Giriş
5 adımda güneş koruyucu kremler hakkında bilmeniz gerekenler
Yaklaşan yaz günleri ile birlikte güneş kendini iyice göstermeye başladı ve güneş kremlerine olan talep de artmaya başladı. Ancak yapılan araştırmalar, birçoğumuzun güneş kremlerini kullanmayı bilmediğimizi ortaya koyuyor. Çünkü uzun süredir güneş ve koruma faktörü içeren kremlerle ilgili birbirinden farklı görüşler, kafa karışıklığına yol açıyor. Son yıllarda cilt kanserinin artmasındaki en önemli etkenlerden biri olarak, güneşin zararlı ışınlarının gösterildiğini ve bu ışınlardan korunmanın çok önemli olduğu söyleyen Medikal Estetik Hekimi Dr. Kemali Güneş, güneş kremlerini neden kullanmamız gerektiğini ve doğru kullanım şekillerini 5 maddede sıraladı.
1- UV VE SPF
Cilde zarar veren dış etmenlerin en başında gelen güneş, ozon tabakasının incelip UVA geçirgenliği artmasından dolayı daha çok zarar veriyor. Güneşin UVA ve UVB olmak üzere iki dalga boyu vardır. Güneş koruyucularının üstündeki Güneş Koruma Faktörü anlamına gelen SPF (Sun Protection Factor) değeri UVB’ye karşı korunaklığı gösterir. Güneş koruyucusu tercih ederken UVA’ya karşı da korumalı olduğunu gösteren güneş koruyucusu tercih edilmeli. Uzun dalgaboyu olan UVA, cildin derin tabakalarında etkilidir. Bu yüzden asıl yaşlandıran dalga boyudur. Yani fotoagingden sorumludur. Erken yaşlanma ve kırışıklık oluşmasından sorumludur. Kansorejen etkisi bulunmaktadır.
UVB kısa dalga boyudur. Cildin yüzey tabakalarında etkili olduğundan yanık ve leke oluşumundan sorumludur. Kış mevsiminde azalsa da UVA ışını aynen devam ediyor. O yüzden güneş koruyucularını yaz-kış sürmeliyiz. UVA ışını camdan ve buluttan geçebildiği için ev içerisinde dahi güneş koruyucusu kullanılmasını öneriyoruz.
2- CİLT YAPISINA GÖRE DEĞİŞİKLİK GÖSTERİR
Cilt yapısına bağlı olarak güneş kremi seçimi değişkenlik gösterir:
Güneş hassasiyetine sahip olan ciltler: Güneşe direkt maruz bırakılmamalıdır. Güneşe karşı olan hassasiyet, doğuştan gelen ya da hayatın belli bir döneminde ortaya çıkan bir problem olabilir. Bazı medikal tedaviler de geçiçi olarak güneş hassasiyetini tetikleyebilir. Güneş ışınlarının yaydığı radyasyonların sebep olduğu reaksiyonları için UVA ve UVB ışınlarına karşı yok yüksek koruma sağlayan güneş koruyucular tercih edilmelidir.
Kimyasal filtrelere karşı reaksiyon gösteren ciltler: Bu cilt tipine sahip olan kişiler mutlaka mineral filtreli güneş koruyucular kullanmalıdır. Bu güneş koruyucular mineral filtreye sahip olmasından dolayı ciltte beyaz izler bırakabilir ancak geçicidir.
Güneş alerjisi olan ciltler: Son dönemlerde güneş alerjisi artış göstermektedir. Cilt yapısına ve maruziyet süresine bağlı olarak değişmekle birlikte herkeste görülebilen bir durumdur. Güneş alerjisi çok ciddi bir problem olmamakla beraber yaşam kalitesini düşürmektedir. Güneş alerjisinin belirtileri arasında kızarıklık, kabarcıklar ve yoğun kaşıntı hissi olur. Güneş alerjisine karşı alınabilecek en iyi yöntem geniş sprektrum koruması sağlayan güneş koruyucu kullanmaktır; çünkü UVB ışınları cildi güneş yanığından korurken, UVA ışınları cildi allerjik reaksyionlara karşı korur. 1:1 (SPF/UVA) oranı güçlü bir koruma sağlamak için önemlidir; bu ifade bir güneş koruyucunun eşit oranda UVB ve UVA ışınlarına karşı koruma gösterdiğini belirtmektedir. (SPF 50+/ UVA 50 gibi)
3- EN AZ 20 DAKİKA ÖNCEDEN SÜRÜLMELİ
Güneşten koruyucu krem seçerken cildinize uygun kremler seçmelisiniz ve bu kremleri dışarı çıkmadan en az 20 dakika önce sürmelisiniz. Plaja gittikten sonra sürülmesi etkinliğini çok azaltıyor. Miktar olarak da açıkta kalan bölgeye yeterince yayılmalı yani yeteri miktarda kullanılmalı. Krem kullanıldıktan sonra iki veya üç saatte bir yinelenmeli.
4- NE KADAR SÜRÜLMELİ?
Güneş kremi ne kadar sürülmeli?
Güneş kremi kullanırken yaptığımız bir diğer yanlış ise hemen bitmesin diye az az sürmek. Oysa yeterli miktarda sürülmezse güneş kremleri üzerlerinde yazan SPF değerlerini gösteremiyorlar. Örneğin yüz bölgesine en az yarım tatlı kaşığı güneş kremi sürülmelidir. Daha az uygulama SPF 50 değerindeki bir kremin SPF 2,7’lik bir etki göstermesine yol açacaktır. Bu nedenle tüm güneş kremlerinde bolca uygulayınız diye yazar. Uygulamayı yeterli aralıklar ile tekrarlamamak da aynı sonuca yol açar.
Güneş kremlerinin etkisini tam göstermesini istiyorsanız yüz ve boyuna yarım tatlı kaşığından fazla, göğüs bölgesi, kollarınza, sırt bölgesi, bacaklarınıza ise bir tam tatlı kaşığından fazla uygulamalısınız.
5- UZUN SÜRE GÜNEŞTE KALMAYIN
Yaz aylarında saat 09.00-11.00 arasında ya da 16.00’dan sonra açık tenli kişiler; ilk iki gün 10 dakika, daha sonraki günler 20 dakika, esmer tenliler; ilk iki gün 20 dakika, daha sonraki günler 30 dakika hiç güneş koruyucu kullanmadan güneşlenebilirler. Meslekleri gereği uzun yıllar güneş altında kalanlarda bazal hücreli ya da epidermoid hücreli kanser sıktır ve bu kanserler vücudun güneşi çok gören baş boyun ve uzuvlarında sık, diğer bölgelerde seyrektir.
Özellikle çocuklarda 5 kereden fazla ciddi güneş yanığı oluşması, malign melanom riskini artırıyor. Güneşlenmeye bağlı ciddi cilt yanıkları olması erişkinde de malign melanom riskini arttırmaktadır. Ama normal güneşlenmenin, melanom riski üzerine etkisi görülmemiştir.
Yukarıdaki sürelere uygun güneşlenme tarzında kanser riski yoktur, hatta D vitamini sentezlenmesi nedeni ile kansere karşı bir tür önlemdir. Ancak güneşte çok uzun süre kalmak risklidir.