Giriş
İzmir Ticaret Odası (İZTO) kentte üretimin artması, istihdamının çoğalması için adeta bir fabrika gibi çalışıyor. İnovasyondan tarıma, girişimcilikten lojistiğe kadar bir üretilen birçok projeden sadece üçünü konuşmak için İZTO’da bir gün geçiriyoruz.
İzQ: Girişimcilik & İnovasyon Merkezi’nde İZTO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Emre Kızılgüneşler ile girişimcilik, teknoloji ve inovasyon alanlarında, kentin geleceğine yön verecek projeleri konuştuk.
‘HER ŞEHRE ÖRNEK OLMALI’
- Günümüzde inovasyon ve girişimcilik en çok konuşulan kavramlar arasında; İzQ da bu iki kavramı barındıran model merkezlerden bir tanesi. İzQ düşüncesi nereden doğdu, nasıl gelişti anlatır mısınız?
Emre Kızılgüneşler: Ticaret Odası’nın eski binasının olduğu yerde bulunuyoruz. Karşısındaki girişimcilik merkezi de içinde ticaret sicilin de olduğu bir binaydı. Kordon’daki yeni binamıza geçince bu binalar atıl durumdaydı. Daha çok ‘İnovasyon ve girişimcilik alanında neler yapabiliriz?’ diye konuşurken bu fikir ortaya çıktı. Uzun bir çalışma dönemimiz oldu. Girişimcilik & İnovasyon Merkezi, biraz sıra dışı, biraz daha vizyoner, teknik donanım açısından da çok iyi olması gereken yerler. Binalarımız bitti ve artık 2 seneye yaklaştı, geçen sene tam olarak açtık.
- Girişimcilik & İnovasyon Merkezi’ni birbirinden ayıran farklılıklar neler?
Emre Kızılgüneşler: İnovasyon Merkezi tarafında Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin AR-GE personelleri burada çalışıyor. Karşı tarafta da daha çok ‘start-up’lar ve bazı firmalar var. Etkinlik salonunda sürekli girişimcilikle inovasyonla teknolojiyle ilgili toplantılar yapıyoruz. Dünya çapındaki insanları burada ağırlıyoruz. Türkiye’nin girişimcilik ya da teknoloji tarafında önde gelen isimleri burada geçlerle bir araya getiriyoruz. Burada insanların birbirleri ile temas etmelerini istedik. Mesela Türkiye çağında ödeme sistemleri hizmeti veren bir şirketin AR-GE personeli ile yine burada olan enerji alanındaki başka bir şirketin AR-GE personeli birlikte neler yapabilirler, onları konuşuyorlar. Aslında biraz daha kümelenme iş modelleri gelişiyor. Bu şekilde iki merkezi de bir araya getiriyoruz.
- İzmir’de ilk defa birçok kurum aynı çatı altında tek projede buluştu. Kolay olan bir şey değil, bu nasıl gerçekleşti?
Emre Kızılgüneşler: İzQ’yu bir anonim şirketi olarak yapılandırdık. Yapılandırırken de İzmir’in önde gelen tüm kurumlarının projenin ortağı olmasını istedik. İZTO, EBSO, İTB, EİB ve İzmir Büyükşehir Belediyesi yüzde 19 olarak eşit paylarla yönetimde yer aldı. Ege Genç İş İnsanları Derneği (EGİAD) ve Ege Sanayici İş İnsanları Derneği (ESİAD) de yüzde 2’şer pay aldı. İzmir Valiliği de yüzde 1 pay alarak şirket ortağı oldular. Aslında bir İzmir projesi yapmak istedik ve böyle bir yapı oluştu. Yıllardır istediğimiz, İzmir’in gücünü ortaya koyan yönlerden biri haline geldi. Her şehre örnek olması gereken bir proje haline geldi.
BİLİŞİM VADİSİ İLE İŞ BİRLİĞİ
- Bir de Bilişim Vadisi var. Birlikte yaptığınız iş birliği protokolü ile ilgili bilgi verir misiniz?
Emre Kızılgüneşler: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün orada Bilişim Vadisi’nin bu bölgeye hizmet edecek birimi kuruldu. İzQ’yu biz yarattığımız için bu bölgeyle ilgili de çok teşviki mesaimiz oldu Sanayi Bakanlığı ile. Bilişim Vadisi’nin start up’lara destekleri var. Dedik ki; “İzQ’yu da sizin bünyenizde gibi değerlendirin ve bununla ilgili destek verin. Yani bizim binalarımızdaki start up’lar Bilişim Vadisi’nin verdiği desteklerden faydalansın. Bu konuda bir protokol yaptık. Bilişim Vadisi ile yaptığımız protokol İzQ’ya, İzQ da Bilişim Vadisi’ne büyük katkı sağlar.
- Kısa bir süre sonra da Dijital Deneyim Merkezi açılacak; bu merkezle ilgili neler söylersiniz?
Emre Kızılgüneşler: 8-14 yaş çocuklar için biraz daha beşeri ilimlere ilgi duymalarını sağlamak, özellikle sosyo-ekonomik problem yaşayan bölgelerdeki çocukları buraya getirip yaratıcılık, girişimcilik nedir, icat etmek neden önemlidir, nerede problemler yaşana bilir ve bunun üstesinden nasıl gelinebilir konularında eğitmenlerimizle o çocuklara şimdiden bazı bilgiler vermek istiyoruz. Onun için de yaklaşık 850 metrekarelik güzel bir yer yaptık çevreyle ilgili. İzmir’in önemli konuları mesela liman, biyoçeşitlilik, tarım, robotik gelişmeler, tasarım gibi onların ilgisini çelebilecek 45 dakikada hem oynayıp hem öğrenebilecekleri bir deneyim olacak. Oradan çıkarken de onlara ‘Ben de bir şeyler yapabilirim’, ‘Ben de bir şeyler yapmalıyım’ dedirtmek istiyoruz. Çocuk psikologları, dijital müze tasarımcıları ile çalıştık. Senaryolar yazıldı küratörlerimizle birlikte. Şu anda Türkiye’de bildiğim kadarıyla böyle bir yer yok.
**************************
İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Cemal Elmasoğlu ile ise kenti lojistik merkezi konumuna getirecek projelerini konuştuk.
‘KENTİN KADERİ DEĞİŞECEK’
- İzmir’in lojistik üs olması gündemde. Siz de bu konuda projeler üretiyorsunuz. Bunlardan biri de Kemalpaşa Lojistik Merkezi. Merkez ne aşamada?
Cemal Elmasoğlu: Kemalpaşa Lojistik Merkezimiz aslında Valiliğimizin de içinde bulunduğu, yani YİKOP (Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıkları) dediğimiz; Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO), İzmir Ticaret Odası (İZTO) ve Ege İhracatçılar Birliği’nin (EİB) ortaklaşa olduğu bir şirketten bahsediyoruz. İzmir’de yaşayan insanlar olarak çok şanslıyız; çünkü İzmir Ticaret Borsası’nı (İTB) da içine aldığınız zaman 4 kurum ortak aklı birlikte kullanarak kentin gelişim süreçleriyle ilgili çok ciddi projelere katkıda bulunuyor. İşte bu ürün de o yapının ortaklaşa bir araya geldiği bir entegrasyon. Kemalpaşa Lojistik Merkezi, İzmir’in gelişim süreçleri içerisinde çok ciddi anlamda avantajları beden içerisinde tutacak olan bir yapı. Bizim buradaki hedefimiz çok açık; ilki buradaki ithalat ve ihracat operasyon sürelerini 1 güne indirmek, ikincisi de 2 senenin sonunda şirkette entegrasyonla birlikte yüzde 35 maliyet indiriminde bulunulması. 5’inci yılın sonunda da yüzde 55 gibi bir lojistik maliyetlere indiğimiz bir zaman dilimi olacak.
Burası İzmir’in kaderini değiştirecek; bundan sonra İzmir trafiğine giren o TIR ve TIR dizilerini görmeyeceksiniz. Amacımız üretim yeri ile imalat yerinin ve çıkış yani ihracat noktası arasındaki yakınlaştırmayı sağlamak. Türkiye’deki tüm şehirlerde bu modelin aynısının benzerinin yapılması gerekiyor ki biz küresel ve lojistik endeksinde dünyada olabilelim.
- Tükiye’de hâlihazırda faaliyet gösteren 8 model fabrikasından biri olan İzmir Model Fabrikası ile ilgili çalışmalardan bahseder misiniz?
Cemal Elmasoğlu: Yüzde 50-50 Ege Bölgesi Sanayi Odası ile ortak olduğumuz bir girişim; KOBİ’lerin gelişim süreçlerine imza atıyoruz. Hedeflerimizden birincisi KOBİ’leri ihracata özendirmek, ikincisi KOBİ’lerin üretim maliyetlerini önce kontrol altına almak daha sonra da düşürmek. Yani; bir fabrika ya da üretim hattı düşünün; hiçbir şeyine dokunmadan, farklı, yalın üretim tekniklerini oradaki personele aktararak aynı makinadan 1 üretirken bunu 10’a çıkarabilmek. Model fabrika sadece bir sanayi kuruluşu ya da üretim kuruluşunda uygulanır diye bir kaide söz konusu değil, hizmetlerde de var. Çok iyi bir genç kadroda, çok iyi açılımlarla ülke ekonomisine çok katkıda bulunabilecek bir enstrüman elimizde ve EBSO ile bu yapıyı devam ettirebilmenin onurunu, gururunu yaşıyoruz.
KADIN İSTİHDAMI FARK YARATACAK
Oda’nın en son ve en önemli projelerinden bir tanesi de Dikili Tarıma Dayalı Sera İhtisas Organize Sanayi Bölgesi… Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Şahin Çakan’dan bilgi alıyoruz.
- Proje ne aşamada?
Mehmet Şahin Çakan: İzmir Ticaret Odası’nın tarıma verdiği öneme dair olan projelerin başında geliyor. Dikili OSB’nin yanında Türkiye’nin ve Avrupa’nın encar büyük projelerinden biri. 3 milyon metrekare bir alanda kuruluyor. Bunun yanında 50 tane sera bölgesi, 47 tane de sanayi bölgesi mevcut. Bununla beraber topraksız tarımda, jeotermal enerjili ısıtma sistemli, tam otomasyonlu, ısıtmanın, soğutmanın, paketlemenin olduğu son model bir tesisten bahsediyoruz. Bunun yanında tesis, 3 bin 500 kişiye iş olanağı sağlayacak. İstihdamın yüzde 75’i de kadınlara yönelik olacak. Dikili OSB 2021’de kuruldu, şu anda kazı ve dolgu işlemleri bitti. Alt yapı projeleri için ihaleye çıkıyoruz. 2025-2026’da proje tam bitmiş olacak.
TOPRAKSIZ TARIM
- Avrupa’nın en büyüğü olması planlanan tesis bittiğinde kente ne gibi katkıları olacak?
Mehmet Şahin Çakan: Birincisi; 80 bin ton civarında yaş sebze ve meyve üretilecek. Hem yurt dışına ihracat kısmında katkı sağlayacak hem de iç piyasaya katkısı olacak. Dikili OSB’de 50’ye yakın sera parselimiz var. Bunun yanında da 40-50 tane de sanayi parselimiz var. Bu sanayi parselleri için kendi sera parsellerinde ürettiğin ürünlerin bizim sanayi parsellerinin içindeki ambalajlama, paketleme, kurutma, dondurma gibi işlemleri yapılacak. Buradan son tüketiciye kadar ulaşabileceğiz. Bunun yanında Dikili OSB, başından sonuna kadar sıfır atık ve tam yeşil bir proje. Topraksız tarım, toprağın olmadığı, modern, bitkinin su enerji gübre ihtiyacının otomasyon sistemiyle beslenip üretildiği bir alandan bahsediyoruz. Orada üretilecek 80 bin ton civarındaki ürünün yüzde 70-80’i ihracata gidecek ürünlerin başında geliyor. 3 milyon 33 dönüm bir araziden bahsediyoruz.
- Benim ilgimi çeken güneş enerji sistemleri; üretim tesislerinin arkasında sanırım dev bir alanda güneş enerji sistemi kurulacak?
Mehmet Şahin Çakan: Çevresini komple güneş enerji sistemine ayırdık. Yapılacak güneş enerjisi sistemi ile tüm seralarımızın ve fabrikalarımızın enerji ihtiyaçlarını karşılayacak. Bahsettiğimiz 12-13 megawatt civarında bir enerji.
- Tamamlandığında herhalde bu bölgenin hatta Türkiye’nin en önemli ihtisas organize sanayi bölgesi olacak?
Mehmet Şahin Çakan: İzmir Ticaret Odası’nın Mahmut Başkan öncülüğünde Dikili’den ayrı Kınık’ta da bitkisel aromatik olarak bir tesis kuruyoruz. Aynı zamanda yine İzmir Ticaret Odası’nın çatısı altında aynı ortaklarla Bayındır’da da Çiçek İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kuruluyor. Bu da İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Özgener Başkan’ın tarıma verdiği önemi ortaya koyuyor. İzmir tarımda öncü şehirlerden biri. İzmir üreten bir şehir. İzmir tüm ürünlerde üreten şehirlerden biri.
İlandır