Adım adım ev güçlendirme yolları! Evimizi nasıl güçlendiririz?

Binaların güvenliğini öğrenmek için iki yöntem var. Biri risk tespiti. Bunun için bakanlık lisanslı kurumlara başvuru gerekiyor. Ortalama bir hafta sonunda riskli ya da risksiz kararı çıkıyor. Bu testi yaptırdığınızda hızlı bir yıkım ya da güçlendirme süreci başlıyor. Çünkü karar, hem bakanlık il müdürlüklerine hem de tapuya bildiriliyor. Tapuya şerh düşerken, maliklere de evleri boşaltması için tebligat yollanıyor. Önce 60 gün, sonra 30 gün ek süre veriliyor. Ev sahipleri yıkmazsa ilgili belediye ya da bakanlık yıkımı yapıyor. Güçlendirme düşünenlerin bu yıkım gerçekleşmeden hızlıca güçlendirme projesi hazırlatması ve ruhsat alması gerekiyor. Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre; Diğer seçenek ise özel şirketlerce yapılan yapı performans testi. Bu testte daha kapsamlı bir çalışma yapılıyor. Sadece riskli ya da risksiz denilmiyor, deprem yönetmeliğine uygun mu, olası depremde ayakta kalır mı, hasar alır mı bildiriliyor. Testin sonuçları da kamu yetkilileri ile değil sadece o binada yaşayanlarla paylaşılıyor. Yeni bir eve taşınma imkânı olmayanlar tahliye edilmekten çekindiği için bu yolu seçiyor. Ancak bu testin diğer teste kıyasla daha maliyetli olduğunu belirtmek gerek. 10 kattan az binalarda risk tespiti tek katta yapılıyor ve toplam 7-10 bin lira alınıyor. 10 kattan fazla ise her katta çalışılıyor ve kat başına 4-6 bin lira talep ediliyor. Özel sektörün yaptığı testlerde ise kat sayısına bakılmaksızın her hatta çalışılıyor ve yine her kat için ortalama 4-6 bin lira isteniyor. Riskli yapı kararı kesinleştikten sonra kat maliklerinin toplantıya çağırılması yasal zorunluluk. Güçlendirme yapılması için 4/5 çoğunluk aranıyor. Sonrasında teknik rapor ile güçlendirmenin mümkün olduğu kanıtlanıyor ve belediyeye ruhsat başvurusu yapılıyor. Rapor ve ruhsat sürecini, inşaatı yani güçlendirme çalışmasını yapacak mühendislik firmaları yönetiyor. Binada bağımsız bölüm sayısının 4/5 çoğunluğu ile karar alındığını ve bu çoğunluğun ruhsat için yeterli olduğunu belirten Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, karara katılmayanlar için şu bilgileri paylaştı: “Güçlendirme kararına katılmayan malik için Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre ödemesi gereken bedele her ay yüzde 5 yıllık yüzde 60 yasal faiz uygulanır. Örneğin 100 bin lira ödeyip güçlendirme yapabilecekken, 160 bin lira ve avukatlık masraflarını ödemek zorunda kalır.” Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Başkanı Sinan Türkkan, yapılan incelemeler sonrasında güçlendirme yönteminin ve maliyetinin belirlendiğini dile getirerek şunları söyledi: “Güçlendirme maliyeti en fazla yıkıp yapmanın yüzde 40’ı kadardır. Genel bir ortalama vermek gerekirse metrekare başına 3-4 bin lira diyebiliriz. Tespit sonrası binadan çıkıp tekrar dönmeniz ortalama 8-12 ay arasında. Hatta bazen evlerin boşaltılmasına da gerek kalmadan çalışıyoruz.” Güçlendirme yapacak kişiler faiz destekli kredi alabiliyor. Üst limitin 240 bin lira olduğu kredide, 10 yıl vade, 2 yıl anapara ödemesiz dönem imkânı da sunuluyor. Bu krediye Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yıllık 600 baz puan faiz desteği sağlıyor. Yani aylık yüzde 1.50 oranlı kredi kullanıldığında bunun yüzde 0.50’si bakanlık tarafından karşılanmış oluyor. Kredi sadece bakanlık anlaşmalı bankalardan alınıyor. Bu destekten faydalanmak için kritik nokta şu; Binada bakanlık lisanslı kurumlarca risk tespiti yapılmalı ve dönüşüm yasası kapsamında süreç başlatılmalı. Sadece özel firmalara test yaptıranlar bu imkanları kullanamıyor. DEGÜDER Başkanı Sinan Türkkan derin bir güçlendirmede yapılan işlemleri şöyle anlattı:- Kapsamlı bir güçlendirmede ilk adım zemin. Zeminin nasıl olduğuna bakılıyor, gerekli ise iyileştirme yapılıyor.- Sonrasında temeli açıyoruz ve görülür hale getiriyoruz. Eğer ihtiyaç varsa radye temele çeviriyoruz ve mevcut temelle birleştiriyoruz.- Betonarme perde ilavesi gerekliyse zeminden en üst kata kadar çıkıyoruz. Ya da bazı durumlarda mantolama yapıyoruz. - Kolonları güçlendirmek için ‘karbon fiber’ uyguluyoruz. Bu aslında bir kumaş türü ve demirden 10 kat güçlü. Uçak, otomobil sanayisi ve savaş araçlarında kullanılıyor. Biz de son 25 yılda binalarda güçlendirme malzemesi olarak kullanıyoruz. Kolonları bu malzeme ile sarıp parçalanmasını, formunun bozulmasını önlüyoruz.- Kolon kesilmesi tespit edildiyse bu defa çelikle eksiklikleri gideriyoruz. Bunu bir protez gibi düşünebiliriz.- En son aşama olarak gerekli dış cephe düzenlemeleri ile süreci tamamlıyoruz. Güçlendirme yolunu seçenler için en kritik konulardan biri de doğru mühendislik firmasını bulmak. Peki vatandaş işi verdiği firmanın güvenilir olduğundan nasıl emin olacak? Bu soruya yanıt veren TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç şunları söyledi: “Bugün ülkemizde ihtiyacı karşılayacak sayıda güçlendirme yapabilecek mühendislik firması yok. Bunların sayısı artmalı, ancak güvenilir bir artış olmalı. Bizler de bu sürece destek sağlayacak bir adım atıyoruz. Mühendislik firmaları gönüllülük esası ile bize başvuru yapacaklar, biz hem eğitim verip hem de denetleyeceğiz. Yeterli olduğuna emin olduğumuz firmaların ismini web sitemizden yayınlayacağız. Bir tek bu firmaları seçin diyemeyiz ama bunlar bizim onayımızdan geçti diyeceğiz. Bir iki ay içinde bu çalışma tamamlanır. O sürece kadar önerim firmaların iş bitirmelerine bakılması. Daha önce nereyi güçlendirdiği sorulmalı ve mümkünse o yapı sahipleriyle de görüşülmeli. Güçlendirme Türkiye gibi ekonomik kaynakları sınırlı ülkelerde çok uygun bir çözüm önerisi” diyen Taner Yüzgeç şu ifadeleri kullandı: “Deprem bölgelerinde güçlendirilmiş yapıların performansını çok isabetli bulduk. Yan yana binalarda güçlendirme olan ayaktayken, yapmayan yıkıldı. Bu nedenle güçlendirmeye karşı bir korku duyulmamalı. Hem milli kaynaklar, hem de yurttaşın kendi sınırlı bütçesi düşünülünce, yıkıp yapmak yerine güçlendirmek önemli bir seçenek. DEGÜDER Başkanı Sinan Türkkan son dönemde birçok kişinin binası için risk tespiti yaptırdığını, ancak bilinçsiz incelemelerin büyük tehlike yarattığını söyledi. Türkkan, “Bana bir KAROT örneği getirdiler, betonun durumuna bakmamı istediler. Bir baktım ki karotla birlikte 6 demir de kesilmiş. Kim yaptı diye sordum, mahalledeki elektrikçi yapmış. Risk tespiti işin uzmanlarınca yapılmalı. Onlar, özel cihazlarla kolona bakıyor ve demir olmayan yerden karot alıyor. Ucuz diye merdiven altı firmalara gidilmesi ya da rastgele birinden hizmet alınması binalar için büyük risk yaratır” dedi. Güçlendirme konusunda en büyük sorunlardan biri de ruhsat süreci. Kimi belediyelerin güçlendirme ruhsatı vermek istemediğini, kimilerinde ise yeterli teknik personel olmadığını belirten uzmanlar, maliklerin dava açıp kazandığını ama bunun da uzun yıllar aldığını dile getirdi. Güçlendirme projelerinin de yapı denetimine tabi olduğunu dile getiren Sinan Türkkan, bu alanda da büyük sorunlar olduğunu belirtti ve şunları söyledi: “YAPI DENETİM firmalarında güçlendirme projelerini denetleyecek yeterli personel yok. Bir de firmalar otomatik sistemden düşüyor. Ancak kimi firmalar kazançları diğer projelere göre az diye gelmek istemiyor, aylarca bekliyoruz. Bu nedenle önerimiz güçlendirme denetimi için ayrı bir havuz oluşturulsun, bu işi bilen kişiler yapıları denetlesin.”