Giriş
Antalya’da düzenlenen InterFresh Yaş Sebze Meyve Depolama Ambalaj ve Lojistik Fuarı sırasında Türkiye’nin çeşitli illerinden gelen hal komisyoncuları bir araya geldi. Konu doğal olarak, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın ‘’ Sebze ve meyve fiyatlarına doğrudan etki eden suni süreçleri azaltacak hal yasası çok yakında TBMM gündemine gelecek.
Komisyonculuk tarihe karışacak. Satışta rekabet üst düzeye çıkacak. Yeni haller ve satış alanları ile üretici örgütlerinin etkinliği artacak.’’ Açıklamasına geldi. Türkiye Halciler Federasyonu (TÜRKHAL) Başkanı Yüksel Tavşan, önce yaş ve sebzelerin standart maliyet hesabıyla satışa sunulamadığını anlattı; ‘’
Örneğin domatesin maliyeti 1 TL, % 50’de üzerine koyalım, 1.50 TL’den satalım diye bir şey yok. Gün geliyor 2.50 TL oluyor, gün geliyor üreticimiz emeğinin karşılığını alamıyor. Ürünler arz-talep dengesine göre satılmalı. Haller bu dengenin oluşması için satıcı ile alıcının buluştuğu yerdir’’ diyerek hallerin vazgeçilmez olduğunu vurguladı.
Üretimin yoğun olduğu bölgelerde komisyoncuların üreticilere üretim öncesi avans verdiğini, sera kurulumundan ilacına, gübresinden fidanına, fidesine kadar yardımcı olduğunu ve sadece %8 komisyon aldığını vurgulayan Yüksel Tavşan, ‘’Komisyoncular olarak bazen marketlere, ihracatçılara ve tüccarlara veresiye satış yapıyoruz. Bu çarkı aldığımız kredilerle döndürmeye çalışıyoruz’’diyor.
YASAL DÜZENLEMEYE FİYATLAR DÜŞMEZ
2012’de yürürlüğe giren sebze-meyve ticaretini düzenleyen yasa ile büyük marketlerin doğrudan üreticiden ürün alıp pazarladığını ancak yinede üretici ve tüketici fiyatları arasındaki farkın azalmadığını hatırlatan Tavşan, yasal düzenlemelerle fiyatları ve enflasyonu düşürmenin kolay olmadığını, çözümün; üretici örgütlerinin de içinde olduğu havza bazlı üretim planlaması ile depolama ve paketleme imkânlarının artışında olduğunu vurguluyor.
Yüksel Tavşan, ‘’Hal komisyonculuğu kalkarsa yerine ne konulacak, ürünler nasıl pazarlanacak?’’ diye soruyor. Hallerin büyümesinin, modernleştirilmesinin, altyapı imkânlarının artırılmasının şart olduğunu kaydeden TÜRKHAL Başkanı Tavşan, ‘’Tamamen özelleştirme çok zor.
Avrupa’daki örneklere baktığımızda da ilgili bakanlıklar, yerel yönetimler, esnaf ve meslek örgütlerinin birlikte olduğu bir yapı var. Üretici birliklerine karşı değiliz’’ şeklinde konuşuyor. Yeni modelin detayları bilinmiyor.
Üreticinin daha çok kazanacağı, tüketicinin daha az ödeyeceği bir modele kimse karşı gelemez tabiî ki. Ancak Yüksel Tavşan bir uyarıda bulunmayı da ihmâl etmiyor; ‘’ Eğer ‘komisyonculuk kalkacak’ diye dönüşü olmayan bir sürece girilirse bizler hâl komisyonculuğunun vazgeçilmez işlevlerini ilgili kurumlara ve kamuoyuna daha etkin şekilde anlatacağız.’’ Toplantı sonunda söz alan tüm üreticiler ise komisyoncular olmadan üretim ve satış yapamayacaklarını ısrarla vurguluyor.
