2023'ün bütçe detoks programı

Zor geçen 2022’nin ardından yeni yıla yeni başlangıçlarla girmeye hazırlandığımız şu dönemde bireylerin ve ailelerin en önemli gündemi bütçe kontrolü. Yeni yılda sağlıklı bir bütçe için 2022’den ders almalı, ruhen ve zihnen 2023’e yelken açmalıyız. Bu yeni başlangıçta da kendimize rehber yeni bir ‘bütçe detoks programı’ oluşturmamızda fayda var. Peki nasıl? İşte yol gösteren bilgiler…

KONTROLDEN ÇIKAN HARCAMALAR

Pandeminin sona ermesiyle birlikte özlediğimiz arkadaşlarımızla buluştuk, geziler planladık, turlara katıldık, yeniden ofise dönüşlerde kıyafetler, aksesuarlar seçtik, farklı kahve içimleri deneyimlemek için yeni mekanlar keşfettik, kültürel ve sanatsal etkinlikler için biletler bulmaya çalıştık. Hibrit çalışmaya geçilen birçok işyerinde ofise gidilen günler için ‘hazır dışarı çıkmışken’ diyerek fazla harcamalı planlar yapılırken, ev içindeki süreçte yiyecek içecek kısıtlamasının olmadığı sınırsız gıda ve içecek harcamalarına da yer verildi. İnternet başında geçirdiğimiz sürelerde yapılan gerekli gereksiz online alışverişler günlük aktivite hanelerimizde kendine yer buldu.

YERE SAĞLAM BASMA ZAMANI

Gelinen noktada 2022’de fiyat artışlarının da etkisiyle hedeflenen birçok bütçe aşılmış oldu. Yeni yılda yere sağlam basmak için şimdiden iyi planlama ve muhasebe yapmalı. Anı yaşarken geleceği planlamak, kartla harcama yaparken tüketim özgürlüğünün sınırını aylık gelirle orantılamak ve bunun psikolojik hazırlıklarını yapmak bütçe kontrolü açısından size olumlu katkılar sağlar. Özetle, 2023’te yeni bir başlangıç için finansal ve davranışsal bir detoks yapılabilir. Yeni döneme zihinsel hazırlığın yol haritasını ve ‘Bütçe Detoks Programı’nın püf noktalarını Psikolojik Danışman Dr. Feyza Çelen’le konuştuk. İşte Çelen’in açıklamalarından öne çıkan detaylar…

YENİ BİR BAŞLANGIÇ YAPMALI

Detoks, bir başlama ve dönüşüm sembolüdür. Kendi hayatınızda yeni bir başlangıç yapmak, süreç içinde de kendi değişim ve dönüşümünden mutlu olmak hatta dengede kalmak sırrını taşır. Bütçe detoksuna başlarken kendimizi ve hayatımızı yeniden ele almak ve bunun için harcama planlaması yapmak adına bazı sorulara cevap vermek gerekebilir:

ALIŞVERİŞTE KONTROL

1- Gün içinde ‘Kendimi nasıl hissediyorum?’ diyerek detaylı bir analiz yapalım.

• Ne aldığımda (giyecek, yiyecek, yeni bir eşya vs.) seviniyor, ne aldığımda kendimi suçlu hissediyorum?
• Nerede vakit geçirdiğimde huzurlu, işe yarar ve mutluyum? Nerelerde kendimi hüzünlü hissediyorum?
• ‘İçimdeki hangi boşluğu hangi yemekle, hangi alışverişle, hangi tür ilişkilerle dolduruyorum?’ diye sorarak duygularımızın davranışsal sembollerini keşfedebiliriz.

2- ‘Buzdolabını ve kilerimi açtığımda olmazsa olmazlarım neler?’ diyerek günlük alışkanlıklarımızı fark edelim.

• Evde ürettiklerimizi artırmanın yollarını aramak,
• Abur cubur kısıtlaması yapmak,
• Satın alacağımız ürünlerin karşılaştırmalı fiyat ve mağaza listesini yapmak ve bu listeyi alışverişlerde kullanmak,
• Evde birbirinin yerine kullanabileceğimiz malzemeleri araştırıp bulmak, örneğin bir dolmayı pirinçle değil bulgurla yapmak gibi.

ZAMANI VERİMLİ KULLANMAK

3- ‘En çok nerede ve nasıl vakit geçiriyorum?’ diye sorarak zamanımızı irdeleyelim.

• Evde vakit geçirme süresini artırmak iyi bir çözümdür.
• Evdeki konfor sürecimize kaliteli yatırımlar yapmak; belki sürekli kullanacağımız yeni bir eşya almak; bir sehpa veya bir komodin gibi. Ya da detaylı bir teknolojik cihaza sahip olmak, yeni bir hobi için malzeme toplamak, bunun için özenli zaman ayırmak, online kurslar için kayıt yaptırmak...
• Dışarıda vakit geçirmek istiyorsak; keyif veren, eğlenebildiğimiz ya da gezmekten hoşlandığımız yerler ile ilgili araştırmalar yapmak, çoklu ödeme seçeneklerinin olduğu organizasyonlar planlamak, geziler ve turlarda bireysel olmaktan daha çok grup aktivitelerini tercih etmek, taşıt olarak daha ekonomik araçlara yönelmek etkili olacaktır.

TATİL PLANLARI

4- Eşyalarımızı gözden geçirelim. ‘Sahip olduklarım, sürekli kullandıklarım, evde beklettiklerim, çekmecemde unuttuklarım neler?’ soruları ile yapacağımız bir eşya analizi, iyi bir yüklerden arınma planı da olabilir.

5- ‘Bu yıl içinde kimleri ziyaret etmek, nereleri görmek istiyorum? Kimlerleyken zaman su gibi akıp geçiyor? Neredeyken kendimi daha ‘kabul’de hissediyorum?’ sorularına cevap vererek tatilleri, gezileri optimum düzeyde planlamak mümkün. Hayatımızın ilişki ve iletişim kalitesini artırabilmek için çaba sarf etmek etkili çözümler olacaktır.

TASARRUF ALGISI HERKES İÇİN FARKLI

Bir çoğumuz için tasarruf kavramı, yavrularımızı iyi okullarda okutmak, belli yetenek alanlarında ilerlemelerini sağlamak için bütçe ayırmak şeklinde gerçekliğini koruyor. Tasarruf deyince rahat edebileceğimiz bir ev, seyahat edeceğimiz bir araba almayı anlıyoruz. Yeri geldiğinde ve zorda kalırsak diye satacağımızı düşünürken de çok da gönlümüze göresini seçmiyoruz. Kadınlar, daha önce bir büyükanne alışkanlığı olarak altın alırken, şimdilerde hisse senetleri alarak ve borsayı öğrenerek kendilerini dönüştürürken, erkekler de bu hususta fazlasıyla dikkat kesiliyor. Birçok boşanmanın şu an en önemli sebeplerinden birisinin de borsa iniş çıkışları olduğu gerçeğini de hatırlatmak isterim. Elbette bu durumun uzun vadede ciddi ruhsal sorunlara yol açtığını da gözlemliyoruz.

‘PLANLAMA VE ANALİZ’ AYRILMAZ İKİLİ

İnsanın normal şartlar altında yaşarken her zaman doğru, mutlak davranışlar içinde olması mümkün değil. Elbette kendine ait kaçamak harcamaları, planlayamadığı durumları olacak. Herhangi bir sorun yokken birdenbire geçirebileceği bir sağlık sorunu ile her bütçe tepetaklak olabilir. Bu yüzden sıkı bir planlama yapmak çok gerçekçi olmasa da en azından her ay tasarrufa ilişkin bir yöntemimizin olması durumu daha iyi ele almamızı sağlar. Nereye, ne şekilde harcamalar yaptığımızı, günlük ve aylık olarak analiz etmek ve her ay bir yenilenme döngüsü içinde olmak işimizi kolaylaştırır.

YAZIN VE KAYIT ALTINA ALIN

Finansal süreçleri somutlaştırmak en önemli kavram. Yazmak, kayıt altına almak, listelemek, tablolaştırmak daha hızlı ve uygun karar almayı sağlar. Ekstrelerdeki harcama istatistikleri sembollerini bu yönüyle çok severim. Bir sonraki periyot için hedefler belirlemek, ‘şundan kısayım, şuna ağırlık vereyim’ gibi adımlar her zaman işe yarar. Küçük meblağlar gibi görünse de somut veya soyut bir kumbara alışkanlığı kazanmak önemlidir.

ORTAM ETKİSİNİ SINIRLAYIN

Ortamın harcama davranışlarımız üzerindeki etkisi çok fazla. Arkadaşınız bir ayakkabı alırken, kendinizi bir anda hiç ihtiyacınız olmayan bir ayakkabı alırken bulabilirsiniz. Duygusal yaşantımızın sonucu olarak yaptığımız harcamaları daha kapsamlı ele almak gerek. Özellikle ‘benim yoktu, çocuğumun olsun’, ‘başkaları ne der?’ diye yaşamak gibi kavramlardan uzak durmak gerekiyor.