Giriş
Borçlanmayla EYT'li olmak mümkün! İşte yapılması gerekenler
Emeklilikte prim gün sayısında önemli bir etkene sahip olan askerlik ve doğum borçlanmasının işlenmesi en çok merak edilen konular arasında yer alıyor. POSTA yazarı Ekrem Sarısu, çalışma hayatıyla ilgili merak edilen soruları cevaplandırdı.
Soru: 1980 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 15 Kasım 1999 olup 5859 gün primim, 400 gün de çıraklık günüm var. Askerliğimi 2002’de yaptım. Ne zaman emekli olabilirim? Tuncer ÖZÜM
Cevap: Çıraklık döneminde kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenmediğinden çırak sigortası emeklilik açısından sigorta başlangıcı sayılmıyor. Emekli olmak için 7000 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 1141 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 7000 güne tamamlamanız şartıyla 60 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca 4500 günden fazla prim ödemeniz olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de, yine aynı tarihte yani 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz (25 yıl sigortalılık süresi, 4500 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabi olarak).
BAĞKUR’A GEÇIŞ YAPSAM NASIL EMEKLI OLURUM?
SORU: 2 Ekim 1963 doğumluyum. Sigorta girişim 2008’de yapıldı. İşe giriş tarihim 14 Mayıs 2014 olup 3228 gün prim ödemem var. Ne zaman emekli olabilirim? Ayrıca Bağkur’a geçiş yaparsam nasıl emekli olabilirim? Bahriye ÇATAKLI
CEVAP: Sigorta başlangıç tarihi, kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) ilk defa prim ödenen tarihtir. Sorunuzdan sigorta başlangıcınız anlaşılmıyor. Sorunuzu 14 Mayıs 2014’te sigortalı olduğunuz varsayımına göre cevaplandırıyoruz. Yaş haddinden emeklilik için, 5200 gün prim ve 61 yaş şartlarına tabisiniz. Yaş sorununuz yok. 1972 gün daha prim ödeyerek priminizi 5200 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Şayet 2008’deki sigorta girişinizde adınıza prim ödenmişse emeklilik şartları değişir. Ayrıca 2008’de sigortalı olduğunuz tarihe göre de emeklilik şartları farklıdır. Çünkü 1 Mayıs 2008’den önce sigortalı olanların emeklilik şartları ile 1 Mayıs 2008’den sonra (bu tarih dahil) sigortalı olanların emeklilik şartları farklı. 2008’deki girişinizde prim ödemesi varsa sigorta girişinizi tarih (gün, ay, yıl) olarak bildirmeniz halinde, sorunuzu yeniden ve daha net cevaplandırırız. Bağkur’a geçip toplam priminizi 5400 güne tamamlayacağınız tarihte yaş haddinden emekli olabilirsiniz (5400 gün prim ödeme ve 61 yaş şartlarına tabi olarak).
BORÇLANMAYLA EYT’Lİ OLABİLİR MİYİM?
Soru: 1973 doğumluyum. 1 Aralık 1999’da Tarım Bağkur’una 1145 gün prim ödedim. Sonra tarım SSK’sı, ondan sonra da işçi SSK’lısı olarak toplam 3980 gün çalıştım. Hepsi 5125 gün yapıyor. Askerliğimi 1993-1994 yıllarında 19 ay olarak yaptım. Askerlik borçlanması yaparak EYT’li olabilir miyim? Ne zaman emekli olabilirim? Dursun SARICA
Cevap: Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınızdan borçlanma başlangıç tarihinizi 19 ay geri çekerek 1 Mayıs 1998 olmasını sağlar. Bu tarih de hem EYT’li hem de SSK’da emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ödeme ve 57 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlar. EYT kapsamına gireceğinizden emekli olurken yaş aranmayacak. Borçlanmayla süre şartını da sağlamış olacağınızdan, borçlanmadan sonra 205 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 5900 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
RAPOR ORANI DÜŞÜRÜLEBİLİR Mİ?
SORU: Sigortalı işe giriş tarihim 12 Nisan 2005 olup 5573 gün prim ödemem var. Yüzde 42 oranında sürekli engelliyim (engelli raporum mevcut). Sağ göz protez ve haşimato ve tiroidim var. Engelli emeklilik için günü geldiğinde başvuru yapsam, rapor oranı düşürülebiliyormuş. O zaman engelli haklarından yararlanmam da son bulur mu? Vergi indirimi için ne zaman nereye başvuru yapmalıyım? Onda da rapor oranında düşme söz konusu olur mu? Aslı ŞAHİN
CEVAP: Emeklilik müracaatınızda SGK tekrar rapor isteyebilir ve emeklilik işlemleriniz yeni verilen rapora göre yapılır. Sigortalı bir işte çalışırken, vergi indirimini hakkı için her zaman başvuru yapabilirsiniz. Aslında hemen yapmanızda yarar var. Çünkü vergi indiriminde süreç uzun sürebiliyor. Vergi indirimi için bulunduğunuz yerdeki vergi dairesi başkanlığına başvurabilirsiniz. Raporunuzu ve tıbbı eklerini inceleyecek olan Maliye Bakanlığı Merkez Teşkilatı Sağlık Kurulu engel oranınızı düşürebilir. Genelde de düşürmekte.