Giriş
Böbrek yetmezliği, inme, beyin kanaması ve körlüğe neden oluyor!
Ülkemizde her 3 erişkinden 1’inde görülen hipertansiyon, tüm dünyada önemli bir sağlık sorunu olmaya devam ediyor. Dünyada yaklaşık 1.3 milyar hipertansiyon hastası var ve her yıl yaklaşık 10 milyon kişi de yüksek kan basıncı nedeniyle gelişen hastalıklar sonucu yaşamını yitiriyor. Bunun nedeni ise hipertansiyonun; kalp krizi, kalp yetmezliği, ritim bozukluğu, bacak damarlarının tıkanması, böbrek yetmezliği, beyin kanaması, inme ve körlük gibi ciddi hastalıklara neden olabilir.
Hipertansiyon baş-ense ağrısı, baş dönmesi, bulanık görme, çarpıntı, kulaklarda basınç hissi ve burun kanaması gibi şikayetlere yol açabilse de çoğunlukla belirti vermediği için neredeyse her iki hastadan biri, kan basıncının yüksek olduğunu bilmiyor. Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ertuğrul Zencirci, “Bazı hastaların hipertansiyon hastası oldukları ancak kalp krizi, kalp yetmezliği, ritim bozukluğu, böbrek yetmezliği, beyin kanaması ve inme gibi hastalıklara yakalandıklarında ortaya çıkıyor. Bu nedenle hipertansiyon ‘sessiz katil’ olarak nitelendiriliyor.” diyor.
Kalbimizden tüm vücuda taşınan kanın atardamar duvarına oluşturduğu basıncın 140/90 mmHg ve üzerinde olmasına, ‘hipertansiyon’ deniyor. Hastaların büyük çoğunluğunda yüksek tansiyon nedeni belli değilken, genetik yatkınlık ve çeşitli hastalıkların yanı sıra hatalı alışkanlıklarımızın da etkili olduğu vurgulanıyor. Peki hipertansiyona karşı neler yapmamız, nelerden kaçınmamız gerekiyor? Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ertuğrul Zencirci, hipertansiyona neden olan hatalı alışkanlıklarımız anlattı; önemli öneriler ve uyarılarda bulundu.
HAREKETSİZ BİR YAŞAM SÜRMEK
Azalmış fiziksel aktivite insülin direncinin artmasına, sempatik sinir sisteminin ve kan basıncı ile sıvı dengesini düzenleyen hormonal sistemin uyarılmasına, oksidatif strese, inflamasyona, damar fonksiyon bozukluğuna ve leptin hormonunun (yağ dokusundan salgılanan bir protein) etkisinin artmasına neden oluyor. Bunlarla beraber aynı zamanda kilo artışına da yol açarak kan basıncını yükseltiyor. Haftanın 5-7 günü, yaklaşık 30-60 dakika, orta düzeyde dinamik egzersiz yapmanız hipertansiyona karşı etkili oluyor.
FAZLA KİLO ALIMI
“Günümüzde giderek yaygınlaşan fazla kilo ve obezite hastalığında yaşanan en önemli sağlık problemlerinden biri, hipertansiyondur.” uyarısında bulunan Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ertuğrul Zencirci, sözlerine şöyle devam ediyor: “Fazla kilo ve obezite nedeniyle insulin direnci ile leptin düzeyi artıyor, sempatik sinir sistemi ve kan basıncı ile sıvı dengesini düzenleyen hormonal sistem uyarılıyor, böbrekten sodyum atılmasını sağlayan protein düzeyi azalıyor ve karın içi yağlanma ile böbreğe bası etkisi oluşuyor. Tüm bunlar kalp hızını artırıp böbrekten sodyum ile sıvı atımını azaltarak ve periferik damar direncini yükselterek hipertansiyona neden oluyor. Hipertansiyondan korunmak için vücut kitle indeksi 20 - 25 kg/m2 ve bel çevresi erkekler için < 94 cm ve kadınlar için < 80 cm olmalıdır.”
HATALI BESLENMEK
Sağlıksız beslenme oksidatif stresi, insulin direncini, bunların sonucunda da kan basıncını artırıyor. Temel olarak düşük yağ ve sodyum içeren, liften ve potasyumdan zengin gıdalar ise kan basıncını düşürüyor. Bu nedenle sebze, taze meyve, baklagiller, az yağlı süt ürünleri, kepekli tahıllar, balık ile doymamış yağ asitleri (zeytinyağı) gibi besinlerden zengin, kırımızı etten ve doymuş yağ asidinden ise fakir bir diyet alışkanlık edinilmeli.
SİGARA KULLANMAK
Sigara, sempatik sinir sistemini uyararak ve arter damar sertliğini artırarak kan basıncını yükseltiyor. Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ertuğrul Zencirci, “Kalp ve damar hastalığının da önemli risk faktörlerinden biri olması nedeniyle hipertansif hastaların sigara içiminden vazgeçmeleri son derece önemlidir.” diyor.
ALKOL TÜKETİMİ
Fazla alkol tüketimi vücudumuzda sempatik sinir sistemini ve kan basıncı ile sıvı dengesini düzenleyen hormonal sistemi uyarıyor, ayrıca oksidatif strese ve inflamasyona sebep olarak damar fonksiyon bozukluğuna neden olabiliyor. Tüm bunların sonucunda da hipertansiyon gelişiyor. Uzmanlar alkol tüketiminin erkeklerde 14 üniteden, kadınlarda da 8 üniteden az olması gerektiğine dikkat çekiyorlar.
FAZLA TUZ
Paleolitik çağda günlük sodyum tüketimi yaklaşık 0.69 gram iken modern zamanda bu miktar 4.9 grama yükseldi. Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ertuğrul Zencirci, az tuz alımına göre hareket eden ve genetik olarak ayarlanmış metabolizmamızın fazla tuz tüketimiyle başa çıkamaması sonucu hipertansiyon geliştiğini vurgulayarak, “Fazla sodyum sempatik sinir sisteminde ve kan basıncı ile sıvı dengesini düzenleyen hormonal sistemde sorun oluşturuyor, kan akımına karşı gelişen direnci artırıyor. Aynı zamanda vücudumuz bu fazla sodyumu böbrek yoluyla atmak için kan basıncını yükseltiyor. Bunun sonucunda da hipertansiyon gelişiyor.” diyor. Dolayısıyla günlük tuz tüketiminizin 5 gramın altında olmasına özen gösterin.