Prime esas kazancın alt sınırı üstünden

Soru: Babam vefat etti. Yurtdışında emekli olmuştu. Türkiye’de de 3 ay kadar sigortalı çalışarak prim ödemesi varmış. Anneme Türkiye’den kısmi aylık bağlandı. Ama annem babamın yurtdışında bulunduğu süreyi borçlanıp, kısmi aylığını tam aylığa çevirmek istiyor. Borçlanılan günler için prim ödemelerini asgari yapmakla, azami yapmak arasındaki fark nedir? Azami borçlanırsam, daha yüksek aylık alabilir miyiz? Özlem AYDOĞAN Cevap: Borçlanmada prime esas kazancın alt sınırı (760.5 lira) ile üst sınırı (4.943.25 TL) arasında belirleyeceğiniz kazanç tutarı üstünden prim ödeyebilirsiniz. Yüksek emekli aylığı için prime esas kazanç tutarının üst sınırı veya üst sınıra yakın kazanç tutarı üstünden prim ödemek gerekiyor. Bu da hayli yüksek tutarda prim ödeyeceğiniz anlamına geliyor. Örneğin, üst sınırdan prim öderseniz, bir ay borçlanma için ödeyeceğiniz prim tutarı 1.581.84 liradır. Tavan tutar üstünden 5000 gün borçlanma yapacağınızı varsayarsak, 263.640 lira ödemeniz gerekir. Taban aylık uygulaması nedeniyle prime esas kazancın alt sınırı üstünden borçlanarak prim ödeme en ekonomik ve akılcı olanı. Ancak takdir sizin.

Prim tamam 61 yaşı beklemeniz gerek

Soru: 1968 doğumluyum. 1 Haziran 1989’da SSK’lı oldum. 4140 gün primim var. 1993 ile 1998 yıllarında emniyet teşkilatında polis memuru olarak 5 yıl çalıştım. Askerlik borçlanmamı da bu zamanda yaparak bedelini ödedim. 5 yıllık hizmet süremi, askerlik borçlanmamı ve yıpranma payımı topladığımda ne zaman emekli olabilirim? Turan AYDEMİR Cevap: 5 yıl memuriyet süreniz, 1 yıl 3 ay fiili hizmet süresi zammı, 540 gün askerlik süresi (18 ay kabul edilmiştir) ve 4140 gün SSK prim ödemenizle birlikte, 6930 gün prim ödemeniz bulunuyor. Askerlik yaptığınız tarihi belirtmemişsiniz. Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yapmışsanız, borçlanma sigorta başlangıç tarihinizi askerlik süreniz kadar geri götürerek, 25 yıl sigorta, 5375 gün prim, 50 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlar. Prim ödemeniz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 2018’de 50 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Şayet askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yapmışsanız, 51 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.

Fark ödersiniz

Soru: 1990-1992 yılları arasında Bağ-Kur’lu olarak çalıştım. 18 Ağustos 1992’den beri Emekli Sandığı’nda çalışıyorum. 2 yıl 8 ay 15 günlük Bağ-Kur’umu birleştirmek istiyorum. Ne yapmam gerekiyor? Fark ödemem gerekir mi? Orhan KOCABAŞ Cevap: Bağ-Kur hizmetinizi birleştirmek için, Sosyal Güvenlik Kurumu Sigortalı Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığı’na, konuyu anlatan bir dilekçe ile başvuru yapmanız gerekmektedir. Hizmetlerinizin birleşmesi durumunda, memuriyete başladığınız tarihten bugüne kadar, Bağ-Kur sürenizden dolayı emekli keseneğine esas derece ve kademeniz değişeceğinden, fark ödemeniz gerekecek.

Vefat eden hak sahibinin KEY’ini mirasçısı alabilir

Soru: 2001 yılında annemi, 2006 yılında da babamı kaybettim. Emekli öğretmendiler. Yetim maaşımı alıyorum. Fakat bugüne kadarki listelerde KEY ödemesi görünmedi. Vefatlarından dolayı hakları kayıp mı oluyor? Yoksa varisi olarak ben KEY kesintisini alabilir miyim? Gökben KARABAYIR Cevap: Vefat edenin KEY ödeme hakları kaybolmaz. KEY ödemelerini mirasçıları alır. KEY ödemelerindeki eksik ve yanlışlıklar düzeltilerek işlemleri tamamlanan hak sahiplerine ilişkin olarak üç ayda bir KEY ödeme listesi yayımlanıyor. Son KEY listeleri 31 Mart 2011’de yayımlanacak. KEY ödeme listelerini takip edin. Babanızın adı çıktığında veraset ilamı ile birlikte Ziraat Bankası’na başvurarak KEY ödemesini alabilirsiniz.

Ücret ödenmemesi işçiye iş akdini haklı nedenle fesih hakkı verir

Soru: 8 yıldır aynı firmada çalışmaktayım. 2 ay önce işveren kısa dönem programı uyguladı. Yani ücretsiz izne çıkarmak için çalışanlara 6 aylık imza attırdı. Biz 8 arkadaş, imza atmadık. Bu ayın 12’sinde izne çıkarıyor. Bizi çalıştırabilir mi? İşverenin izne çıkarmaya hakkı var mı? Geçen yıl da aynı olay başımıza geldi. Çalıştık, maaşımızı ve sigortamızı ödemediler. Tazimatımızı alma hakkımız var mı? Gökhan KIRAN Cevap: İşverenin çalışanları ücretsiz izne çıkarma gibi bir hakkı yok. Ancak çalışanlarla anlaşarak, ücretsiz izne ayırabilir. Çalışan istemediği sürece, işveren çalışanını ücretsiz izne çıkaramaz. İşveren ücretsiz izne ayrılmadığınız gerekçesi ile işten çıkarırsa kıdem tazminatınızı, ihbar tazminatınızı ödemek zorunda. İşveren çalıştığınız sürelerin ücretini 20 günden fazla geciktiremez. Alamadığınız ücretler nedeniyle iş sözleşmenizi haklı nedenle feshetme hakkınız var. Geçen yıldan beri ücretlerinizin ödenmediğini kanıtlayabilirseniz, iş sözleşmenizi feshederek işten kıdem tazminatınızı alarak ayrılabilirsiniz.

Askerlik borçlanması emekli olma şartlarınızı değiştirmiyor

Soru: 7 Temmuz 1964 doğumluyum. Mart 1985 ile Ağustos 1986 dönemleri arasında 550 gün askerlik yaptım. 1 Ocak 1988’de SSK’lı oldum. 4320 gün primim var. Askerliğimi yatırırsam ne zaman emekli olurum? Hasan SEYHUN Cevap: Askerlik borçlanması emekli olacağınız tarihi değiştirmediğinden, borçlanmanıza gerek yok. Askerlik borçlanması emekli olacağınız şartları değiştirmese de prim gün sayınızı attırır. 25 yıl sigorta, 5375 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. 1055 gün daha prim ödeyerek, prim ödemenizi 5375 güne tamamlamanız şartıyla, 7 Temmuz 2014’te emekli olabilirsiniz.

Ödeme emrine 7 gün içinde dava açılması gerek

Soru: Şirket borcundan dolayı ortağa tebliğ edilen ödeme emrine karşı vergi dairesine itirazda bulunan kişi, vergi dairesine ret yazısı üzerine ödeme emrine karşı dava açabilir mi? Dava açma süresi ne kadar ve davanın hangi mahkemeye açılması gerekiyor? Nazmi GÜLOĞLU Cevap: Vadesinde ödenmeyen vergi borçları için vergi dairesince tebliğ edilen ödeme emrine karşı, tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde vergi mahkemesine dava açılabilir. Ödeme emrine karşı vergi dairesine itiraz edilip, itirazın reddedilmesinden sonra vergi mahkemesine dava açılamaz. Açılırsa da vergi mahkemesi davalı süre aşımı nedeniyle reddeder. Başka bir ifadeyle mükellef davayı kaybeder. Ayrıca, dava kaybettiğinden vergi borcunun yüzde 10’u kadar da haksız çıkma zammı ödemek zorunda kalır. Bu açıdan ödeme emirlerine tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde vergi mahkemesine dava açmak gerekiyor. Zaten bu husus tebliğ edilen ödeme emri üzerinde yazılıdır.