4.9'luk depremi İstanbul'da hissettiyseniz dikkat! Uzman isimler uyardı: Sanılandan daha yakın

Beyza Erdoğan – Posta.com.tr / AFAD'ın sosyal medya hesabından yapılan açıklamada 04.03.2024 Pazartesi tarihinde, Çanakkale'nin Yenice ilçesinde saat 21:39'de yerin 10.44 kilometre derinliğinde 4.9 büyüklüğünde deprem meydana geldiği belirtildi. İstanbul’da da yoğun şekilde hissedilen deprem vatandaşları paniğe sürükledi. Yalnız İstanbul değil, Bursa gibi civar illerde de hissedilen deprem nedeniyle Bursa’nın Nilüfer ilçesinde paniğe kapılan bir vatandaş, camdan atlayarak yaşamını yitirdi. Halkı büyük paniğe sürükleyen bu deprem ise akıllara o malum soruyu getirdi: ‘İstanbul depreminin ayak sesleri mi duyuluyor?’ www.posta.com.tr Üzerinden bir yıldan fazla geçen ‘asrın felaketi’ sonrasında pek çok uzman deprem konusunda önemli uyarılarda bulunmuştu. Özellikle deprem dendiğinde ilk akla gelen şehir olan İstanbul, pek çok uzman isim tarafından kritik bölgeler arasında değerlendiriliyor. Çanakkale’deki deprem ise Marmara fayını tetikleyecek mi, bu deprem büyük depremin habercisi mi gibi sorular trend olmuş durumda. Bir diğer merak edilen nokta ise bu kadar uzak bir bölgede gerçekleşen depremlerin evleri sarsması. Uzmanı Prof. Dr. Şener Üşümezsoy konu hakkında, “Bu fay hattı baştan beri hep söylediğimiz Bandırma Sarıköy fay hattının güneye doğru uzanan bölgesinde yer almakta. Bu fay hattı bandırmanın güneyindeki Sarıköy fay hattı güneye doğru Gönen’e uzanmaktadır. Gönen’de bildiğimiz 1952 yılında Yenice-Gönen fay hattında 7.3 lük deprem olmuş. Bu fay hattı Gönen’in kuzey fay hattında olan bir deprem.” açıklamasını gerçekleştirip önemli uyarılarda bulunuyor. Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, konu ile ilgili değerlendirmesini “Dün gece olan deprem Yenice-Gönen fay hattının hemen üzerinde, biraz kuzeyinde sıçramayla aradaki bölgede oluşmuştur. Bu anlamda Körfez Mudanya açıklarında olan 5'lik depremlerle dün Karasu mevkiinde olan depremin uzanımı Marmara Denizi'nde işaret ettiğimiz risk bölgesi üzerinde oluşmuştur. İkinci harita da Yenice-Gönen fayını göstermektedir ve Yenice-Gönen fayının üzerinde Karasu'da olan bu fay ve hemen onun kuzeyinde ise Sarıköy fayı birbiri üzerlerinedir. Sarıköy fayı 1737'den beri kırılmamış bir fay olarak bu bölgede risk taşıyan bir deprem tarihi sunmaktadır.” şeklinde gerçekleştiriyor. Uzman isimler, bu denli küçük sayılabilecek bir depremi dahi hissettiyseniz muhakkak binanızı inceletmeniz gerekir, uyarısında da bulunuyor. Pek çok uzman ismin ortaklaşa sunduğu bu görüş, İstanbul’daki pek çok kiracı ve ev sahibini de harekete geçirmiş durumda. Paniğe kapılmadan, sakinlikle bu işlemlerin gerçekleştirilmesi gerekliliğine de dikkat çeken uzman isimler özellikle tek bir noktaya dikkat çekiyor: Zemin etüdü. Deprem Mühendisi Mustafa Görkem Yıldız, ilgili deprem sonrasında ilk açıklamalarını Posta.com.tr için özel olarak gerçekleştirdi. Deprem ile ilgili süreçlerde zemin etüdünün önemine dikkat çeken Deprem Mühendisi Mustafa Görkem Yıldız, “Zemin sınıfının belirlenmesi için yapılan araştırma çalışmasına zemin etüdü diyoruz. Binalarımızı tasarlarken dikkate aldığımız en önemli unsurlardan birisi zemin sınıfı. Deprem hareketini binaya ileten zeminin özelliklerini bilmemiz, binaya ne kadar bir deprem kuvveti geleceğini de doğru tahmin etmemizi sağlıyor. Doğru bir zemin etüdü yapılmadığı takdirde, tasarımın başından yanlış deprem kuvvetleri ile tasarım yapılmış olur. Bu da ya binamızı risk altında bırakır ya da gereksiz ilave maliyetler çıkarır. Bu nedenle zemin etütlerinin doğru yapılması çok önemlidir. Maalesef özellikle 6 Şubat 2023 depremlerine kadar birçok bölgede zemin etütlerinin gerektiği gibi yapılmadığını, sahaya götürülen bir sondaj makinasının boom’unun kaldırılıp bir iki fotoğrafının çekildikten sonra herhangi bir deney numunesi alınmadan zemin raporları yazıldığını görüyorduk. 6 Şubat depremlerinden sonra hem bu konuda vatandaşların bilinçlenmesi hem de denetimlerin artması sayesinde bu tip durumlarla karşılaşmıyoruz. Zemin etüt raporlarında ‘sandık fotoğrafı’ olarak isimlendirdiğimiz ‘alınan zemin numunelerinin laboratuvara gönderilmeden önce çekilen fotoğrafları’nda binanın ada parsel bilgilerinin ve sondaj numarasının mutlaka bulunmasına dikkat edilmelidir.” dedi. Uzman isim akıllardaki en büyük soru işaretini gidermek adına, “Öncelikle depremden etkilenen vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum. 4.9 büyüklüğündeki bir deprem aslında küçük sayılabilecek bir depremdir. Bu tip depremlerde binalarımızda herhangi bir yıkım ya da hasar oluşmasını beklemeyiz. Bu depremde de şu ana kadar bildiğimiz kadarıyla raporlanmış herhangi bir olumsuzluk yaşanmadı. Çanakkale’de dün gerçekleşen 4.9 büyüklüğündeki depremin olduğu fayın, İstanbul’u etkilemesi beklenen Kuzey Anadolu Fayı’nın kuzey kolu ile doğrudan bir bağlantısı bulunmamaktadır. Söz konusu deprem Gönen Fayı üzerinde yaşandı. İstanbul’da en yakın ilçe olan Büyükçekmece’ye yaklaşık 150km gibi oldukça uzak bir mesafede. Bununla birlikte uzak depremlerin özellikle yüksek katlı binalarda hafif de olsa hissedilmesi normaldir.” yorumunu getirdi. En merak edilen konular arasında binaların neye göre risk teşkil edeceği de yer alıyor. Pek çok kişi tarafından çok katlı binalar daha riskli görülse de aslında bu gerçeği yansıtmıyor olabilir. Mustafa G. Yıldız, konu üzerine yapmış olduğu “Deprem sarsıntısının farklı kişilerce farklı hissedilmesinde birçok etken var. Örneğin; zemin sınıfı, binanın yüksekliği ve hissedenlerin bina içerisinde kaçıncı katta bulundukları gibi birçok değişken sarsıntıyı farklı hissetmenize neden olabilir. Sağlam zeminde yapılmış bir sağlam bir binada 30. katta bulunan birisi çok sarsıntı hissedebilirken zayıf zeminde inşa edilmiş zayıf bir binanın zemin katında bulunan daha az hareket hissedebilir. Hissettiğiniz hareket her zaman binanın ya da zeminin zayıf olduğu anlamı taşımaz. Önemli olan sarsıntıyı ne kadar hissettiğiniz değil, binanızın sağlam olup olmamasıdır.” açıklamasıyla dikkat çekiyor. Uzman isim Mustafa Görkem Yıldız, vatandaşların binalarının sağlamlıklarını tek başına anlayamayacaklarının da altını çiziyor. Uzman isim konu üzerine görüşlerini “Vatandaşlarımızın binalarının sağlam olduklarını kendi kendilerine anlamaları mümkün değildir. Nasıl ki bir hastalığımız olduğunda kendi kendimize teşhis koyup tedaviye başlayamıyorsak, bunun yerine bir uzman doktora başvuruyorsak, binalarımızın sağlamlığı ile ilgili de bir uzman mühendise danışmamız gerekmektedir. Bu konuda uzman mühendisleri yetiştirmek üzere Üniversitelerimizde İnşaat Mühendisliği üzerine ‘Deprem mühendisliği’ eğitimi veren yüksek lisans programları bulunmaktadır. Kandilli Rasathanesi, ODTÜ, İTÜ ve GTÜ gibi üniversitelerin ‘deprem mühendisliği’ bölümünden yetişmiş uzman mühendisler mevcut binaların deprem performanslarını belirlemek üzere çalışmaktadır.” şeklinde açıklıyor. İstanbul içerisindeki en güvenli bölgeler hakkında da uzmanlar sıklıkla açıklamalar gerçekleştiriyor ancak uzman isim Mustafa Görkem Yıldız bu konu hakkında;“Dünyanın en ünlü deprem uzmanlarından değerli Prof. Dr. Akira Wada hocamızın sık vurguladığı üzere bir depremde dünyadaki en önemli yapı içinde kendimizin ve sevdiklerimizin bulunduğu yapıdır. Bu açıdan bakarsak bir semtte zeminin iyi olması dolayısıyla beklenen hasarın az olması, bireysel olarak kendimiz için bir anlam ifade etmez. Bu yalnızca kamu yöneticileri ve acil eylem planlarını hazırlayan idareler için anlamlı bir veridir. Kendi içinde yaşadığımız bina zayıfsa, o bina yıkıldıktan sonra semtin genelinin hasarsız olmasıyla ilgilenmeyiz. Bu nedenle o semt sağlam bu semt riskli gibi söylemleri ben doğru bulmuyorum. Depremin yıkıcı hale gelmesinde zemin karakteri en önemli etkenlerden birisidir. Bununla birlikte tek başına bir kriter değildir. Bu nedenle birçok farklı etkenin bir arada değerlendirilmesi neticesinde tek tek binalar için risk değerlendirmesi yapmak gerekir. En güvenli yerler listesi verdiğimizde o bölgede yaşayan insanların en çürük yapılarda bile rahatça oturabileceği anlamı çıkarıldığını gördüğüm için bu tip bir “güvenli bölge” listesi vermeyi doğru bulmuyorum. Örneğin; Sarıyer ve Beykoz gibi ilçeler faya uzak olmaları ve genel zemin profilinin iyi olması dolayısıyla güvenli olarak işaret edilir. Bununla birlikte örneğin Sarıyer’de İstinye semtinde Sarıyer Caddesinin eski bir dere yatağı olduğunu ve bu cadde etrafındaki zeminin çok zayıf alüvyal yapıda olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla bir ilçe ismi vermek, o ilçedeki riskli yapıları göz ardı etmemize neden olabilir. Bunun yerine her vatandaşımızın kendi binası için bir uzman mühendise danışmasını tavsiye ediyorum.” yorumunu yapıyor. Bu açıklama ışığında da görülebiliyor ki İstanbul’da kesinlikle güvenlidir denebilecek bir bölgeden söz etmek mümkün değil, bunun yerine vatandaşların binaları özelinde araştırmalar ve incelemeler başlatması tavsiye ediliyor. Ünlü Japon Deprem Uzmanı Yoshinori Moriwaki ise zamanında “Riskin en yüksek olduğu bölgeler Atatürk Havalimanı, Zeytinburnu, Küçükçekmece, Avcılar, Büyükçekmece ve Fatih tarafında da yumuşak zeminler var. Anadolu Yakası'nda da Tuzla, Pendik, deniz kenarı tarafları açıklamasını gerçekleştirmişti.