Giriş
Büyük felaketi unutturmayan müzeler
Çin Halk Cumhuriyeti, 12 Mayıs 2008’de Sichuan eyaletinde yaşanan 8 büyüklüğündeki depremin en ağır hasarı verdiği, nüfusunun yarısının kaybedildiği Beichuan ilçesini, depremzedelere yas tutabilecekleri, depremle ilgili bilimsel araştırma yapılacak bir açık hava müzesi haline getirdi. Depremin merkezi Wenchuan ilçesinin adını taşıyan kapalı bir başka müzede ise kurtarma çalışmaları ve deprem sonrası faaliyetler anlatılıyor.
Sichuan eyaletinde 8 il ve 38 ilçenin etkilendiği deprem, 12 Mayıs 2008 saat 14.28’de meydana geldi. Deprem esnasında çalışanlar ofislerinde ve fabrikalarda, çiftçiler tarlalarında, çocuklar okullardaydı.
374 bin 643 kişinin yaralandığı depremde 87 bin 150 kişi öldü veya kayboldu, Etkilenen 15,1 milyon insan ise evsiz kaldı. Ekonomik kayıplar 845,1 milyar yuana ulaştı.
Sichuan eyaleti Mianyang şehrine bağlı, Longmen dağlarının eteklerindeki Beichuan ilçesine, şiddetli sarsıntıların yanı sıra, dağlardan koparak yuvarlanan dev kayalar da büyük hasar verdi. Kayaların altında kalan Beichuan Ortaokulu’nda öğrenciler ve öğretmenler hayatını kaybetti.
Evler, hastaneler, kamu binaları, yollar köprüler yıkıldı. Bazı binaların, 3-4 katı yerin altına gömüldü. Altyapı tamamen hasar gördü. Nüfusun neredeyse yarısı 20 bin kişi, kayıtlara ölü ya da kayıp olarak geçti.
DOZERLERİ SOKMADILAR
Depremden sonra Beichuan’a, yıkıntıları kaldırmak için dozerleri sokmadılar. Farklı bir plan uygulandı. Hedef deprem alanını olduğu gibi korumak, adeta o anı dondurmaktı.
Önce, bozulan yollar onardılar. Ağır hasarlı binalara, çelik borularla destek verildi. Yarıya kadar toprağa gömülmüş, kimi 30-40 derece yan yatmış binalar yıkılmaması için aynı yöntemle desteklendi. Harap haldeki binaların önüne, deprem öncesi görüntülerinin yer aldığı fotoğraflar ile hikayelerini anlatan küçük platformlar yerleştirildi.
Bechiuan’ın enkazını dolaşırken, açık pencerelerden hüzünlü bir şekilde uçuşan perdeleri, terk edilmiş balkonlardaki kurumuş çiçeklerin saksılarını, devrilmiş sandalyeleri, koltukları, kırık pencerelerden giren esintiyle sallanan tozlu avizeleri görmek mümkün.
KAHRAMAN POLİS MEMURU ZUO Yİ
Polis memuru Zuo Yi’nin gözaltındaki 2 şüpheliyi kurtarırken enkaz altında kaldığı Beichuan Polis Merkezi’nin binasının giriş katına, ziyaretçilerin yıkımı içeriden görmeleri için profil borulardan bir tünel yapıldı.
Kurtarma birlikleri ilçeye girdikten sonra, yıkıntılardan çıkarılan çok sayıda kurban, ilçenin çıkış yolu yuvarlanan kayalar tarafından kapatılınca defin için nakledilemeyen cenazeler, saygı göstermek ve büyük bir salgını önlemek amacıyla bir alana topluca gömüldü. Şimdi o bölge, kurbanların huzur içinde yattığı, çamlar ve selvilerle çevrili yemyeşil bir anıt mezar.
Rehberimizin anlattığına göre, deprem gecesi ciddi bir yiyecek ve su eksikliği vardı, insanlar daha büyük bir deprem olup olmayacağını bilmiyorlardı. Depremde çökmeyen Ormancılık Bürosu’nun zemin katındaki süpermarket, kurtulanlara yardım malzemelerinin gönderildiği merkez olarak kullanıldı. O marketin rafları ve buzdolapları hala yerinde duruyor.
ODALAR KÜÇÜKTÜ BİNA YIKILMADI
Depremde hiç hasar almayan bir bina da koruma altına alındı. Uzmanlar, yaptıkları incelemenin ardından, odalar çok küçük olduğu için binanın yıkılmadığı konusunda görüş birliğine vardılar.
Toplam 1,2 kilometrekarelik koruma alanı ve 0,79 kilometrekarelik çekirdek koruma alanıyla bugün Beichuan eski ilçesi ziyaretlerin, anma törenlerinin yapıldığı, bilimsel araştırmaların yanı sıra, afet önleme ve azaltma alanı eğitiminin verildiği bir merkez haline geldi.
YENİ BEİCHUAN 30 KİLOMETRE UZAĞA TAŞINDI
Çin hükümeti, yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında Beichuan ilçesini, 30 kilometre uzağa, zeminin daha güvenli olduğu bir bölgeye taşıdı. İki yılda, cetvelle çizilmiş gibi düzgün ve geniş yollar, içinde kuğuların yüzdüğü göletler bulunan yemyeşil parklar, okullar, hastaneler, kamu binaları, iş yerleri ve evleri yeniden inşa edilerek yepyeni bir ilçe yaratıldı.
SIFIRDAN YENİ BİR HAYAT
Depremde 4 katı toprağın altına gömülen Beichuan Oteli’nin sahibi Zahao Yi Xing’in yaşadıkları bir yeniden doğuş hikayesi.
Çinli iş adamı, Yeni Beichuan ilçesine 25 kilometre uzakta, 5 kilometrekare büyüklüğündeki Qiangwang Bambu Ormanı’nı devletten kiralamış. Yerel halkın da yaşadığı orman arazisinde bambudan yapılmış, otel ve restoran kompleksi inşa etmeye başlamış.
Bungalovların bir kısmı da konteynerlerden oluşuyor. Ayrıca, bambudan hediyelik eşyalar yapmak için atölyeler kurulmuş. Turistler burada düzenlenen kurslarda kendi istedikleri eşyaları kendileri de yapabiliyor.
Restoranda yerel yemekler sunuluyor. Özel içecekleri bambu yapraklarından yapılan yöresel bir çay. Endüstriyel bambu satışı yapıyor yurt dışına. Geçen yıl Yunanistan’a 170 bin dolarlık bambu satmış. Dahası var. Çin Qiang Ulus Hastanesi ile de iş birliği yapmışlar. Buraya özgü bir böcek olan Jin Chan (kurutulmuş ağustosböceği mantarı) ile uygulanan geleneksel Çin tıbbı ile hastalar özel bir bölümde, uzmanların gözetiminde tedavi ediliyor.
Qiangwang Bambu Ormanını’na geldiğinde yolların olmadığını söyleyen Zahao Yi Xing, “Yolun yapımı 5 yıl sürdü. Yerel halka, buranın turistik bir bölge olacağını, 10 yıl içinde canlanacağını, 20 yıl içinde müreffeh bir yaşam merkezi haline geleceğini anlattım. Ortak çabamız sayesinde, yılda bin yuanın biraz üzerinde kazanan yerel halkın geliri yılda 28 bin yuanın üzerine çıktı” diyor.
5.12 WENCHUAN DEPREMİ ANMA MÜZESİ
Merkez üssü Wenchuan olan deprem felaketinin anılarını gelecek yıllara aktarmak için Beichuan ilçesi, Qushan kasabasında ‘5-12 Wenchuan Depremi Anma Müzesi’ 2013 yılında kurulmuş. Halka ücretsiz olarak açılan bu kapalı müze ‘5-12’ depreminden etkilenen bölgelerde deprem yardımı, afet sonrası yeniden yapılanma, kalkınma ve yeniden canlanma için yapılan büyük yolculuğu konu alıyor. Sergi salonunun ortasında, depremde hasar görmüş ve deforme olmuş bir grup araç yer alıyor.
Müzeye giriş holünü boydan boya kaplayan devasa rölyefte ilk deprem anı, kurtarma çalışmaları, yeniden yapılanma ve normale dönüş günlerini anlatan, yüzlerce figür yer alıyor.
Salonlarda, karayoluyla kurtarmaya giden, ulaşılmayan bölgelere paraşütle inen ekiplerin büyük boyutlarda fotoğrafları, kurtarma anı görüntüleri, çalışmalar sırasında kullanılan el aletlerini, ekskavatörleri, kırıcılar, dinleme cihazlarını, optik yaşam detektörünü, kurtarma ekiplerinin sırt çantalarını, deprem sonrası kurtulanları barındırmak için yapılan konteynerleri görmek mümkün. Wenchuan depreminden sonra Tiananmen Meydanı'nda ilk kez ölen sıradan insanlar için yarıya indirilen bayrak da müzede korunuyor.