Giriş
ABD ve Avrupa Birliği’nin başını çektiği Batı kampı, can yakıcı yaptırımlarla Rusya’yı Ukrayna’ya saldırdığına pişman etmek istiyor. Birinci hedef askerî olarak Moskova’yı caydırmak, ikincisi Rusya içinde hoşnutsuzluk ve huzursuzluk yaratarak Devlet Başkanı Vladimir Putin’i köşeye sıkıştırmak. Rusya’ya yönelik ekonomik hamleler âdeta bir tsunami gibi büyümeye başladı. Burada yatırımları bulunan şirketler teker teker çekiliyor. Enerji devleri Shell ve Total, Rusya’dan çıkma kararı aldı.
Disney ve Ford ile birlikte Amerikalı teknoloji devi Apple da bütün satışlarını ve hizmetlerini durduruyor. Havacılık kuruluşları Boeing ve Airbus destek ve bakım ünitelerini kapatıyor. Kredi kartı ve ödeme sistemlerinde tekel durumundaki Visa ve Master Card da Rusya’daki işlemlerde artık kullanılamayacak. Oxford’un yaptığı analize göre yaptırımlar şu hâliyle kalsa bile yakında Rusya’nın millî gelirinden yüzde 6’lık dilim silinecek.
HALKIN SUÇU NE?
Avrupa’nın Rus devletine uyguladığı baskı ve yaptırımların gerekçesi kabul edilebilir. Fakat öğrenciler, sanatçılar, sporcular ve diğer bireysel toplulukları hedef alan ağır yasaklamaların hukukun temel ilkeleriyle çeliştiği görüşündeyim. Olayların gelişiminde hiçbir sorumluluğu olmayan bu kişiler mahkemelere başvurarak yasakları kaldırtabilir.
Pandemi, tedarik zincirinde Çin gibi sadece tek kaynağa bağlı kalmanın risklerini ortaya çıkarmıştı. Çin, üretim ve dağıtımı kısınca bütün dünyada korkunç bir ürün açığı ortaya çıktı. Rusya krizi benzer gerçekleri enerji bağımlılığı konusunda gösteriyor. Avrupa, Almanya ve İtalya başta olmak üzere çok büyük oranda Rus enerjisine bağımlı. Türkiye’nin çıkarması gereken dersler ve atması gereken adımlar var.
Son dönemde enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi için alternatif arayışlarına girildi ancak Rusya hâlâ başat aktör durumunda. Bazı tarım ürünlerinin ithalatında da aynı. Rusya ve Ukrayna’dan Türkiye’ye her yıl yaklaşık 7 milyon ziyaretçi geliyor. Savaşın ne kadar süreceği belirsiz. İşgal ve çatışmalar hemen sona erse de Rusya’nın içine girdiği ekonomik kaosu atlatması çok uzun sürebilir.
Ruble korkunç derecede değer kaybediyor. İnsanların satın alma gücü korkunç derecede düşüyor. O nedenle 2022 de turizmde kayıp yılımız olabilir. Şu an için Türkiye’nin belki de tek umudu açık kalan hava sahası. ABD'nin de hava sahasını kapatmasıyla neredeyse bütün Batı güzergâhındaki uçuşlar Rus havayollarına kapanmış durumda. Çin, Hindistan gibi Asya’nın büyük ülkeleri ise böyle bir adım atmadı.
Türkiye, İran, Mısır gibi ülkelerin hava sahası da açık. Türkiye bu çizgiyi devam ettirebilirse turizm amaçlı olmasa bile Rus vatandaşlarının dünyanın diğer noktalarına ulaşabilecekleri en uygun nokta İstanbul Havalimanı olacak gibi görünüyor.
YAVUZ SELİM KIRAN
Bir taraftan da gözümüz çatışma bölgesinden ayrılmaya çalışan vatandaşlarımızda. Dışişleri Bakanlığı’nın planladığı tahliyeler devam ediyor. Dışişleri Bakan Yardımcısı Yavuz Selim Kıran’ın bizzat koordine ettiği etkin operasyonlarda şu ana kadar çok sayıda kişi Türkiye’ye ulaştırıldı.
Gelenler arasında zor durumda bulunan başka ülkelerin vatandaşları da var. Bu arada komşu devletlerin, Ukrayna’dan ayrılmaya çalışanlar arasında bulunan Afrika ve Ortadoğu kökenlilere uyguladıkları ayrımcılık tam bir rezalet. Böyle bir ortamda bile içlerindeki ayrımcı ve ırkçı yönü ortaya koyuyorlar.
