Giriş
İçinden geçtiğimiz dönemde Türkiye’nin en kritik sorunlarından biri beyin göçü. Ekonomik, sosyolojik ve daha pek çok nedeni olan göç olgusu, çok iyi analiz edilmeli. Peki, acaba ülkemizin geleceğinde hayati rol oynayan üniversiteler, bu göçü durdurma, hatta tersine çevirme konusunda ne durumda?
Bugünlerde atılmakta olan adımlarla Türk üniversiteleri uluslararası rekabette daha fazla öne çıkabilecek mi? Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar’dan bu konulara ilişkin bir mektup aldım.
Prof. Özvar, dünyaca tanınan yükseköğretim derecelendirme kuruluşu QS’in (Quacquarelli Symonds) sıralamalarda Türk üniversitelerinin performansları hakkında çok önemli bilgiler aktarıyor.
Özvar’ın notlarını özetle paylaşıyorum:
- Türkiye son 20 yılda bilimsel doküman üretiminde dünyada 22. sıradan 17. sıraya yükseldi.
- Son yıllarda Türk üniversitelerinin endeksli yayın sayılarında dikkate değer artışlar meydana geldi. Yayınları endeksleyen Scopus verilerine göre, 2002’de Türkiye adresli uluslararası yayın sayısı 12 bin 743 ve dünya içerisindeki payı yüzde 1.23 iken; 2022’de yayın sayısı 72 bine ve dünya içerisindeki payı da yüzde 1.84’e çıktı. Incites verilerine göre ise, 2002’deki Türkiye adresli uluslararası yayın sayısı 10 bin 828 iken; 2022’de bu sayı 66 bin 516’ya yükseldi.
- Geçtiğimiz hafta yayınlanan dünya genelinde önde gelen 2 bin 963 üniversitenin değerlendirildiği ve 1503 üniversitenin sıralandığı “QS 2024 Dünya Üniversiteleri Sıralaması”na Türkiye’den 25 üniversite girdi. ODTÜ 336’ncı sırada yer alarak ilk 400’e girme başarısı gösterirken; İTÜ 404’üncü ve Koç Üniversitesi de 431’inci sıradan ilk 500 üniversite arasına yerleşti. Bilkent (502), Boğaziçi (514) ve Sabancı (526) Üniversiteleri de ilk 500 hedefine oldukça yaklaşan üç üniversitemiz oldu. Bunlarla birlikte İstanbul, Hacettepe, Ankara ve Yıldız Teknik Üniversitelerinin de içinde bulunduğu toplam 10 kurum ile Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, sıralamada ilk bin üniversite arasına girme başarısını gösterdi.
- QS tarafından 2023 yılında yayınlanan “Konulara Göre Dünya Üniversiteleri Sıralaması”nda Türk üniversitelerinden 27 program, dünyanın alanındaki ilk 200 programı içerisinde yer aldı. Bunlar arasında ODTÜ Petrol Mühendisliği dünyanın ilk 10 programı arasında yer alırken aynı sıralamada İTÜ Petrol Mühendisliği 47. sırada yer bulmuştur. Yine bu sıralamada Gazi Üniversitesi “Eğitim” alanında dünyada 27. oldu.
- Üniversitelerin “Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri”ni gerçekleştirmedeki başarılarını ölçen uluslararası sıralama kuruluşu Times Higher Education (THE) tarafından toplam 112 ülke/ bölgeden bin 591 üniversitenin sıralandığı “Dünya Üniversite Etki Sıralaması 2023”te Türkiye genel olarak en çok temsil edilen ülkeler arasında. İTÜ 58. sırada yer alırken, ODTÜ ve Abdullah Gül Üniversitesi ilk 100-200; Hacettepe Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi 200-300 bandında yer aldı. Türkiye’den 2023 sıralamasında yer alan toplam üniversite sayısı ise 79.
Başka alanlarda yapılanları da özetleyen YÖK Başkanı Prof. Özvar, paylaştığı mektubun sonunda üniversitelerimizin somut veriler ışığında dünya ölçeğinde daha saygın bir konuma kavuşması için gerekli adımları atmaya kararlı olduklarını vurguluyor.
