Bu rehberi herkes okumalı!

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye ofisi toplumsal cinsiyete duyarlı dil kullanımı konusunda bilinçlendirmek ve cinsiyetçi kalıp yargıların kırılmasını sağlamak amacıyla “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı İletişim Rehberi” hazırladı. Her gün kullandığımız kelimelerin, gündelik yaşamdaki iletişim şeklimizin cinsiyet eşitliğine verdiği zararın hala farkında değilseniz bu rehberden mutlaka faydalanmalısınız... 12 sayfalık rehberin giriş bölümünde şöyle deniyor: “İnsani kalkınma anlayışı çerçevesi içinde, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile mücadele etmek ana odaktır ve kalkınmanın her alanında gözetilmelidir. Toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifi kadınların ve erkeklerin eşit biçimde ve görünür şekilde tüm süreçlere dâhil olmasına özen göstermeyi gerekli kılar. Bu perspektifin kurulması, anlaşılması, yerleşmesi ve kullanılması ise her şeyden önce iletişim süreçlerinde kendisini göstermelidir.” Toplumsal cinsiyet kalıplarından oluşan ve dilimize yerleşmiş ifadeler kadın-erkek eşitliğinin önünde duran bir bariyer olmaya devam ediyor. Kadını erkeğin gerisine yerleştiren, eksik, yetersiz, güçsüz, 'eş/anne' pozisyonundan başka şekilde var olamaz halde gösteren bu iletişim dili toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin zedelenmesinde büyük ol oynuyor. Rehber, toplumsal cinsiyet ile ilgili kalıp yargıları destekleyen ve cinsiyetçi özellikleri ortaya koyan bir dilden kaçınmak ve iletişimde olumsuz etkileri azaltmak için dikkat edilmesi gereken hususlara yer veriliyor. 12 sayfalık bu ilginç ve faydalı rehber farkında olmadan kullandığımız kimi ifadelerin çarpıcılığına da dikkat çekiyor. Rehberde iletişim yanlışlarımıza örnek olarak bir yöneticinin Bu işi bizim kıza vereceğim demesi yerine Asistanımdan bu işi üstlenmesini rica edeceğim cümlesini kullanması öneriliyor. Sıradan adam demek yerine sıradan insan, projeye adam almak yerine projeye insan/eleman almak, kız gibi yerine utangaç, çekingen, kızlar, çocuklar yerine arkadaşlar, kadın şoför kaza yaptı yerine şoför kaza yaptı gibi örnekler de toplumsal cinsiyete duyarlı dile örnek olarak veriliyor. Sevgili anneler, sınıf partimiz için kurabiye pişirmenizi rica ediyoruz gibi dışlayıcı cümleler kurmaktan kaçının. Daha kapsayıcı alternatif cümleleri düşünün: Sevgili aileler, sınıf partimiz için kurabiye pişirmenizi rica ediyoruz gibi.Bazı iş ve görevler yalnızca erkeklere veya kadınlara uygunmuş gibi düşünmeyin. Örneğin; çiftçiler erkek olur veya ilkokul öğretmenleri kadın olur gibi. Bu durum toplumsal cinsiyet temelli varsayımlara neden olur. Bir iş veya görevden bahsederken, eğer o kişinin cinsiyeti belliyse, ancak o zaman toplumsal cinsiyete özgü bir zamir kullanın.Görsel iletişimde kadınların ve erkeklerin eşit temsil edilmesini sağlayın.Kadına ve erkeğe aynı davranışı gösterin.Nezaket içeren hitapları cinsiyet eşitliğini destekleyecek şekilde kullanın. Kadınları bir erkekle ilişkisiyle (yani evli olup olmamasıyla) etiketleyen nezaket içeren veya kadını bir erkeğin uzantısı olarak görerek önemsizleştiren ve görünmez kılan hitaplardan kaçının.Kadınlara hitap ederken 'Güzelim, canım' gibi ifadeler kullanmayın, direkt olarak isimlerini söyleyin.