Giriş
Soru: 2 Mart 1965 doğumluyum. 1990 Şubat’ta ilk SSK sigorta girişim oldu. 1990 yılının Ağustos ayında işten ayrıldıktan sonra, 1992’de doğum yaptım. Şu an toplam 17 yıl sigortalıyım. 1700 gün eksiğim var. 3 yıldır çalışmıyorum. Doğum borçlanmasından yararlanabilir miyim? Geri kalan günlerimi nasıl tamamlayabilirim? SSK doğum borçlanması yapar mı? Güler DERMENCİOĞLU
Cevap: Emekli olmak için 20 yıl sigortalılık süresi, 5375 gün prim ödeme ve 46 yaş şartlarına tabisiniz. 17 yıllık değil 20 yıllık sigortalısınız. Süre şartını sağlamışsınız. Prim ödemenizi 5375 güne tamamlayabilirseniz 46 yaşınızı dolduracağınız 2 Mart 2011 tarihinde emekli olabilirsiniz. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) yasada olmadığı halde, doğum borçlanması için işten ayrılma tarihinden itibaren 300 gün içinde doğum yapma şartı arıyor. İşten ayrıldığınız tarihten itibaren 300 günden sonra doğum yaptığınızdan, SGK’ya göre borçlanma yapamazsınız. Ancak mahkemeler, yapabileceğiniz yönünde kararlar veriyor. SGK’dan borçlanma talep edin. Reddettiklerinde iş mahkemesine dava açarak borçlanma hakkı alırsınız. Bir doğum için borçlanma yaparak 720 gün kazanırsınız. Eksik priminizin 1700 gün olduğu doğru ve 1 Ekim 2008’den bugüne kadar isteğe bağlıya prim ödememişseniz, 980 günde isteğe bağlı olarak 4/b sigortasına (eski adıyla Bağ-Kur’a) prim ödeyerek prim eksiğinizi tamamlayabilirsiniz. İsteğe bağlı olarak 1260 günden az prim ödeyeceğinizden, emekli olmak için Bağ-Kur şartlarına tabi olma riskiniz yok.
Günde 2 saat yeni iş arama izni vermeniz gerek
Soru: 5 yıldan beri çalışan bir elemana ay başında ihbar önelinde bulunarak işten çıkartacağız. Bu elemana ne kadar yeni iş arama izni vermemiz gerekiyor? Kadir BURMAZ
Cevap: İhbar öneli süresince çalışana günde iki saat yeni iş arama izni verilir. Yeni iş arama izni ücretli izindir. 5 yıldan beri çalışan elemanınızın ihbar öneli 8 haftadır. 8 hafta süresince günde 2 saat, çalışma saatleri içinde yeni iş arama izni vermeniz gerekir.
Radyolojide çalışanlar belli şartlarda yıpranma alıyor
Soru: 26 Ocak 1978 doğumluyum. 8 Eylül 1998’de Emekli Sandığı’na bağlı olarak göreve başladım. Önceki yasaya göre, yıpranmaya bağlı olarak erkekler 20, bayanlar 16 yılda emekli oluyorlardı. Şimdi radyoloji çalışanlarının durumu nedir? Kaç yılda emekliliğe hak kazanıyoruz? Anıl KOÇ
Cevap: 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe konan ve emekli olmak için aranan prim ödeme gün sayısının yanında kadına 58, erkeklere 60 yaş şartını getiren ve sigortalıların emekli olmak için aranan 5000 gün prim ödeme şartını 7000 güne çıkartarak emekli olmayı zorlaştırdığından, toplumda ‘mezarda emeklilik’ olarak adlandırılan 4447 sayılı yasa ile yapılan düzenleme sonucu artık sadece prim ödemeyle emekli olunamıyor. Hizmet süresine göre belli yaşın da doldurulması gerekiyor. Emekli olmak için 25 tam yıl fiili hizmet süresi ve 57 yaş şartlarına tabisiniz. 25 tam yıl fiili hizmet sürenizi tamamlamanız şartıyla, 57 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Her 360 gün çalışmanıza karşılık 90 gün fiili hizmet süresi zammı alma uygulamanız devam ediyor. Fiili hizmet süresi zammı, 5 yılı aşmamak üzere fiili hizmet sürenize eklenecek, memuriyetten emekli olmanız şartıyla eklenen sürenizin tamamı da emekli olacağınız yaş haddinden düşülecek.
Babanız askerliğini borçlanıp 666 gün daha prim ödeyecek
Soru: Babam 1 Ocak 1950 doğumlu. Sigorta girişi 1 Haziran 1972’dir. Bu tarihten 28 Şubat 1984 tarihine kadar 2279 gün prim ödemesi bulunmakta. 5 Mayıs 2010’da isteğe bağlı Bağ-Kur ödemeye başladık. 20 Şubat 1970-21 Ekim 1971 tarihleri arasında 20 ay askerlik yapmış. En kısa zamanda nasıl emekli olabilir? Bir de Bağ-Kur’dan mı? SSK’dan mı emekli olur? Salih KONUK
Cevap: Babanızın SSK’dan emekli olması avantajlı. Çünkü babanız gibi 8 Eylül 1999 tarihi itibarıyla 23 yıl ve daha fazla süre sigortalı olanlar, bu tarihte yürürlüğe konan ve emekli olmayı zorlaştırdığından, toplumda ‘mezarda emeklilik’ olarak adlandırılan 4447 sayılı kanunda tabi değiller. Eski kanun şartlarıyla, yani 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün prim ödeme veya 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 55 yaş şartlarına tabi olarak emekli olabiliyorlar. Babanız 20 ay olan askerliğini borçlanıp, 1 Temmuz 2010 tarihinden itibaren 666 gün daha prim ödeyerek askerlik dâhil 2924 gün olan prim ödemesini 3600 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir (ara vermeden prim öderse 2012 Mayıs ayı sonunda) babanız eksik primlerini isteğe bağlı Bağ-Kur’a ödese de son yedi yılda SSK’ya fazla prim ödemiş olacağından SSK’dan emekli olur.
Faaliyetinize devam ettiğiniz sürece prim ödemek zorundasınız
Soru: 21 Mart 1964 doğumluyum. 1 Ocak 1983 tarihinde SSK’lı oldum. Mart 1984’te askere gittim. Geldikten sonrada sigortalı çalıştım. 15 Haziran 1988 tarihine kadar 1123 gün yatmış sigorta primim var. 10 Kasım 1988 tarihinde Bağ-Kur sigortalılığım başladı ve bugüne kadar aralıksız prim yatırdım. Mart 1984’te yapmış olduğum askerlik süremin 540 gününü Bağ-Kur’a borçlandım ve ödememi yaptım. Kaç yaşında emekli olabilirim? Kaç ay daha prim yatırmam gerekiyor? Emeklilik primim tamamsa yaş için mi bekleyeceğim? Eğer beklemem gerekiyorsa prim ödemeden çalışmaya devam edebilir miyim? Kamil ENDER/İSTANBUL
Cevap: Bağ-Kur’da emekli olmak için 25 tam yıl prim ödeme ve 48 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan 48 yaşınızı dolduracağınız 21 Mart 2012 tarihinde emekli olabilirsiniz. Prim ödemeden yaşı beklemeniz için, Gelir Vergisi mükellefiyetinizi kapatıp, faaliyetine son vererek, Bağ-Kur sigortanızı kapatmanız gerekir. Aksi takdirde prim ödemeniz yeterli olsa da emekli olacağınız tarihe kadar prim ödemeniz gerekiyor.
Boşanmış eşlerden çocukların nafakasını temin eden, asgari geçim indiriminden yararlanır
Soru: İkisi de memur olan ve boşanan eşlerden, her ikisi de çocukları için asgari geçim indiriminden yararlanabilir mi? Sevim DİLEK
Cevap: Boşanan eşlerden her ikisi de çocukları için asgari geçim indiriminden yararlanamaz. Çocuklarının nafakasını temin eden eş, çocuklar için asgari geçim indiriminden yararlanır.
