmir, Antalya, Denizli ve Yalova’da birer tane olmak üzere 28 ikrazatçı bulunuyor. Kayıtlı en büyük ikrazatçının sermayesi 11.5 milyon lira. Sermayesi 10 milyon lira olan 3 ikrazatçı daha bulunuyor. İkrazatçılar, 2008’de 18 milyon 561.7 bin lira olan kârlarını, geçen yıl yüzde 13.58 artırarak 21 milyon 83 bin liraya yükseltti.

Aylık faiz yüzde 7.9

2004’te ikrazat işleminde yüzde 4.1 olan aylık faiz, 2005’te yüzde 3.9, 2006’da yüzde 3.6, 2007’de yüzde 3.7, 2008’de yüzde 3.1’e indi. Ancak 2009’da yüzde 7.9’a çıktı. Önceki yıllarda bankalar ile ikrazatçılar arasında iki kat olan aylık kredi faizi farkı, geçen yıl 5.3 kata çıktı. Geçen yıl bankaların aylık kredi faizi yüzde 1.25 düzeyindeyken, ikrazatçıların ‘resmi faizi’ yüzde 7.9 oldu.

Doğrudan kredi veriyorlar

Hazine’nin hazırladığı raporda şu değerlendirme yapıldı: “2009 yılı ödünç para verme işlemlerinde uygulanan aylık yüzde 7.9 faiz, önceki yılın yüzde 3.1’lik oranının iki katını geçti. Bu durum 2009 yılında ödünç para verme riskinin bu piyasa için oldukça yüksek olmasından kaynaklandı. Ayrıca yapılan işlemler geçmiş yıllardaki gibi çek-senet kırma değil, doğrudan kredi niteliğinde oldu.”

Kart borcuna altın kılıfı

İkrazatçılar, borç alamıyor, mevduat toplayamıyor ve sermaye piyasası işlemi yapamıyor. Kayıtlı çalışan ikrazatçılarla birlikte ‘kredi kartına nakit’ veren kişiler de aynı piyasada bulunuyor. Bazı kuyumcular altın satmış gibi göstererek vatandaşa gecikmiş kredi kartı borcunu ödemesi için nakit sağlıyor, borcunu da yüksek faizlerle kredi kartına 12 aylık vadelerde taksitlendiriyor.