Giriş
Erkekler için doğum kontrol yöntemleri
Doğum kontrol yöntemleri, hamileliği önlemek için yapılır. Genellikle doğum kontrol denilince ilk akla gelen kadınların doğum kontrolü oluyor ancak erkekler de bazı yöntemler sayesinde doğum kontrolünü sağlayabilir. Üroloji ve Androloji Uzmanı Prof. Dr. Ömer Faruk Karataş, erkeklerde doğum kontrol yöntemleri hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı. // posta.com.tr
Doğum kontrol yöntemleri denildiği zaman şüphesiz akla ilk kadınlar geliyor. Kadınlar için gebelik önlemeye yönelik çok sayıda yöntem var. Doğum kontrol hapları, rahim içerisine yerleştirilen araçlar (RİA) ya da tüplerin bağlanması bunlardan bazıları. Her biri farklı mekanizmalar ile yeni gebelik oluşumuna engel oluyor ve üremeyi kısıtlıyor.
Son yıllarda doğum kontrol yöntemleri tanımlandığında erkeklerin isimleri de sıkça duyulmaya başlandı. Kadınlar kadar aynı sıklıkta olmasa da erkekler de doğum kontrolü için yapabileceklerini merak ediyor.
Doğum kontrol yöntemleri dediğimizde bir anlamda üreme faaliyetinin geçici olarak askıya alınmasını kastediyoruz. Üreme için bir kadın yumurtası ve bir de erkek spermi gerekli. Dolayısıyla kadınlarda yumurta ile ilgili önlemler, erkeklerde ise spermler ile ilgili önlemler alınması gerekiyor.
Özetle erkeklerin spermlerinin yumurtayı döllemesinin önüne geçilmesi erkeklerde doğum kontrol yöntemi olarak biliniyor.
Peki erkeklerde doğum kontrol yöntemleri hangi mekanizmalarla etki ediyor?
Yumurta döllenmesini önlemek için erkeklerde uygulanan yöntemlerin temelini bazı mekanizmalar oluşturuyor:
1. Fiziksel bariyerler
Fiziksel bariyer olarak kastedilen spermlerin yol almalarının önüne fiziki engellerin konularak sperm yumurta buluşmasının engellenmesidir.
- Geri çekilme
- Kondomlar
- Vazektomi
- Deneysel vaz tıkama tedavileri
2. Sperm üretiminin önlenmesi
Beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan bazı hormonlar kana karışarak testislere ulaşır ve testislerden sperm oluşumunu tetikler. Bunun için yapılan uygulamalar deneysel safhada olup iki türlüdür.
- Deneysel hormonal tedaviler
- Deneysel hormonal olmayan tedaviler
3. Sperm fonksiyonlarını öldürmek ya da baskılamak veya spermlerin kadın yumurtasına tutunmasını engellemek
Bunlar sperm üretildikten sonra oluşan canlı spermleri öldürmek ya da hareketliliklerini azaltmak suretiyle etki ederek sperm yumurta buluşmasını engelliyor.
- Spermisidler
- Deneysel antimotilite ajanları (sperm hareketliliğini azaltanlar)
Erkeklerde en sık kullanılan doğum kontrol yöntemi
Erkeklerin en sık kullandığı doğum kontrol yöntemi geri çekilme olarak biliniyor. Geri çekilme yönteminin avantajları kadar dezavantajları da var.
Geri çekilme yönteminin avantajları
- Kolaydır
- Basittir
- Maliyetsizdir
- Etkindir
Geri çekilme yönteminin dezavantajları
- Güvenirliği düşüktür
- Yıllık gebelik oranları %25-30 civarındadır
- Cinsel ilişki sırasında anksiyete oluşturur
- Cinsel tatmin duygusunu azaltabilir
Prezervatif kullanmak ne kadar etkili?
Prezervatif (kondom) fiziksel bariyer oluşturur. 20.yüzyılın başlarında hayvan bağırsaklarından üretilen kondomlar bulunurken 1920’li yıllardan sonra lateks kondomlar üretilmeye başlandı. Kondom kullanma sadece doğum kontrol yöntemi değil aynı zamanda cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmada da önemli bir yöntem.
Kondom kullanmanın avantajları nelerdir?
- Doğum kontrol yöntemi olarak etkilidirler
- Üretimleri yaygındır
- Ulaşılabilirlikleri fazladır
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için koruyucudur
Kondom kullanmanın dezavantajları nelerdir?
- Maliyetli
- Allerjik reaksiyon yapabilir
- Erkekte cinsel hazzı azaltabilir
- Kadın partnerde cinsel hazzı azaltabilir
- Kullanımları zor
- Kullanım sırasında ereksiyon kaybı yaşanabilir
- Güvenirliği düşük
- Yıllık gebelik oranları %15-20 civarında
Lateks alerjisi olan erkek kondom kullanabilir mi?
Lateks alerjisi olanlar lateks yapılı kondomlar kullanmamalı. Bu alerjik gruptaki hastalar için poliüretan yapıda kondomlar üretilmiştir. Onlardan kullanmaları gerekiyor.
Lateks alerjisi olan kadınların eşleri kondom kullanabilir mi?
Lateks alerjisi olan kadınların eşleri de poliüretan yapıda üretilen kondom kullanması gerekir. Lateks yapıda kondom kadında alerjik reaksiyonları tetikleyebilir.
Vazektomi nedir?
Testislerde üretilen spermlerin idrar kanalı içerisine kadar atılımını sağlayan yapının tıbbi adı vaz deferenstir. Bir bakıma kadınlardaki tüplerin erkekteki karşılığı. Bu tüplerin bağlanması ile sperm geçişi engellenmiş olur.
Vazektomi kimlere uygulanır?
Vazektomi üreme potansiyeline sahip tüm erkeklerde uygulanabilir. Erkek tüplerinin bağlanarak spermlerin geçişine bariyer oluşturulur. Evli erkeklerde uygulanabilmesi için eşinin rızası da gerekli.
Vazektomi ameliyatı zor mu?
Vazektomi bir ameliyattır. Her ameliyatın kendi içinde zorlukları olabilir. Ancak diğer yaşamsal fonksiyonları etkileyen ameliyatlarla mukayese edildiğinde o ameliyatlara göre oldukça kolay ve basit.
Vazektomi sonrası gebelik olabilir mi?
Uygun teknik, deneyimli cerrah ve cinsel birliktelik zamanının düzgün ayarlanması ile vazektomiden sonra oldukça zayıf. Ancak imkansız değildir. Literatürde bu oranın oldukça düşük olduğu bildiriliyor.
Vazektomi hangi anestezi ile yapılır?
Vazektomi ameliyatlarının neredeyse tamamına yakını lokal anestezi altında yapılıyor. Bununla birlikte korku ve tedirginlik yaşayan hastalarda diğer anestezi seçenekleri de gündeme gelebilir.
Vazektomi sonrası yeniden çocuk sahibi olabilir miyim?
Bazı durumlarda vazektomi ile tüpler bağlandıktan sonra çiftler yeniden çocuk yapmaya karar verebiliyorlar ya da yeni evliliklerinde bir başka eş ile çocuk talebinde bulunabiliyorlar. Bu durumlarda tüpler bağlandıkları yerden bulunup açılabiliyor ve uç uca yeniden cerrahi olarak dikilebiliyor. Bu işlemle başarı elde edilemediği durumlarda da tüp bebek tedavisi her zaman için bir seçenek olarak bulundurulabilir.
Erkeklerde doğum kontrol hapları var mı?
Üzerinde çalışılan ve deneysel olarak araştırma safhasında olan hormonal ve hormonal olmayan ilaçlar mevcut. Ancak bugün için klinik uygulamalarda bu amaçla rutin kullanılan ilaç bulunmuyor.
Doğum kontrol yöntemi uygulamak isteyen erkeklere öneriler
- Bir üroloji/ androloji uzmanı ile görüşün
- Görüşmeye eşiniz ya da partnerinizle birlikte gitmeniz birlikte karar vermenizi kolaylaştırır.
- Tüm doğum kontrol yöntemleri hakkında ayrıntılı bilgi alın
- Doktorunuzun sizin için önerdiği yöntemi dikkate alın
- Vazektomi (tüplerin bağlanması) işlemi uygulanacaksa öncesi ve sonrası yapmanız gerekenler hakkında detaylı bilgilendirildiğinizden emin olun
- Vazektomi sonrası dilerseniz yeniden çocuk sahibi olabileceğiniz için endişe etmeyin.