Giriş
19 Temmuz 2019 tarihli Resmi Gazete’nin 1’inci mükerrer sayısında yayımlanan 7186 sayılı Kanunla yurtdışı çalışma sürelerinin ve yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanılmasında çok köklü değişiklikler yapıldı. Değişikliklerle yurtdışında geçen çalışma süreleri ile yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerinin borçlanılması çoğu kişi için neredeyse imkansız hale geldi. Yapılan değişiklikler yarından yani 1 Ağustos 2019’dan itibaren yürürlüğe gireceğinden bugün borçlanma talebinde bulunanlar, değişikliklerden etkilenmeyecekler. Bugün borçlanma talebinde bulunanlar büyük avantaj elde edecekler.
ÖDENECEK BEDEL YÜZDE 41 ARTACAK
Yapılan değişiklikten önce yani 1 Ağustos 2019’a kadar yapılan borçlanma taleplerinde borçlanma bedeli; belirlenen kazanç tutarının yüzde 32’si oranında hesaplanmakta ve bir günlük yurtdışı çalışma süresi için en az 27.29 lira, bir aylık borçlanma için de en az 818.70 lira borçlanma bedeli hesaplanmaktaydı. 7186 sayılı Kanunla yüzde 32 olan oran yüzde 45’e yükseltildi. 1 Ağustos 2019’dan itibaren borçlanma talebinde bulunanların borçlanma bedeli yüzde 45 oranı üzerinden hesaplanacak. Borçlanma talebinde bulunanlar prime esas günlük kazancın alt sınırı (günlük asgari ücret) ile üst sınırı (günlük asgari ücretin 7.5 katı) arasında belirleyecekleri bir kazanç tutarı üzerinden borçlanabiliyorlar. Yılsonuna kadar yürürlükte olan asgari ücrete göre 27.29 lira olan bir günlük en az yurtdışı borçlanma bedeli yarından itibaren 38.38 liraya, aylık en az borçlanma bedeli de 818.70 liradan 1151.28 liraya yükselecek. Bu, borçlanma bedelinin yaklaşık yüzde 41 oranında artığı anlamına geliyor.
KAZANILAN GÜNLER BAĞKUR’A SAYILACAK
Yapılan değişiklikten önce (1 Ağustos 2019’dan önce) yurtdışı borçlanmasıyla kazanılan günler, Türkiye’de son olarak tabi olunan sigortalık statüsüne, Türkiye’de sigortası olmayanların da 4/1-b sigortalılık statüsüne (Bağkur’a) sayılmaktaydı. Daha önce Türkiye’de sigortası olmayan gurbetçiler, borçlanma yapmadan önce Türkiye’de sigortalı bir işte çalışarak SSK’ya birkaç gün prim ödedikten sonra yurtdışı çalışma sürelerini borçlanarak, borçlanmayla kazandıkları günlerin SSK’ya sayılmasını sağlayarak daha uygun şartlarla SSK’dan emekli olabiliyorlardı. 7186 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu 1 Ağustos 2019’dan itibaren yurtdışı borçlanma talebinde bulunan gurbetçilerin; borçlanmayla kazandıkları günler Bağkur’a sayılacak. Bu da gurbetçilerin SSK şartlarıyla erken emekli olma imkanını ortadan kaldıracak. Çünkü yapmış oldukları yurtdışı borçlanma süreleri Bağkur’a sayılacağından ya daha fazla prim gün sayısı ile Bağkur’dan emekli olacaklar ya da borçlanmadan sonra Türkiye’de sigortalı bir işte çalışarak veya Ek Madde 5 kapsamında tarım sigortalısı olarak en az 1260 gün (3.5 yıl) prim ödeyerek (başlangıcı 1 Ekim 2008’den önce olanlar) SSK’dan emekli olacaklar.
BORÇLANMA İLE KAZANILAN GÜNLERİN MAL EDİLECEĞİ AYLAR
7186 sayılı Kanunla yurtdışı çalışma sürelerinin borçlanılmasıyla yapılan bir başka düzenleme de borçlanmayla kazanılan günlerin maledileceği ayların belirlenmesidir. Yasada açık hüküm olmadığından değişiklikten önce yargı yoluyla da olsa gurbetçiler borçlanmayla kazandıkları günleri dilekçelerinde belirledikleri tarih aralığına saydırarak daha yüksek emekli aylığı bağlatabiliyorlardı. Yapılan değişiklik sonucu, 1 Ağustos 2019’dan itibaren, borçlanılan yurtdışı süreleri Türkiye’de sigortalılığı olan kişiler için Türkiye’deki sigortalılık başlangıç tarihinden geriye doğru götürülerek ilgili aylara mal edilecek. Türkiye’de sigortalılığı olmayan kişiler için ise borçlanma tutarının tamamen ödendiği tarihten geriye doğru götürülen sürelere mal edilecektir. Bir kişi 2019’da 20 yıllık yurtdışı çalışma süresinin 1990- 2000 yılları arasındaki 10 yıllık kısmını borçlanmak için talepte bulunursa, borçlanma ile kazandığı süreler 2009-2019 yılları arasına mal edilecek. Bu durumda, emekli aylığı 2008 sonrasındaki usule göre hesaplanacağından çok düşük emekli aylığı bağlanacaktır.
BUGÜN BAŞVURAN YENİ YASAYA GİRMEKTEN KURTULACAK
7186 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler 1 Ağustos 2019’dan itibaren yürürlüğe gireceğinden, bugün borçlanma talebinde bulunan ve hesaplanan borçlanma bedelini süresi içinde ödeyen gurbetçiler, yeni değişiklikten etkilenmeden eski usule tabi olacaklar. Yani borçlanma bedelleri yüzde 32 oranı üzerinden hesaplanacak. Kazandıkları günler son olarak tabi oldukları sigortalılık statüsüne sayılacak ve kazanılan günler borçlanma talep formunda gurbetçinin belirlediği tarih aralıklarına sayılabilecek.
