Giriş
Anne olmak istiyorsanız tiroid değerlerine dikkat! Tiroid sorunları gebeliği zorlaştırıyor...
Tiroid bezi hastalıkları, üreme çağındaki kadınlarda oldukça sık görülüyor. Özellikle hamilelik döneminde olan ya da bebek sahibi olmak isteyen kadınların sıkça karşılaştığı tiroid sorunları, bu süreci zorlaştırabiliyor. Ancak kontrolleri düzenli ve eksiksiz yaptırmak, takibi yapan doktorların önerilerine harfiyen uymak ve gerekiyorsa gebelik öncesi gerekli ön tedavileri almak, bu büyülü yolculuğun tiroid açısından sorunsuz atlatılmasına olanak sağlıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşe Kubat Üzüm, gebelikte sıklıkla yaşanan tiroid sorunları hakkında önemli bilgiler verdi.
Tiroid bezi boynun orta hattında, nefes borusunun hemen önünde yerleşmiş olan önemli bir endokrin organ. Üreme çağındaki kadınlarda, tiroid bezi hastalıkları sık görülüyor. Tiroid hormonları hem gebeliğin sorunsuz sürdürülmesi, hem de anne ve bebek sağlığı üzerinde çok önemli rol oynuyor. Gebelikte her endokrin bez gibi tiroid bezi de bir miktar büyüyor. Tiroid bezi T3 ve T4 olarak adlandırılan iki hormon salınımından sorumlu.
BEBEĞİN GELİŞMİNDE ANNE ADAYININ TİROİD HORMONU ÖNEMLİ ROL OYNUYOR
Sağlıklı gebelikte gebeliğin 7.haftasından itibaren T4 artmaya başlıyor ve 16. haftada en yüksek değerlere ulaşıyor. Bu hormonun artışı, büyümekte olan bebeğin hem zeka gelişimi, hem de vücut gelişimi için çok önemli. Gebeliğin erken dönemlerinde, bebeğin tiroid bezi işlev görmediğinden anneden bebeğe geçen tiroid hormonları özellikle de bebeğin merkezi sinir sisteminin gelişmesinde önemli rol oynuyor.
Gebeliğin 16.-17. haftalarında bebeğin tiroid bezi de hormon yapmaya başlıyor. Ancak şunun unutulmaması gerekiyor: Neredeyse gebeliğin son haftalarına dek anneden bebeğe tiroid hormonu geçişi devam ediyor.
GEBELERİN GÜNLÜK 200-250 MCG İYOT ALMASI ÖNERİLİYOR
İyot, tiroid hormonu yapımı için çok önemli bir madde ve bebeğin yeterli miktarda tiroid hormonu yapabilmesi için anneden uygun miktarda iyot geçişinin olması gerekiyor.
Gebelikte annenin iyot ihtiyacı artıyor. Bunun yanında ülkemizde iyot eksikliği halen çok önemli bir sorun. Hem bebeğin sağlıklı gelişimi, hem de annede guatr oluşumunu engellemek için gebelerin günlük 200-250 mcg iyot alması öneriliyor. İyot için en önemli kaynak iyottan zengin tuzlar. Ayrıca doktor kontrolünde iyot takviyesi alınması da gerekebiliyor.
HANGİ GEBELERİN YAKIN TAKİP EDİLMESİ GEREKİR?
- Eğer bir anne adayı,
- 30 yaşından daha büyükse
- Tiroidi az veya çok çalışıyorsa
- Guatr veya Hashimoto tiroiditi gibi bir tiroid hastalığı varsa
- Daha önceden tiroid ameliyatı olduysa
- Tip 1 diyabet gibi bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalığı varsa
- Düşük, erken doğum öyküsü, gebelik kayıpları, gebelikte tansiyon yüksekliği varsa
- Kısırlık (infertilite) tedavisi görüyorsa
- Ailede tiroid hastalığı varsa
- Şişman ise
- İyot eksikliği bölgesinde yaşıyor ise
mutlaka tiroid hormonları ölçülmelidir.
GEBELİKTE HİPOTİROİDİYE DİKKAT!
Tiroid bezinin tiroid hormonlarını yeterli miktarda üretememesine hipotiroidi deniyor ve bu durum gebelikte sık görülüyor. Öte yandan Hashimoto hastalığı ve daha önceden geçirilmiş tiroid cerrahilerinden sonra da hipotiroidi sıkça görülüyor.
Eğer anne adayında hipotiroidi teşhis edildiyse vakit kaybedilmeden tedavisine başlanmalı ve gebelik haftasına göre önerilen tiroid hormon değerlerine ulaşmak hedeflenmeli.
Eğer aşılama ya da tüp bebek gibi yardımcı üreme teknikleri ile gebelik planlanıyorsa, öncesinde tiroid hormonları hedef değerlere getirilmeli.
Daha önceden size hipotiroidi teşhisi konmuş ve tedavi alıyor iseniz, unutmayın ki gebelik süresince daha yüksek ilaç dozlarına ihtiyaç duyulacaktır.
Gebe olduğunuzu anladığınız anda günlük ilaç dozunu doktorunuzun da takibi ile %25-30 oranında artırmalı ve en kısa sürede bir iç hastalıkları uzmanı veya endokrinoloji uzmanına başvurmalısınız.
1000 GEBELİĞİN 2'SİNDE HİPERTİROİDİ VAR
Tiroid bezinin tiroid hormonlarını fazla miktarda üretmesine ise hipertiroidi deniyor ve hipotiroidinin aksine her 1000 gebeliğin sadece 2’sinde görülüyor.
En sık sebebi Graves hastalığı (% 85-90) olan bu hastalıkta bazen tiroid nodülleri de hipertiroidiye neden oluyor.
Hipertiroidi belirti ve bulguları, sinirlilik, titreme, çarpıntı, terleme, sıcak tahammülsüzlüğü, kilo kaybı, uykusuzluk, dışkılama sayısında artış ve guatr. Ancak normal gebelikte de bu bulgulara sık rastlandığı için fark edilmeyebiliyor. Ayırıcı tanıda, tiroid fonksiyon testleri önem kazanıyor.
- Hipertiroidi uygun tedavi edilmediğinde anne ve bebekte istenmeyen olayların gelişmesine sebep olabilir.
- Annede düşük, plasenta ayrılması, erken doğum, kalp yetmezliği, hipertansiyon, tiroid fırtınası gelişebilir.
- Prematüre doğum, düşük doğum ağırlığı, ölü doğuma neden olabilir.
Gebelikte hipertiroidisi olan annelerin tiroid testleri, düşük riskinden kaçınmak için sıkı kontrol edilmeli, gerekirse tedavisi başlanmalıdır.
Hipertiroid bir kadın gebe kalmayı planlıyor ise öncesinde tiroid hastalığı tercihen cerrahi veya radyoaktif iyot tedavisi ile kalıcı bir çözüme ulaştırılmalı, tiroid hormonları normale geldikten sonra gebelik izni verilmelidir. Gebelikte tiroid hormon fazlalığı geçici de olabilir.
GEBELİKTE TİROİD HORMONLARI GEÇİCİ OLARAK ARTABİLİR!
Gebelikte ayırt edilmesi gereken önemli bir durum da gebeliğe bağlı olarak tiroid hormonlarının geçici artması durumudur. Kanda yükselen gebelik hormonunun (beta-hCG) tiroid bezini uyarıcı etkisi vardır ve gebeliğin ilk aylarında bu hormon etkisi ile geçici bir tiroid hormon fazlalığı gelişebilir. Gebeliğin 6-8. haftasında ortaya çıkmakta ve gebeliğin 18-20. haftasında kendiliğinden düzelmektedir. Tüp bebek tedavisi görenlerde, ikiz gebeliklerde görülme sıklığı daha fazladır. Genellikle bulantı, kusma eşlik eder. Bu durumda çoğu kez tiroide yönelik bir tedavi gerekmez, serum, vitamin takviyesi gibi destek tedavileri yeterlidir.