Giriş
Çocuğunuzun inatçı olma sebebi siz misiniz?
Çocukların özellikle 2-6 yaş arasındaki dönemde sergilediği inatçı tutumlar bir sorundan ziyade geçiş dönemi sıkıntısı oluyor. Ancak uzmanlar ailelerin bu sıkıntılı süreci körükleyecek davranışlardan kaçınması gerektiğini söylüyor...
Söz dinlemiyor, ağlıyor, bağırıyor, kendini yerden yere atıyor… “Hayır” ise onun en favori kelimesi... Çocuklarda en sık 2-6 yaş arasında ortaya çıkan ve ebeveynleri oldukça zorlayabilen ‘inatlaşma’ sanılanın aksine bir sorun değil, duygusal gelişim ile benlik algısı oluşumunun olağan bir parçası. Psikolog Sena Sivri engellenme hissi ortaya çıktığında çocuğun öfkelenmesinin ve kendi dediğini yaptırmaya çalışmasının onun gelişim sürecinin sağlıklı ilerlediğinin bir göstergesi olduğuna dikkat çekerek, “Çocuklar haz ilkesiyle hareket ederler, benmerkezci bir yapıları vardır ve hep kendi istedikleri olsun isterler. Kurallar ve engellenmelerle karşılaştıklarında da bunları kabul etmek istemez, itiraz ederler. Bireysellik gelişimi için gereklidir bu inatlaşma hali ve aslında çocuğun ‘ben de varım’ deme şeklidir” diyor. Peki çocuklar hangi durumlarda inatlaşıyorlar? Psikolog Sena Sivri, çocukları inatlaşmaya iten 8 nedeni anlattı, ebeveyn olarak neler yapılması gerektiği konusunda önemli öneriler ve uyarılarda bulundu.
ÇOCUĞUNUZUN ‘İNAT’ ETMESİNİN 8 NEDENİ!
•AŞIRI OTORİTER DAVRANIYORSANIZ
Aşırı otoriter yetiştirme tarzına sahip ebeveynlerin çocuklarında bu otoriteye karşı inatlaşmanın çok daha yoğun görüldüğü yapılan araştırmalarda ortaya konmuş.
Ne yapmalı? Çocuklarda 2-6 yaş arasındaki inatçılığın gelişim sürecinin normal bir parçası olduğunu unutmayın ve reddedici, inatlaşmaya yönelik ya da cezalandırıcı tepkiler vermeyin.
•ISRARCI BİR TUTUM SERGİLİYORSANIZ
Çocuğun ‘hayır’ dediğine, herhangi bir açıklama yapmadan ısrarcı olunması da inat etmesine neden olabiliyor. Bu dönemde bireyselliğini ispat etmeye çalışan ve sorgulayan çocuk için tek başına ‘hayır’ yanıtı alması engellenme duygusundan başka bir sonuca yol açmıyor.
Ne yapmalı? Neden ısrarcı olduğunuzu sakince açıklamalı, çocuğunuzun bu duruma dair başka soruları varsa yanıtlamalısınız.
•HER İSTEDİĞİ ŞEYDE ‘HAYIR’ DİYORSANIZ
Çocuğun her isteği şeyde ‘hayır’ cevabı ile karşılaşması da inatçılık sorununa neden olabilen bir başka önemli etken. “Çünkü çocukların en ihtiyaç duydukları şey kabullenme ve sevgi hissidir. Sürekli ‘hayır’ cevabı çocukta reddedilme ve engellenme duygularını uyandırdığı için inatçılığını pekiştirecektir’ uyarısında bulunan Psikolog Sena Sivri sözlerine şöyle devam ediyor: “İster nedeni aşırı yoğunluk, isterse çocuğun taleplerinin o an gerçekleştirilemiyor olması olsun, isteklerinin tümünü reddetmeyin. Zaman, mekan ve şartları uygun hale getirerek isteklerini gerçekleştirmesine alan tanıyın. Gerçekten ‘hayır’ olanın neden ‘hayır’ olduğunu anlatın. Erteleme gereken durumlarda da bunu izah ederek yapın.
•İLGİNİZE İHTİYAÇ DUYUYORSA
Bazen çocuklar ebeveynlerinden ihtiyaçları olan ilgiyi alamadıklarında huysuzlaşıp, inatlaşarak bu ilgiyi almaya çalışabiliyorlar.
Ne yapmalı? Ne kadar yoğun olursanız olun, onunla etkili zaman geçirmeye özen gösterin. Dikkatinizi bozacak her şeyden uzaklaşarak sadece çocuğunuza zaman ayırın.
•EVDE KURALLAR NET DEĞİLSE
Bir gün izin verilen şeye ertesi gün ’hayır’ denildiği durumlarda sorgulamaları arttığı ve kafaları karıştığı için çocuklar inatlaşmaya başlarlar.
Neler yapmalı? Kurallarınız net olmalı, çocuğunuz için anlamsız kalmamalı. Ne, ne zaman neden evet; ne, ne zaman, neden hayır bilgisini onun anlayacağı dilde anlatmanız çok önemli.
•EBEVEYNLERİ OLARAK FARKLI TUTUMLAR SERGİLİYORSANIZ
Annenin ‘evet’ dediğine babanın ‘hayır’ demesi ya da babanın ‘evet’ dediğine annenin tam aksine olumsuz yaklaşması durumunda çocukların kafası karışıyor, bunun sonucunda inat edebiliyorlar.
Ne yapmalı? Ebeveyn olarak aynı çizgide hareket etmeye özen gösterin. Çocuğunuza karşı tutumunuz ve koyduğunuz kurallar aynı olmalı. Birinizin ‘hayır’ dediğine, diğeriniz asla ‘evet’ dememeli.
•HATALI ÖDÜLLENDİRME YOLUNA GİDİYORSANIZ
İnatlaştığı bir konuda ebeveynin sözünü dinledi diye coşkulu onaylama ve ödüllendirmeler, sanılanın aksine inatlaşmayı pekiştiriyor. Çünkü çocuk her inatlaştığında ödüllendirileceğini öğreniyor.
Ne yapmalı? Hatalı ödüllendirmeden kaçınmalısınız. Bu, çocuğunuzda “Sorun çıkarırsam istediğimi alırım” algısı oluşmaması için çok önemli.
•SİZ DE İNATÇI BİR KİŞİLİĞE SAHİPSENİZ
Çocuklar inatçılık konusunda ebeveynlerini rol model olarak alabiliyorlar. Anne babalarının aralarındaki iletişimi sürekli gözlemliyor ve onların birbiriyle iletişimini modelliyorlar.
Ne yapmalı? Anne baba olarak çocuğunuza iyi bir rol model olmalı, inatçı davranışlar sergilemekten kaçınmalısınız.
NE ZAMAN BİR SORUNUN HABERCİSİ?
Çocuğunuzda inatçı tavırlar geliştiğinde onunla konuşmalı, gerekçelerini dinlenmeli ve ebeveynler olarak kendi gerekçelerinizi de onun anlayacağı bir dilde anlatmalısınız Peki, inatçılık çocuklarda ne zaman bir sorunun habercisi olabiliyor? Psikolog Sena Sivri inatçılığın ancak engellenme ve kuralla karşılaşma anları dışında da çok yoğun yaşandığı takdirde altında bir sorun yatabileceğine işaret ederek, “Çocuk kendisine, çevresine veya eşyalara zarar vermeye başlamışsa, sürekli küskün, kızgın ve öfkeli tavırlar gösteriyorsa, işte o zaman inatçılığın normal gelişim sürecinin bir parçası olmaktan çıkıp sorun haline dönüşmüş olduğundan bahsedebiliriz. Bu durumda bir uzmana başvurmak çok önemli” diyor.