Giriş
Deprem sonrası şaşırtan görüntü! Bir yanda evini açanlar bir yanda fırsatçılar
Deprem felaketi sonrasında Türkiye’nin dört bir yanından evlerini depremzedelere ücretsiz açanlar olmuş, yardımlaşma ruhu öne çıkmıştı. Depremzedelerin barınmak için çevre illere yönelmeye başlamasıyla bu yardımlaşma ruhuna gölge düşüren fırsatçılar ortaya çıktı. Özellikle Mersin’de kiralık ve satılık fiyatları katlandı. Çevredeki Elazığ, Adana, Kayseri ve Konya’da da fiyatlar artışta. // Meltem Kara Söyleyenoglu- Posta
Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 10 ili etkileyen iki büyük depremin üzerinden bir hafta geçti. Bölgeden mucize kurtuluş haberleri gelmeye devam ederken, bir yandan da evsiz kalan ya da evine giremeyen depremzedelerin barınma sorununu çözmek için çaba gösteriliyor. Bölgede çadır ve konteyner kentlerin kurulumu devam ederken, yardım etmek için tek yürek olan Türkiye’nin dört bir yanından evlerini depremzedelere ücretsiz açanlar oldu. İlan portallarında binlerce ilan ‘kiralık’ statüsündeyken ‘depremzedelere ücretsiz’ olarak güncellendi. Ancak herkes yardıma koşarken, tıpkı bölgedeki yağmacılar gibi kiralık fırsatçıları da durmadı. Özellikle başta Mersin olmak üzere çevre illerde ve depremzedelerin tahliye edileceği illerde kiralar fırladı.
MERSİN BAŞI ÇEKTİ
Depremden etkilenen illerin komşuları arasında en çok Mersin’deki kiralar uçuşa geçti. Bölgeyi terk eden depremzedelerin ilk durağı olan Mersin’de depremden önce ilan portallarında 4-5 bin lira kirası olan evler, depremden sonra 9-15 bin lira arasına çıktı. Mersin’de genellikle yıllık kira talep ediliyor. Yıllık kirası 70-90 bin olan evlerin fiyatı da 110-120 bine yükseldi. Bu duruma bölge halkı büyük tepki gösterirken, hukuki işlem başlatılacağı da duyuruldu. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer, “Depremin yaralarını sarmaya çalışırken, yağmacılar ve fırsatçılar da türedi. Mersin’de depremi fırsat bilip kiraları fahiş artıran ev sahipleri var. Evinizi normal fiyatlara kiraya verin. Bu felaketi sömürmek bize yakışmaz. Fırsatçıları takipteyiz. Hukuki gereğini de yaparız” açıklamasını yaptı.
Mersin’de bazı satılık ev fiyatlarının 13 Şubat itibarıyla yükseldiği seviye görüntülendi. 1 milyon liranın altında satılan evler, bu rakamı aştı. 200 bin ile 500 bin lirayı aşan zamlar yapıldı.
‘BİZ DE TEPKİ GÖSTERİYORUZ’
Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Mersin Temsilcisi ve Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Emlak Komitesi Başkanı Ümit Mete, Mersin’de kira bedellerini sabit tutmakta çok zorlandıklarını, mülk sahiplerinin bazılarının kiralarını çok artırdığını belirterek, bölgedeki durumu şöyle anlattı: “Bazıları da bu günler geçtikten sonra daha fazla bedelle kiraya verebilmek için vazgeçtiklerini belirtiyorlar. Bizim için depremzedeleri yurtlara, çadırlara yerleştirmek daha kolay oldu. Ancak parasıyla ev tutmak isteyenlere yardımcı olamadık. Ev tedarik edemiyoruz, çok afaki rakamlar var. Kiralar 5 binden 10 bine, 15 bine çıktı. 5 milyona satılan evler 15-20 milyon oldu, abartmıyoruz. Biz söylemeye utanıyoruz.”
Emlak danışmanları olarak depremzedelerden komisyon almadıklarını, sektör olarak böyle rakamlara tepki gösterdiklerini anlatan Mete, ticaret odasına da çok şikayet geldiğini ifade etti.
ADANA, KAYSERİ KONYA DA AYNI
Fiyatların en çok yükselişe geçtiği illerden biri Adana olurken, çevre illerden Niğde, Kayseri, Konya ve Aksaray’da da kira hareketliliği başladı. Afetzedelerin İçişleri Bakanlığı talimatı ve AFAD koordinasyonu ile tahliye edileceği iller olan Antalya, Aydın, İzmir, Mardin, Muğla’da da artışlar görülüyor.
DAYANIŞMA RUHU AĞIR BASIYOR
İstanbul Ticaret Odası Gayrimenkul Hizmetleri Meslek Komite Başkanı Hakan Akdoğan, deprem sonrasında kira artışları gibi münferit hareketleri gördüklerini ancak dayanışma ruhunun daha ağır bastığını söyledi. Akdoğan, “Spesifik hareketler oluyor. Bunu her zaman görüyoruz, İzmir depreminde de gördük, pandemide de gördük. Ancak birlik beraberlik ruhu daha ağır basıyor. Emlak odaları, sivil toplum kuruluşları, boş evi olan mülk sahiplerini arayarak, rica edip ücretsiz verme konusunda destek istiyorlar. Ücretsiz veremeyecek, geçimini bu evlerden sağlayanların evleri için de sponsor sağlayarak depremzedeleri yerleştiriyorlar, canla başla çalışıyorlar. Bunun yanında kötü niyetli insanlar da fiyat artıyorlar. Ne yazık ki birileri bunu yapıyor. Ancak dayanışma o kadar ağır basıyor ki... Müthiş bir yardımlaşma var” diye konuştu.
ADANA, KAYSERİ KONYA DA AYNI
Fiyatların en çok yükselişe geçtiği illerden biri Adana olurken, çevre illerden Niğde, Kayseri, Konya ve Aksaray’da da kira hareketliliği başladı.
ARZ TALEP DENGESİ HIZLA BOZULUYOR
EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, Güneydoğu’dan kuzeye, batıya kısacası deprem alanı dışındaki her yere doğru göç yaşandığını belirterek, “Anadolu’daki istisnasız her yerde kiralık ev bulmak zorlaşıyor, maliyeti katlanıyor. Stok belli ve nüfusun bu göçüne Türkiye maalesef hazır değil. Konut kiralamada arz ve talep dengesi hızla bozuluyor. Anadolu’da şehir dışında konumlanan evlerin bile fiyatları 2-3’e katlandı” dedi. Yazıcı, yetkililerin atması gereken adımlardan bazılarını şöyle sıraladı:
“Boş olan evlerin boş tutulmasını yasaklayarak kiraya verilmesini sağlamak, kira fiyatlarını dondurmak, yabancıların kontratlarını uzatmamak ve yabancıya ev kiralanmasının yasaklanmasını sağlamaktır.”
DEPREMİ YAŞAMIŞTI
Elazığ da Malatya ve Diyarbakır’dan depremzedelerin yöneldiği il oldu. 2020 yılında 6.5 büyüklüğündeki depremi yaşayan ilde, TOKİ tarafından yapılan deprem konutları başta olmak üzere kiralık fiyatları uçuşa geçti. Kahramanmaraş depreminden önce 600-700 liraya kiraya verilen evler için şu anda 3-4 bin lira kira isteniyor. Elazığ Valiliği’nden yapılan açıklamada, “Kahramanmaraş merkezli deprem sonrası ilimizde ev kiralarında fahiş fiyat artışı yapıldığı yönünde şikayetlerde artış gözlemlenmiştir. Vatandaşlarımızın fahiş fiyat artışı ile ilgili şikayet başvurularını Haksız Fiyat Artışı Şikayet Sistemi (e-Devlet) üzerinden veya diğer elektronik başvuru yöntemlerini kullanarak ayrıca Ticaret İl Müdürlüğümüze de yapabilirler. Fahiş fiyat artışı yaptığı tespit edilenler hakkında her türlü yasal müeyyide tereddütsüz uygulanacaktır” denildi.
FAHİŞ FİYAT ARTIŞINA CEZA YAĞIYOR
Devlet, deprem fırsatçılarına göz açtırmıyor. Depremin ilk günlerinden itibaren acil ihtiyaç malzemelerindeki fahiş fiyat artışları üzerine devreye giren Ticaret Bakanlığı, ısıtıcı, hazır gıda kolisi, battaniye, yağmurluk, hijyen seti, kadın ve yaşlı hijyen bezi, uyku tulumu, bebek maması, powerbank, kışlık bot ve mont, atkı-bere-eldiven, tuvalet kâğıdı gibi ürünleri incelemeye almıştı. İnceleme ve şikayetler üzerine fahiş fiyat artışı yaptığı tespit edilen 353 firmaya toplam 84 milyon 975 bin 532 TL idari para cezası kesilmişti. Bu cezalara rağmen depremzedelere yardım götürülen güzargahtaki bir dinlenme tesisinde fahiş fiyatla çorba satıldığı sosyal medyada tepki çekmişti. Hemen harekete geçen Ticaret Bakanlığı, bu işletmeye ceza kesildiğini duyurdu.
Bakanlıktan yapılan açıklama şöyle:
“Ticaret İl Müdürlüğümüzce fahiş fiyat ve fiyat etiketi yönetmeliği kapsamında yapılan denetimlerde bahse konu yol üzeri dinlenme tesisi işletmesine toplam 1 milyon 860 bin TL idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir. Bakanlığımızın denetimleri aralıksız devam ediyor.”