Emekliye promosyon için gözler Erdoğan'da

Çalışanlara maaşlarının bankalara yatırılmasının karşılığı olarak çeşitli promosyonlar veriliyor. Kurumlar ile bankalar arasında yapılan anlaşmalarla EFT, havale gibi bankacılık işlemleri ve yıllık kredi kartı, hesap ücreti, kart ücreti gibi ek ücretlerin alınmaması veya asgari düzeyde alınması gibi çeşitli avantajlar sağlanıyor. Bu avantajların yanında bankalar tarafından çalışanlara ‘promosyon’ adı altında nakdi ödemeler de yapılıyor. Kurumlarca da özellikle toplam promosyon miktarını en fazla veren banka ile personel maaşlarının ödenmesi için anlaşmalar yapılıyor. Ancak aynı şey milyonlarca emekli için geçerli değil. Yani söz konusu emekli olunca bankalar cimrileşiyor. Emeklilerse yıllardır Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından adlarına yatırılan emekli aylıkları nedeniyle bankalardan promosyon bekliyor. Hükümetten ve SGK’dan bu konuda zaman zaman umutlandırıcı açıklamalar geliyor.

Çalışan için can atıyorlar

Bankalar, kamuda çalışanların maaş ödemelerini yapmak için can atıyor. Nedeni de banka mevduat hesaplarının, maaş ödemelerini yaptığı kamu kuruluşunda çalışan sayısı kadar artması. Memur doğal olarak banka işlemlerini de maaşını aldığı banka ile yapıyor. Maaşını aldığı bankanın kredi kartını kullanıyor. Elektrik, su, telefon gibi ödemelerini maaşını aldığı banka vasıtasıyla yapıyor. Banka bu işlemlerin çoğundan masraf aldığından, bankanın müşteri sayısı, işi ve elde ettiği kazancı da artıyor. Bu nedenle bankaların kamu çalışanların maaşlarının kendileri üzerinden yapılması için söz konusu kurumlara çeşitli ödemeler yaptığı, lüks otomobiller, bilgisayar donanımları aldığı bilinen bir gerçek.

2007’ye kadar kullandılar

2007’ye kadar bankaların maaş ödemeleri karşılığında kamu kurumlarına verdikleri nakit paraların harcanması, otomobil, cip, ofis döşemesi, televizyon, bilgisayar gibi değerli hediyelerin kamu çalışanlarına dağıtımına ilişkin belirlenmiş usul ve esas bulunmuyordu. Her kamu kurumu, ödenen paraları personele dağıtmak yerine bina tadilatlarında, temsil ağırlama harcamalarında, makam otosu, makam odası döşemesi gibi alanlarda kullanıyordu.

2007’de kurallar belirlendi

Temmuz 2007’de yayınlanan 2007/21 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile promosyon harcamaları belli usul ve esasa bağlandı. Söz konusu genelgeden sonra kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinin bankalar vasıtasıyla ödenebildiği, bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar arasında ücret ödeme protokolleri imzalandı. Bu protokoller uyarınca da verilecek bankacılık hizmetlerinin yanı sıra ‘promosyon’ adı altında ayni (mal) veya nakdi (nakit para) ek mali imkanlar sağlandı. Özellikle bankalar tarafından sunulan bu ek mali imkanların tasarrufuna ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşlarında birlik sağlanması amacıyla, uygulamanın usul ve esasları belirlenerek kurumlara tebliğ edildi. Tüm kamu kurumları bu genelgeye göre işlem yapmaya başladı. Başbakanlık genelgesi ile banka tarafından verilecek promosyon miktarının tamamının personele dağıtılması genel ilke olarak benimsenmekle birlikte, toplam miktarın üçte birini geçmemek üzere belirlenecek tutarın, personel ihtiyaçları doğrultusunda kullanılmak üzere ayrılabileceği karara bağlandı. Genelgeye göre; dağıtılacak promosyonlar banka tarafından personel adına açılan hesaba her personel için eşit tutarlarda aktarılmak suretiyle altı aylık periyodlarla ödeniyor.

Danıştay iptal etti

Başbakanlık genelgesinin 6’ncı maddesinde yer alan; ‘Bu genelgenin yayımı tarihinden önce kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinin ödenmesine yönelik olarak kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili bankalarla yapmış oldukları ve halen yürürlükte bulunan protokoller, sürelerinin bitimine kadar geçerli olacaktır’ hükmü, Danıştay tarafından iptal edildi. Yani genelge öncesinde yapılmış ve genelge çıktığı zaman devam eden protokoller iptal edildi.

Tümü verilmeye başladı

Başbakanlık tarafından Ağustos 2010’da yayınlanan 2010/17 sayılı Genelge ile de bankalardan sağlanan promosyonların bir kısmının kurumların ihtiyaçlarında kullanılması uygulamasına son verilerek, promosyon miktarının tamamının personele dağıtılması sağlandı. Böylece bankalar tarafından verilen promosyonun tamamı personel maaşlarının yattığı hesaplara yatırılmaya başladı. Bu doğrultuda kurumlar ile bankalar arasında yapılan ortalama üçer yıllık maaş ödeme anlaşmaları neticesinde, bazı kurumlarda yaklaşık bir maaş, ortalamada ise maaşın yüzde 60-75’i oranında promosyon her yıl çalışanın banka hesabına yatırılıyor.

Önce sevindirdi

Ekim 2012’de Türkiye Emekliler Derneği 20’nci genel kuruluna katılan Çalışma Bakanı Faruk Çelik, promosyon konusunda emeklileri umutlandırdı. Bakan, genel kurulda yaptığı konuşmada; “...emeklilerin emekli aylığı üzerinden promosyon adı altında bakanlık olarak hiçbir şey almıyoruz. Emekliye promosyon konusunda bankalarla mücadelemiz devam ediyor. Bu kapsamda alınacak bir kuruş dahi emeklinin hakkıdır. Bankalarla ilgili bu sorunu çözme noktasındayız. Konuyu tekrar tekrar görüşeceğiz” dedi. Bakanın bu konuşması üzerine 10 milyonu aşkın emekli, promosyon olarak 13’üncü emekli aylığının hayalini kurmaya başladı. Ancak ne yazık ki bugüne kadar emeklinin promosyon hayali gerçekleşmedi.

Sonra üzdü

Faruk Çelik, emekliye promosyon verilmesi konusundaki son açıklamasını ise Antalya Milletvekili Gürkut Acar’ın soru önergesine verdiği cevapla yaptı. Bakan Çelik açıklamasında; bankaların kamu çalışanlarına promosyon ödemesi ile ilgili Başbakanlık genelgesi bulunduğunu, ancak 10 milyon 299 bin 322 emekliye promosyon verilmesine ilişkin herhangi bir mevzuat bulunmadığını belirtti. Bakan Çelik açıklamasına şöyle devam etti: “Bankaların emeklilere promosyon vermesine dair bir düzenleme yok. Bankaların bu konuda bir bütçesi de yok. Bankalar emekli aylığı ödemelerinden çok cüzi kazanç sağlıyor. Operasyonel maliyetleri yüksek. Emekli grubunun bankacılık faaliyetlerinden dolayı bankaya bir getirisi de bulunmuyor. Bankalar bu nedenlerle emekliye promosyon ödemesine yanaşmıyor.” SGK’nın bankalar üzerinden yüksek miktarlarda işlem gerçekleştirdiğini belirten Bakan Çelik, emeklilere promosyon ödenmesi konusunun tekrar değerlendirilmesini istediklerini, ancak henüz sonuç alınmadığını belirtmişti. Çelik’in bu açıklaması promosyon hayali içindeki emeklileri ister istemez üzdü.

SGK prim silahını çeksin

Bankalar kamu çalışanlarının bankalara yatırılan maaşlarından kazanç sağladıkları gerekçesiyle promosyon veriyor. Aynı bankaların, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yatırılan 10 milyonu aşkın emeklinin maaşından kazanç sağlamadığını gerekçe göstererek promosyon vermemesi çok da inandırıcı gelmiyor. Aslında SGK bankalar üzerinden sadece emeklinin maaşlarını ödemiyor. SGK prim tahsilatları da sağlık harcamaları da bankacılık sistemi üstünden yapılıyor. Yani SGK’nın en büyük gelir kaynağı olan primler bankalara yatırılıyor. SGK’nın en büyük harcama kalemlerinden olan sağlık harcamaları bankalar aracılığıyla yapılıyor. Başta prim tahsilatı olmak üzere SGK’nın yaptığı işlemler bankaların likit ihtiyacını karşılamada büyük bir araç. Bu nedenle de bankalar emeklinin promosyonunu sadece emekli maaşları karşılığı olarak düşünmemeli. Bankalar emekliye promosyon verilmesini değerlendirirken, sadece emekli aylığından sağladığı kazancı değil, prim tahsilatından, sağlık harcamalarından ve SGK’nın diğer bankacılık işlemlerinden elde ettiği kazancı da göz önüne almak zorunda. Yani aslında, SGK bu silahları çekerse, bankalar emekliye promosyon ödemek için yarışa girer...

Avrupa yolundalar

Emeklilere bankalara yatırılan maaşları nedeniyle promosyon verilmesi gerektiği konusunda açılan bir davada Ekim 2012’de Yargıtay 3’üncü Hukuk Dairesi tarafından bankalar lehine karar verilmesi emeklilerin yargıdaki umutlarını söndürdü. Yargı yolu tükenince de emekli artık promosyon haklarını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde aramak istiyor.

Vazgeçmediler

Emekli promosyon beklentisinden vazgeçmiş değil. Emekliler, aylıklarının yattığı bankalardan aynen çalışanlara yapılan miktar ve nispette promosyon ödemesi istiyor. Çünkü, kendilerinin promosyona çalışandan daha fazla ihtiyaçları olduğunu söylüyorlar. Emekliyi daha fazla üzmemek için bir an önce promosyon verilmesinde fayda var.

YARIN: Emekli hizmet süresinin tamamı üstünden ikramiye istiyor

>>2 TL'lik aspirine 3.5 TL katılım payı

>> Ek göstergede 600 puan ayda 372 lira zam demek

>> Ek gösterge rakamı yüzde 75 artırılsın