Giriş
Deniz süngerlerinde ‘sıcaklık’ tehlikesi
Yüzlerce yıldır ticari olarak toplanan deniz süngerlerinin sayılarının azalması ve 1996 yılında yaşanan hastalık nedeniyle deniz süngeri toplama yasağı getirildi. Yasağa rağmen denizlerdeki sünger tür ve sayısının halen azaldığı açıklandı.
Deniz süngerlerinin azalmasındaki en büyük etkenin son yıllarda hissedilir derecede artan iklim değişikliği sonucu deniz suyu sıcaklığının da artış göstermesi olduğu açıklandı. İklim değişikliği ve hastalık nedeniyle Gökova Körfezi ve Akdeniz çanağında hala kitlesel sünger ölümlerinin devam ettiği belirlendi. Derin ve serin sularda yaşamını sürdüren deniz süngerleri koralin habitat denilen derin ve serin sulardaki çok sayıda balık ve omurgasız canlının yaşam ortamı.
ISINAN DENİZ SUYU SÜNGERLER İÇİN TEHDİT
Doğu Akdeniz’in ısınan deniz suyu; süngerler, mercanlar ve diğer koralin canlılar için en büyük tehditlerden birisi olduğunu belirten Akdeniz Koruma Derneği Başkanı Zafer Kızılkaya, süngerlerin yüzlerce yıldır Doğu Akdeniz’de ticari olarak toplanmasıyla sayılarının azalmaya başladığını, 1996 yılında tekrarlayan hastalık sebebiyle de bu azalmanın hız kazandığını açıkladı.
“TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI SÜNGER AVCILIĞINI SÜRESİZ YASAKLADI"
Akdeniz’in sahip olduğu zengin biyoçeşitliliğin korunması için deniz koruma alanlarının hayati önem taşıdığını belirten Akdeniz Koruma Derneği Başkanı Zafer Kızılkaya, “Anadolu ve Yunanistan kıyılarında 3 bin yıldır sünger toplayıcılığı yapılıyor. Bu belki de bu kıyılardaki en eski mesleklerden birisi. Türkiye kıyılarında da çok yoğun bir sünger toplama dönemi, özellikle 1940’lardan sonra tekrar ağırlık kazanmıştı. Ama 1980’lerin sonuna doğru bir süngerlerin azalması, ikincisi bir mantar hastalığından dolayı sadece bizim sularımızda değil, Akdeniz genelinde çok sayıda sünger türü yok olma seviyesine kadar azaldı. Zaten bu noktada Tarım ve Orman Bakanlığı sünger avcılığı ve toplayıcılığını süresiz yasakladı ve hala Türkiye sularında ticari olarak sünger çıkarmak yasak” dedi.
“DENİZ SUYU SICAKLIĞI SÜNGERLER İÇİN BÜYÜK TEHDİT”
Gökova Körfezi ve Datça-Bozburun yarımadasında çok sayıda sıcaklık ölçer bulunduğunu belirten Kızılkaya, “Korunan alanlar içerisinde özellikle Gökova Körfezi'nde balıkçılığa kapalı alanlar içerisinde son 5 senede çok fazla türün geri geldiğini gördük. Çok korkunç sayılarda değiller ama çeşitlilik çok artmış vaziyette. Ama arada bir hastalığın tekrar geldiğini ve belli süngerlerin öldüğünü görüyoruz. Bunların izlemesini, ne kadar sünger yeniden büyüyor, ne kadar alanda tekrar genişleme var izliyoruz. Bizi korkutan Gökova’da ve Datça-Bozburun yarımadasında da sıcaklık ölçerimiz var her 5 metreden 40 metreye kadar. Yani yüzeyden 40 metreye kadar su sıcaklıklarını ölçüyoruz. Süngerler soğuk suyu seviyor. 15 metrenin altında daha fazla çeşitlilik var. Yaz aylarında özellikle soğuk su seviyesi 15-20 metrelerde başlayan soğuk su seviyesi 40 metrelere kadar düştüğü için süngerler çok ciddi bir sıcaklık stresi ile karşı karşıyalar” dedi.
Önümüzdeki dönem süngerler ile ilgili yaşanacak kayıplar ve hastalıkların tamamen deniz suyu sıcaklığı stresine bağlı olarak gerçekleşeceğini açıklayan AKD Başkanı Kızılkaya, “Çünkü süngerleri öldüren mantar hastalığının veya şimdi gelecek hastalıkların muhtemelen tropikal kökenli olacağını tahmin ediyoruz. Yani Kızıldeniz kökenli bir bakteri, virüs, mantar gelip bu süngerleri tehdit edebilir. Ama hiçbir şey tehdit etmese bile sıcaklıktan dolayı o sıcak sular süngerin yaşayabileceği bir sıcaklık değil. Yavaş yavaş büzüşüyor ve kimileri de öyle kayboluyor. Ama onların yerini yine Kızıldeniz kökenli sıcak suya dayanıklı süngerler alıyor” dedi.
Akdeniz’e kıyısı bulunan Fransa, İspanya ve İtalya kıyılarında çok ciddi deniz suyu sıcaklığı artışının olduğunu belirten Zafer Kızılkaya, “Akdeniz yavaş yavaş tropikalleşmeye başlıyor. Suların ısınmasını engellemek için yapabileceğimiz hiçbir şey yok. Artık oradan geri dönülmez bir şekilde her sene daha fazla ısınacak. Doğu Akdeniz dünyadaki iklim modellerine çok yakın ortaya çıktı. Dünyanın diğer yerlerindeki ısınma modellerinin ortalamasına göre iki kat daha hızlı ısınıyor. Önümüzdeki yıllarda çok fazla sıcaklık dalgaları denizi de etkileyen özellikle sıcaklık dalgaları yaşayacağız. Bu sene bizim kıyıları etkileyen bir sıcaklık dalgası olmadı. Ama İspanya, Fransa ve İtalya kıyılarını etkileyen çok ciddi bir deniz suyu sıcaklık dalgası gerçekleşti. Bunların hepsini izliyoruz. Ama şurası gerçek, korunan alanlar içerisinde balıkçılık olmayan, toplanılmayan alanlar içerisinde süngercilik geri geliyor” dedi.