Röportaj: Candaş Tolga IŞIK

Aile Sigortası nedir?

Öyle bilinmiyor ama bu sigorta bir haktır. Vatandaşın hakkıdır. Biliyorsunuz dünyada bir çalışma örgütü var. Uluslararası... Bu örgüt diyor ki; tüm ülkelere dokuz çeşit sigorta uygulayacaksın. İş kazası sigortası, malulluk, yaşlılık, annelik, vesaire... Bunlardan biri de ‘Aile Sigortası’dır. Türkiye, Uluslararası Çalışma Örgütü ile 30 yıl önce bir anlaşma imzalayarak “Bu dokuz sigortayı uygulayacağız” demiş. Sekiz sigortada sözümüzü tutmuşuz. Ama 30 yıldır ‘Aile Sigortası’nı uygulamamışız. Şimdi CHP diyor ki; “Bunu uygulayacağız.” Aslında yasal sorumluluğumuzu yerine getireceğiz. İşte bunun için Aile Sigortası kimsenin vatandaşa lütfu değil. Vatandaşın hakkı. Vatandaşa devletin yıllar önce verdiği bir hak.

Neden ihtiyaç var ‘Aile Sigortası’na?

Çok sayıda insanımız en temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor. Geçim sıkıntısı çekiyor. Aile Sigortası geçim sıkıntısı çeken vatandaşlarımıza devletin uzattığı yardım eli. Vatandaşın hiç değilse temel ihtiyaçlarını karşılaması için devletin sağladığı destek.

Tahminen kaç kişi faydalanacak Aile Sigortası’ndan?

Devletin resmi rakamlarına göre her beş aileden biri yoksul. En az 15 milyon insandan bahsediyoruz. İhtiyacı olan ailelere nakit para desteği sağlanacak. Bu para o ailenin yiyecek, giyecek, kira gibi temel ihtiyaçlarını sağlaması için verilecek. Her ay düzenli olarak para yatacak hesabına. Öyle o daire senin, bu daire benim yok, binbir türlü kağıt, bürokrasi yok. ‘Yardımın adı değişir ama mantık değişmez’

Ne kadar para yatacak?

Dört-beş kişilik bir ailenin hiçbir geliri yoksa o aile ayda net 1250 TL’ye kadar alabilecek. Yani çoluklu çocuklu bir ailede hiç kimse çalışmıyor, yetişikinler işsiz ve ailede bir de engelli varsa en üst tavandan 1250 TL destek alabilecek.

İyi de baba çalıştığı halde yoksul, geçinemeyen aileler de var?

Dört-beş kişilik bir ailede bir kişi çalışıyor diyelim. O da asgari ücret yani 600 lira alıyor olsun. Evde çalışan o kişiye her ay bir maaş daha ödenecek. Yani 600 lira daha alacak. Böylece ailenen aylık geliri 1200 TL’ye tamamlanmış olacak.

“Aile Sigortası sadece 4-5 çocuklu ve çalışmayan aileleri kapsıyor” deniyor. Doğru mu?

Aile Sigortası yoksulluk sınırına göre hareket eder. Yardımların adı değişir ama temel mantık ailenin gelirini yoksulluk sınırının üzerine çıkarmaktır. 4 kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı neyse evde çalışan kişinin kazandığı paranın üzerine bu fark eklenir.

‘EŞİ VE ÇOCUĞUNA BAKAN EMEKLİYE EKSTRA 600 TL ÖDENECEK’

Emekli aylığı ile geçinemeyenler de var. Onlar ne olacak?

Aynı şey bir emekli için de gerekli. Emekli eşine, evde çocuğu ile oturan kızına bakıyor diyelim. Ayda da 600TL emekli maaşı alıyor olsun. Aile Sigortası o emekliye ekstra 600 lira daha nakit para yatıracak. Öyle makarna, mercimek, deterjan paketi yok. Ne isterse dilediği gibi marketten gidip kendisi alacak. Para yalnız kadının hesabına yatacak. “Evin ihtiyaçlarını en iyi kadın bilir” diyoruz.

Eşi vefat etmiş ama üç çocuğuna bakan bir emekli ne alacak?

Ne kadar emekli maaşı alıyorsa o para 1200 TL’ye tamamlanacak.

Kadın çalışmıyor, erkek çalışmıyor iki de çocuk var... Her ay 1200 TL para mı yatacak bu ailenin hesabına?

Tabii ki. Bu aile 1200 TL’ye yakın bir para alır.

Ne kadar bir paraya ihtiyaç var bunun için?

Devletin bütçesinin sadece yüzde 1.7’si, Milli Gelir’in yüzde 0.5’i bile değil. Devletin bütçesi 300-400 milyar lira. Sadece 9 milyar TL ayırmak yeter.

“Ayakları yere basmayan bir proje” deniyor?

Söyledim, bütçenin sadece yüzde 1.7’si! Hele hele yolsuzluğu yarı yarıya azaltırsanız, israfı biraz önleyebilirseniz, iki Aile Sigortası çıkartırsınız. Kaldı ki biz diyoruz ki, “Gerekirse başka bütçe kaynaklarından mesela Milli Savunma bütçesinden de küçük bir payı buraya aktaralım.”

Para o aileye nasıl ulaştırılacak?

Banka hesaplarına yatacak... O yoksa posta hesabına yatırılacak.

‘BU AYNI ZAMANDA BİR İŞ EDİNDİRME PROJESİ’

Ya vatandaş yardımı alır da hiç çalışmazsa?

Bu aynı zamanda bir meslek edindirme projesi. Biz ailedeki gençler bu sigortadan masrafları karşılanarak meslek kurslarına gidip yeni meslekler edinsin istiyoruz. Bakın kim iyi bir işi olur da, daha fazla gelir getiren işi olur da “Çalışmak istemiyorum” der. Yurttaşlarımızın bu kurslara katılımıyla ilgili her tür harcamayı karşılayacağız. Örneğin; kurslara katılmak için ailelerin yapacağı ulaşım, gıda ve çocuk bakımı masraflarını da biz karşılayacağız.

‘YOKSULLUK SINIRININ ALTINDA AİLE KALMAYACAK’

Aile Sigortası’ndan faydalanmak için gerekli koşullar ne olacak?

Aile Sigortası’ndan yararlanmak için, ailenin toplam gelirinin yoksulluk sınırının altında olması gerekiyor. Bundan başka bir koşul yok. Verilecek yardımın miktarı ailenin yapısına göre değişecek. 1250 liraya kadar çıkabilecek.

Aile Sigortası Kurumu diye bir kurum kurulacağını söylüyorsunuz? Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ne olacak?

Ülkemizde sosyal yardım ve sosyal hizmet sunan toplam 14 kurum var. Bunların hepsini Aile Sigortası Kurumu (AS-KUR) çatısı altında toplayacağız. Dağınıklık giderilecek. Yurttaşların yapacakları başvuruların tek adresi AS-KUR olacak. Vatandaş o devlet dairesi senin bu devlet dairesi benim koşturmayacak. AS-KUR’un kanununu hazırladık. Dört ay içinde kurulacak. AS-KUR, çalışmalarını SGK ile eşgüdüm içerisinde yürütecek. Çünkü Aile Sigortası ile amaçlanan, bu yurttaşlarımızın olabilecek en kısa sürede iş bulması ve çalışma yaşamına katılması. Aile Sigortası’ndan yararlanan tüm yurttaşlarımız İŞ-KUR’a kayıtlı olacak.

CHP valiliklerin dağıttığı yardımları eleştiriyordu... Şimdi Aile Sigortası da benzer bir uygulama olmayacak mı? Ne farkı var?

Valiliklerin dağıttığı yardımlarda yaygın bir şekilde usulsüzlük yapıldığı, desteklerin yerine ulaşmasında sorunlar olduğu biliniyor. Aile Sigortası ile yoksula verilecek para kömürcüye rant olarak dağıtılmayacak.

Aile Sigortası engelliler, çocuklar ve kadınlara ne vaad ediyor?

Aile Sigortası’nın önemli bir kısmını “çocuk destekleri” ve “çocuk eğitim destekleri” oluşturuyor. Eğitime devam eden çocuklar için her ay nakit para desteği var. Ders yılı başlarında sağlanacak kitap ve kırtasiye destekleri var. Çocukların okul öncesi eğitime katılmasına destek veriyor. Okul öncesi eğitimi bu sayede yaygınlaştıracağız. Aile Sigortası’nın amacı kadınları da güçlendirmek. Kadınlar, ailelerinin ihtiyaçlarını en iyi bilenler. İsteyen anneler bu sayede çalışma imkanı bulacak. Engelli yurttaşlarımız için aylık nakit destek var. Kamuda engellilere ayrılan çalışma kotalarının daha etkin bir şekilde doldurulmasını hedefliyoruz. Bugün bu kotaların çoğu doldurulmuyor. Engelli kotalarını tam olarak uygulayacağız.

‘ASGARİ ÜCRETLİ BİR AİLENİN GELİRİ İKİ KATINA ÇIKACAK’

Asgari ücretle geçinmek zorunda kalan bir aile ne kadar yardım alacak?

Geliri iki katına çıkacak. Çünkü yoksulluk sınırı 1200 lira. “1200 TL’nin altında 4-5 kişilik bir aile geçinemez” diyoruz. Asgari ücretle çalışan kimse 600 lira daha alıp eksiğini giderecek. Yani devlet bir aileye en az 1200 lira girmesi için o ailede çalışanın maaşını tamamlayacak.

Kaç çocuklu aile olursa olsun mu?

Misal 2 çocuklu ayda 600 TL kazanan ailede de para 1200 TL’ye mi tamamlanacak? Evet, 2 çocuğa çocuk yardımı ve eğitim yardımı alır. Ailenin durumuna göre çocuk başına her ay 100 TL eğitim yardımı ve 60 TL çocuk yardımı ödenir. Ama 4 çocuk olursa dördü için eğitim yardımı, ikisi için de çocuk yardımı alır.

‘AİLE SİGORTASI’NDAN EN ÇOK İŞSİZLER YARARLANACAK’

İşsizler aile sigortasından yararlanabilecek mi? Nasıl?

Tabii özellikle işsizler yararlanacak. Yoksulluk sınırının altında en çok kimler kalıyor? İşsizler. Kalabalık bir ailede hiç kimsenin işi yoksa o ailenin geliri 1200 liraya kadar çıkacak. Ama aile geliri yoksulluk sınırının altında kalan çalışanlar da yararlanacak. Bu kimse bir çiftçi olabilir, evini geçindiremeyen bir esnaf olabilir, düşük gelirli işçi olabilir...

Aile Sigortası gelince Yeşil Kart ne olacak?

O da devam edecek. Yeşil Kart bir sağlık sigortasıdır. Aile Sigortası ise sosyal bir sigorta.

Yiyecek, kömür gibi yardımlar tamamen kalkıyor mu?

Aile Sigortası başlayana kadar verilen yiyecek, kömür gibi tüm yardımlar devam edecek.

Sencer Ayata kimdir?

Sencer Ayata 1949’da İstanbul’da doğdu. Tarsus Amerikan Lisesi'ni bitirdi. 1973’te ODTÜ Sosyal Bilimler Fakültesi’nden mezun oldu. 1982’de University of Kent at Canterbury'de doktora yaptı. 1981’de ODTÜ Sosyoloji Bölümü'nde öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. 1997-2003 arasında Sosyoloji Bölüm Başkanlığı görevini yürüttü. Harvard Üniversitesi, Oxford Üniversitesi, gibi dünyanın önde gelen kurumlarında çalıştı. CHP'nin 23 Mayıs 2010’daki 33. Olağan Kongresi'nde en yüksek ikinci oyu alarak Parti Meclisi’ne ve sonrasında CHP Bilim ve Kültür Platformu'nun başkanlığına seçildi. 3 Kasım 2010 tarihinde AR-GE ve Bilim, Yönetim ve Kültür Platformu’ndan sorumlu Genel Başkan Yardımcısı olarak atandı. 12 Haziran 2011 genel seçiminde CHP'nin Ankara 1. bölge 1. sıra milletvekili adayı olarak gösterildi.