Giriş
Soru: Babam 1998’de trafik kazasında vefat etti. Vefat etmeden önce inşaat işlerinde çalışmaktaydı. Ancak hiçbir firma SSK’sını ödememiş. Sadece 90 gün prim ödemesi çıktı. Ancak elimizde 2 Haziran 1988 giriş 20 Mayıs 1993 çıkış tarihli babama ait bir firmanın bonservisi var. Firmanın kaşesi ve imzaları mevcut. Ayrıca, babamın 18 ay yurtdışı çalışması mevcut. 18 ay da askerlik süresi var. Annem babamdan nasıl emekli aylığı alabilir? Aylık bağlatmak için ne yapmamız gerekiyor? Tayfur TOPUZ Cevap: Elinizde bulunan bonservisle babanız gün kazanamaz. Ancak, babanız yeni yasanın yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008’den önce vefat ettiğinden, eşi ve hak sahibi çocuklarına ölüm aylığı (dul-yetim aylığı) bağlatmak için eski yasa şartları olan 5 yıl sigorta ve en az 900 gün prim ödeme şartlarına tabi. Babanızın askerlik süresi ve yurtdışı çalışma süresinin 810 gününü borçlanarak 90 gün olan prim ödemesini 900 güne tamamlamanız mümkün. Ancak ölüm aylığı bağlanması için 5 yıllık da sigorta süresi gerekiyor. Babanızın ilk defa sigortalı olduğu tarih ile vefat tarihi arasında 5 yıllık süre varsa, annenize dul aylığı bağlatabilirsiniz. Şayet 5 yıl sigorta süresi yoksa ve yurtdışı çalışması askerlik yaptığı tarihten önceyse, sigorta başlangıç tarihi borçlanma süresi kadar geri gider. Bunu da dikkate alarak sigortalılık süresini hesap ettiğinizde 5 yıllık sigorta süresi çıkmıyorsa ölüm aylığı bağlatamazsınız.
İsteğe bağlıya 25 aydan fazla Vefat tarihine göre prim ödememelisiniz
Soru: 28 Şubat 1965 doğumluyum. 1 Temmuz 1979’da SSK’lı oldum. 1 Haziran 1984’te işten ayrıldım. 1090 gün prim ödedim. 1984’te evlendim ve işe ara verdim. 1 Eylül 2005’te isteğe bağlı olarak aralıksız 1590 gün daha ödemem var. 3600 günle SSK’dan emekli olmak istiyorum. 2680 günüm bulunuyor. Ne zaman ve nasıl emekli olurum? Hafize ERKAN Cevap: Yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. 920 gün daha prim ödeyerek 2680 gün olan prim ödemenizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 28 Şubat 2028’de emekli olabilirsiniz. Ancak 1 Ekim 2008’den itibaren isteğe bağlı prim ödemeleri 4/b sigortasına (Bağ-Kur) sayıldığından, belirttiğimiz şartlarla emekli olabilmeniz için isteğe bağlıya 25 ay (750 gün) daha prim ödedikten sonra, isteğe bağlıdan çıkıp, kalan 170 gün eksiğinizi sigortalı bir işte çalışarak ödemelisiniz.
Girişiniz bildirilmişse hizmet tespit davası açmanızda yarar var
Soru: 8 Mayıs 1961 doğumluyum. 1 Temmuz 1983’te SSK’lı oldum. Ancak adıma prim yatmamış. Daha sonra 14 Nisan 1989’dan 23 Mayıs 2006’ya kadar Bağ-Kur’a prim ödedim. Hangi tarihte ve kaç yaşında emekli olabilirim?İbrahim Zeki DÜNDAR Cevap: Bağ-Kur’da emekli olmak için 25 yıl prim ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. 7 yıl 11 ay daha prim ödeyerek ödemenizi 25 yıla tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz (ara vermeden prim öderseniz Ocak 2018’de). Bundan sonra prim ödemeseniz de 58 yaşınızı dolduracağınız 8 Mayıs 2019’da yaş haddinden emekli olmanız da mümkün. Çalışma sürelerinizi SSK’ya bildirmeyen işyeri, şayet girişinizi kuruma bildirmişse, iş mahkemesine hizmet tespit davası açmanızda yarar var. Bu tür davalarda yargı en azından kuruma bildirildiği gün çalışmıştır, yönünde kararlar vermektedir. Yargı yoluyla bir gün dahi kazansanız başlangıç tarihiniz 1 Temmuz 1983’e gider ve sigortalı bir işte çalışarak 1260 gün prim ödeyip SSK’dan emekli olabilirsiniz.
Lojman için yapılan harcama amortisman yoluyla gider yazılabilir
Soru: Çalışan personelimizin kalması için alacağımız daireleri, Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/2’nci maddesi hükmünce gider yazabilir miyiz? Zübeyir AKÇA Cevap: Şirketiniz çalışanlarının ikametine tahsis etmek için alacağınız lojmanları Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/2’nci maddesi hükmünce gider yazarak, ticari kazancınızdan düşemezsiniz. Çünkü Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/2’nci maddesi, personelin işyerinde veya müştemilatında barındırılmaları amacıyla yapılan giderlerin ticari kazançtan indirilmesiyle ilgilidir. Personelin kalacağı yerin tefrişi, bakımı ve temizliği elektrik ve su harcamaları bu kapsamdaki giderleridir. Bu giderler tutarına göre, amortisman ayırmak suretiyle veya doğrudan gider yazılarak kazançtan indirilebilir. Bu harcamalar personele sağlanan menfaat kapsamında ayrıca Gelir Vergisi stopajına (kesintiye) konu edilmez. Personelin kalması için satın alınan daireler, ancak amortisman ayırmak suretiyle gider yazılabilir.
Asgari ücret üstünden prim ödediğinizden 700 gün daha prim ödemek aylığınızı artırmaz
Soru: 25 Mart 1964 doğumluyum. 1 Kasım 1981’den beri SSK’lıyım. 46 yaşındayım. 9300 gün primim var. 25 Mart 2010’da emeklilik hakkım doluyor. Sigorta primlerim asgari ücretten ödendi. Emekli maaşımın yüksek olması için 10 bin günü tamamlamak gerekiyor mu? Askerden önce sigortalı olduğum için, askerliği ödesem olur mu? Kemalettin AKAN Cevap: Çalışma hayatınız boyunca prime esas kazancın alt sınır üstünden prim ödediğinizden, prim ödemenizi 10 bin güne tamamlamanız emekli aylığınızı artırmaz. Askerliğinizi borçlanmanıza da gerek yok. 25 Mart 2010’da emeklilik başvurunuzu yaparak, 1 Nisan 2010’dan itibaren emekli aylığı bağlatıp, aylık almaya bakın.
Basit usulde işyeri kira sözleşmesi Damga Vergisi’ne tabi değil
Soru: Babam emekli. Küçük bir işyeri buldu. Vakit geçirmek için (kahveye takılmamak bahanesiyle), sıhhı tesisat tamirciği yapacak. İşyerinin şartları basit usulde vergilendirilmeye müsaitmiş. Defter tutmayacak, muhasebeciye de ihtiyaç yokmuş. Bu durumda, mal sahibi ile yapılacak kira sözleşmesi için ödenecek Damga Vergisi oranı nedir? Muhasebeci olmadığına göre, Damga Vergisi’ni nasıl ödeyeceğiz? Bir de ödediğimiz kiradan vergi kesmemiz gerekiyor mu? ZEYYAT Cevap: Vergi kanunlarımız küçük esnaf ve sanatkâra çeşitli kolaylıklar sağlamıştır. Basit usulde vergilendirilme usulü de bu kolaylıkların başında gelmektedir. Bu bağlamda, basit usulde vergilendirilenlerin düzenlemiş oldukları işyeri kira sözleşmeleri Damga Vergisi’nden müstesna tutulmuştur. Babanız işyeri kira sözleşmesi için Damga Vergisi ödemeyecek. Ayrıca Basit usulde vergilendirildiğinden, işyeri kirasından da Gelir Vergisi stopajı yapmayacak. Kiranın tamamını mal sahibine ödeyecek.
