Giriş
Soru: 3 Ekim 1985 tarihinden beri doktor olarak devlet memuriyetinde çalışıyorum. 15 Ekim 2010 tarihinde emekliliği hak ediyorum. Ancak muayenehanemi kapatmak istemediğimden 30 Temmuz’da Tam Gün Yasası nedeniyle istifa edeceğim. Kalan 2.5 aylık süreyi muayenehanemde çalışıp Bağ-Kur’a ödeme yapacağım. Bu durumda emekli ikramiyesi alabilir miyim? Dr. A. Şükrü HAMİDİ Cevap: Emekli ikramiyesi almak için, çalışılan en son kurumun Emekli Sandığı’na tabi olma zorunluluğuna ilişkin yasayı Anayasa Mahkemesi 5 Haziran 2010’dan geçerli olmak üzere iptal etti. Ancak, iptal edilen hüküm yerine hazırlanan yeni yasa 19 Haziran 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak, hukuk kurallarına aykırı şekilde geriye dönük olarak 1 Haziran 2010 tarihinden itibaren yürürlüğe kondu. Yeni yasa maalesef Anayasa Mahkemesi’nin iptal gerekçelerini karşılamıyor. Çünkü, 2829 sayılı kanunun 12’nci maddesinde olan ve Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen hüküm bu kez, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun emekli ikramiyesiyle ilgili 89’uncu maddesine kondu. Yani eski tas, eski hamam. Anayasa Mahkemesi’ne götürülmesi halinde yeni yasanın da iptal edileceğine hiç şüphe yok. Sonuç olarak istifa edip, 2.5 ay Bağ-Kur primi ödeyerek emekli olduğunuzda, son çalıştığınız kurum Emekli Sandığı’na tabi olmadığından, emekli ikramiyesi alamazsınız. Emekli ikramiyesi almak için ya 2.5 ay daha çalışıp, emekli olup ayrılacaksınız ya da ayrıldıktan sonra isteğe bağlı Emekli Sandığı iştirakçisi olup, primlerinizi Emekli Sandığı’nda dışarıdan ödeyerek emekli olacaksınız. Ancak, her iki durumda da muayenehaneyi 2.5 aylığına kapatmanız gerekiyor.
Askerlik sürenizin 13 ayını borçlanıp hemen emekli olabilirsiniz
Soru: 8 Temmuz 1954 doğumluyum. 1 Ekim 1977’de sigortalı oldum. 3622 gün prim ödedim. 180 gün de Bağ-Kur’a ödemem var. Askerliğimi sigorta başlangıcından önce yaptım. Askerliğimin bir-iki ayını borçlanırsam, yaş haddinden erken emekli olabilir miyim? Sami DAĞ Cevap: Yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, 58 yaşınızı dolduracağınız 8 Temmuz 2012’de emekli olabilirsiniz. Askerlik sürenizin 13 ayını borçlanmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz 13 ay geri gider ve 8 Eylül 1999’da yürürlüğe giren ve emekli olmayı zorlaştırdığından toplumda ‘mezarda emeklilik’ olarak adlandırılan 4447 sayılı yasadan kurtularak eski yasaya tabi olursunuz. Eski yasaya göre 55 yaş şartı arandığından istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz.
20 yıl prim ve 49 yaş şartlarına tabisiniz
Soru: 5 Eylül 1991’de SSK’lı oldum ve 440 gün prim ödedim. 20 Ocak 1994’te Bağ-Kur’lu olan ve 16 yıl 4 ay prim ödeyen kadınım. Ne zaman emekli olurum? M.GÖKÇİMEN Cevap: Bağ-Kur’da emekli olmak için 20 tam yıl prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. 2 yıl 5 ay 2 gün prim ödeyerek prim ödemenizi 20 yıla tamamlayacağınız tarihte, 49 yaşınızı da dolduruyorsanız emekli olabilirsiniz. Doldurmuyorsanız emeklilik için, 49 yaşınızı dolduracağınız tarihi beklemek durumundasınız.
Kıdem tazminatında zaman aşımı süresi 10 yıl
Soru: 1988 yılından bugüne kadar sigortalıyım. Bir kuruluşta 1996 yılında işbaşı yaptım. Ve 2008 yılında kendi isteğimle işten ayrıldım. Bu firmadan kıdem tazminatı talep edebilir miyim? Rahmi SEYHAN Cevap: Emekli olmak için aranan şartlardan, yaş dışındaki şartları yani, sigortalılık süresi ve prim ödeme şartlarını yerine getirenler, kıdem tazminatını alarak işlerinden ayrılabiliyor. Yaş haddinden emekli olmak için aranan süre 15 yıl, prim şartı da 3600 gün olduğundan 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödemesi olanlar kıdem tazminatı alarak işinden ayrılabiliyor. 2008’de işten ayrıldığınız tarihte, 3600 gün prim ödemeniz varsa, 15 yıl sigortalılık süreniz olduğundan, işten ayrılırken kıdem tazminatınızı alabilirdiniz. Ancak, kıdem tazminatında zaman aşımı süresi 10 yıl. Sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünden işten ayrılış tarihiniz itibarıyla alacağınız ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısı ile işverene başvurarak kıdem tazminatınızı almaya çalışın. İşveren kıdem tazminatınızı ödemezse, iş mahkemesinde dava açmak suretiyle kıdem tazminatınızı yargı yoluyla almaya çalışabilirsiniz.
Gayrimenkulün mirasçıya intikalinde tapu harcı ödenmiyor
Soru: Dayım Mart 2009’da öldü. Mirası üç kardeşine kaldı. 2009 yılında veraset ve intikal işlemleri tamamlanamadığından varisleri tapuları alamadılar. Veraset işlemleri yeni tamamlandı. Emlak Vergisi borçlarının tamamı ödendi. Belediyeden vergi borcu olmadığına dair temiz kağıdı alındı. Sorularım şunlar: 1- Tapu harçları binde 9 mu, yoksa binde 16.5 mudur? 2- Tapu harçları hesaplanırken 2009 yılı emlak rayiç bedellerinden mi, yoksa 2010 yılı emlak rayiç bedellerinden mi hesaplanacak? İki konuda bilgi verebilirseniz memnun olurum. Sami AKDAĞ Cevap: 1) Gayrimenkullerin mirasçılar adına intikalinde, binde 9 oranında alınmakta olan tapu harcı 27 Ocak 2009 tarihinden itibaren kaldırıldı. Dayınızın mirasçıları, dayınızdan kalan gayrimenkulleri adlarına tescil ettirirken tapu harcı ödemeyecekler. 2) Gayrimenkulün mirasçı adına intikalinde tapu harcı ödenmeyeceğinden, harcın hesaplanacağı vergi değerini tespit etmenin de anlamı yok.
Önce işverenle görüşün sonra tespit davası açın
Soru: 2002’de sigorta girişim yapıldı. Ancak prim ödenmediği için girişim gözükmüyor. 2007 yılında yapılan giriş, ilk giriş olarak gözüküyor. 2002 girişimin görünmesi için ne yapmamız gerekiyor? Nereye kime başvurmamız gerekir? Ayrıca yasal yollar hakkında bilgi verirseniz de sevinirim. Emin BORA Cevap: 2002’de girişinizi kuruma bildirmesine karşın çalışmalarınızı bildirmeyen işverenle görüşüp, çalışmalarınızın neden bildirilmediğini araştırın. Belki işveren, çalışmalarınıza ilişkin bildirim ve bordroları kuruma göndermiş, kurumdaki bir hatadan dolayı günleriniz dosyanıza işlenmemiş olabilir. Şayet işveren çalışmalarınızı bildirmemişse, iş mahkemesinde ‘Hizmet tespit davası’ açabilirsiniz. Mahkemede, belirttiğiniz dönemde o işyerinde çalıştığınızı belge ve şahitlerle kanıtlarsanız, günlerinizi yargı yoluyla kazanırsınız.
