Giriş
Türkiye İstatistik Kurumu, 2023 yılının evlenme ve boşanma istatistikleri, ilk bakışta sadece rakam olarak görünse de sosyal açıdan birçok veriyi içeriyor. 2023’te 565 bin 435 çift evlenmiş, 171 bin 881 çift boşanmış. Evlenmenin de boşanmanın da bir önceki yıla göre sayı olarak azaldığını görüyoruz. Evlenmedeki azalma normal çünkü, 2008’de (641 bin 973) zirve yapan evlenme sayısı o tarihten bu yana sürekli düşüş eğiliminde (sadece pandemi nedeniyle yapılamayan evliliklerin 2021 ve 2022’de hayata geçirilmesi nedeniyle bu yıllarda nispeten artış görülüyor).
Nüfusun artmasına rağmen evlenmenin azalmasını ekonomik koşullara bağlamak mümkün. Hem evlilik sürecinin ve sonrasının epey masraflı olması, hem de ekonomik özgürlüğünü sağlayan bireylerin tek başına yaşama koşullarını yerine getirdiğinde maddi açıdan bir başkasına ihtiyaç duymaması bu azalmayı açıklayabilir. Boşanma ise 2008’den beri sürekli artma eğiliminde. 2008’de yaklaşık 100 bin olan boşanan çift sayısı, 2022’de 182 bin 437’ye ulaşmıştı. 2023’te ise yaklaşık 10 bin çiftlik bir azalma var. Aslında bu durumu da ekonomik sebeplere bağlayabiliriz. Evlenme nasıl masraflıysa, boşanma da öyle. Nafaka, mahkeme masrafları, evlerin ayrılmasıyla oluşacak yeni harcamalar, çiftlerin araları kötü olsa bile ayrılmaktan vazgeçmiş olabileceklerini gösteriyor. Aslında vazgeçmiş değiller, bana göre koşulların oluşması için ertelediler.
NEDEN BOŞANIYORLAR?
Boşanan çiftlerin evli kalma süresi ilginç sonuçlar ortaya çıkarıyor. Yüzde 3’ü, (5 bin 156 çift), daha evlilikleri bir yılını doldurmadan boşanmış. Yüzde 30.4’ü (52 bin 251 çift) ilk beş yılda, yüzde 21.7’si (37 bin 298 çift) 6-10 yıl arası evliyken ayrılmış. Yani evlendikten sonra 10 yıl içinde boşanan çiftlerin toplamı yüzde 55.1’i (94 bin 705 çift) bulmuş.
TÜİK’in verilerine göre, buşanma sebeplerinden birincisi geçimsizlik (165 bin 51 çift). Tabii bunlar mahkeme kayıtlarından alınmış. Örneğin aldatma nedeniyle boşanan çift sayısı sadece 137. Peki bu mümkün mü? Yani aldatmalar bu kadar yaygınken sadece 137 çiftin bu sebeple boşanması hayatın olağan akışına uygun mu? Değil elbette. Mahkemelerde “geçimsizlik” sebebiyle açılan davalarda asıl sebeplerinin üstü kapatılıyor. Çift, özellikle anlaşmalı boşanıyorsa, mahkemeye gerçek sebebi söylemiyor.
Oysa bu sebepler TÜİK’in 2021 tarihli aile yapısı araştırmasında mevcut. Boşananların yüzde 32.2’si sebebini ‘sorumsuzluk ve ilgisizlik’ olarak göstermiş. İkinci sırada ise yüzde 14.1 ile aldatma var. Bu oranları dikkate alırsak, geçen yıl 137 çift değil tam 24 bin 235 çift aldatma nedeniyle boşandı. Üçüncü sırada yüzde 9.8 ile ilk bölümde sözünü ettiğim gibi maddi sorunlar var.
Bu arada, boşanmayan ama eşiyle ilgili sorunlar yaşayan kişiler de bunun en büyük sebebinin ‘harcamalar’ olduğunu söylemiş. Zaten ilk boşanma sebebi olarak ortaya çıkan ‘sorumsuzluk ve ilgisizlik’ de hem maddi olarak problemleri hem de aldatmayı kapsıyor. Çünkü eşine ilgi göstermeyen birey, o ilgiyi bir başkasına gösteriyordur. Evlilikle ilgili sorumluluğunu yerine getirmeyen birey de maddi olarak üstüne düşen bölümü sağlayamıyordur.
DİĞER DETAYLAR
İlk evlenme yaşı arttı. Erkekler ortalama 28.3 yaşında, kadınlar ortalama 25.7 yaşında evleniyor.
Evlenme oranının en yüksek olduğu il Kilis. Kilis’i, Aksaray ve Gaziantep izliyor.
En az evlenme ise sırasıyla Gümüşhane, Tunceli ve Malatya’da görüldü.
Boşanma şampiyonu ilimiz İzmir. Daha sonra Antalya ve Karaman geliyor.
En az boşanan iller ise Hakkari, Şırnak ve Muş.
Çocuk evliliği kurtarmıyor. Boşanan çiftlerin 171 bin 213 çocuğu var.
En fazla yabancı gelin Özbekistan uyruklu. Ardından Suriyeli ve Azerbaycanlı gelinler geliyor.
Yabancı damatta ilk sıra Almanların. Alman damatları, Suriyeli ve Avusturyalılar izliyor.
2023’te evlenen 81 bin 536 erkek ile 85 bin 596 kadın daha önce en az bir kez boşanmış.
İstatistiklerde ortaya çıkan en ilginç veri ise 25-29 yaş grubunda bulunan bir erkeğin 75 yaşından büyük bir kadınla evlenmesi.
20-24 yaş grubundaki bir kadın da 75 yaş üzeri bir erkekle evlenmiş.
