Giriş
Dünyayı felakete sürükleyen en büyük 10 doğa krizi
İklim krizi eşi görülmemiş bir oranda hızlanıyor ve buna hazır değiliz. Krizin alevlenmesinde rol oynayan birçok faktör olsa da, diğerlerinden daha fazla dikkat gerektiren bazı faktörler var. İşte hayatımızın en büyük çevre sorunlarından bazıları... / Bahar Saygılıer
Küresel ısınma, çevre kirliliği ve artan sera gazı emisyonları, sıcaklıkların yükselmesine neden oldu ve bu da tüm dünyada feci olaylara neden oldu.
Avustralya ve ABD'den şimdiye kadar kaydedilen en yıkıcı orman yangınlarından bazılarını yaşıyor. Aynı şekilde ülkemizde de durumun ne kadar yıkıcı sonuç doğurduğunu maalesef tecrübe etmek zorunda kaldık.
Afrika, Orta Doğu ve Asya'da çekirge istilalaırı ile mücadele ediyor. bilim adamları gezegenin felaketle sonuçlanabilecek bir dizi devrilme noktasından geçtiği konusunda uyarıyor,
Yok olmayan plastikler, gün be gün artarken, parçalanarak micro pilastik halinde daha tehlikeli bir hal alıyor ve her yere dağılıyor. Balıkların midesinden insanın sindirim sistemine bile girmeye başladı. Antarktika buzunda ilk kez mikroplastik bulundu.
Antarktika'da sıcaklıkların ilk kez 20 derecenin üzerine çıktığını gözlendi.
Grönland buz tabakası eşi görülmemiş bir oranda eriyor.
Amazon yağmur ormanlarında artan ormansızlaşma diye büyük bir sorunla bile karşı karşıyayız.
Ve bunlar olayların sadece bir kısmı...
İklim krizi ile alakalı ülkeler birleşerek önlemlerini artırmaya başladı ancak yeterli olmuyor. 2022'nin en büyük çevre sorunları etkisini tüm dünyada göstermeye devam ediyor.
İşte dünyayı felakete sürükleyen en önemli çevre sorunları...
BİYOÇEŞİTLİLİK KAYBI
- Son 50 yılda hayvan popülasyonlarında büyük azalma gözlemlendi
Dünya Doğayı Koruma Vakfı (World Wide Fund for Nature) , memelilerin, balıkların, kuşların, sürüngenlerin ve amfibilerin popülasyon büyüklüklerinin 1970 ile 2016 arasında ortalama %68'lik bir düşüş yaşadığını tespit etti. Rapora göre, bu şiddetli düşüş, “insanlar ve doğal dünya arasında temelden kopuk bir ilişki” olduğunu gösteriyor.
- Temel neden doğal yaşam ormanlarının tahrip edilmesi
Rapor, bu biyolojik çeşitlilik kaybını çeşitli faktörlere bağlıyor, ancak esas olarak toprak- özellikle ormanlar, otlaklar ve mangrovlar gibi habitatların insan eliyle değiştirilmesi ve bozulması baş rol oynuyor.
500'den fazla kara hayvanı türü yok olma eşiğinde ve muhtemelen 20 yıl içinde yok olacaklar; aynı sayı geçen yüzyılın tamamında kayboldu
PLASTİK KİRLİLİĞİ
- Üretimi sürekli artan plastik doğaya karışıyor ve yok olmuyor!
National Geographic, şimdiye kadar üretilmiş tüm plastiklerin %91'inin geri dönüştürülmediğini ve bu sadece hayatımızın en büyük çevre sorunlarından birini değil, aynı zamanda başka bir büyük piyasa başarısızlığını temsil ettiğini buldu
- Her yıl 11 milyon ton yeni plastik
1950'de dünya yılda 2 milyon tondan fazla plastik üretiyordu.
2015 yılına gelindiğinde, bu yıllık üretim 419 milyon tona yükseldi ve çevredeki plastik atıkları daha da kötüleştirdi.
Nature adlı bilim dergisinin bir raporu, şu anda her yıl yaklaşık 11 milyon ton plastiğin okyanuslara girerek vahşi yaşam habitatlarına ve içinde yaşayan hayvanlara zarar verdiğini belirledi.
ORMANSIZLAŞMA
- Her dakika 20 futbol sahası büyüklüğünde orman kesiliyor.
2030 yılına kadar, gezegen ormanlarının sadece %10'una sahip olabilir; ormansızlaşma durdurulmazsa, 100 yıldan daha kısa bir süre içinde hepsi yok olabilir.
Earth.org'a göre Tarım, ormansızlaşmanın önde gelen nedenidir.
En yüksek ormansızlaşma seviyelerini yaşayan üç ülke Brezilya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Endonezya'dır.
Ormanlar, karbon tutmanın yanı sıra, toprak erozyonunu önlemeye yardımcı olur, çünkü ağaç kökleri toprağı bağlar ve suyun akıp gitmesini engeller, bu da heyelanları önler.
Maryland Üniversitesi'nin Global Forest Watch'ta yayınladığı verilere göre, tropik bölgeler 2019'da 11.9 milyon hektar ağaç örtüsünü kaybetti
HAVA KİRLİLİĞİ
- Her yıl yaklaşık 7 milyon insan hava kirliliği nedeniyle ölüyor
Günümüzün en büyük çevre sorunlarından biri dış ortam hava kirliliğidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılan araştırmalar, her yıl dünya çapında tahminen 4,2 ila 7 milyon insanın hava kirliliğinden öldüğünü ve her 10 kişiden dokuzunun yüksek düzeyde kirletici içeren hava soluduğunu gösteriyor.
- Motorlu taşıtlar ve endüstriyel yaklaşım temel neden
Hava kirliliğinin nedenleri çoğunlukla endüstriyel kaynaklardan ve motorlu taşıtlardan, ayrıca yanan biyokütleden kaynaklanan emisyonlardan ve toz fırtınaları nedeniyle kötü hava kalitesinden kaynaklanmaktadır.
Bilim insanları, hava kirliliği ile Covid 19 gibi mikro partiküllerle yayılan hastalıkların yayılım hızı arasında da ilişki olduğunu düşünüyor.
ERİYEN BUZULLAR
İklim krizi, Kuzey Kutbu'nu gezegendeki herhangi bir yerden iki kat daha hızlı ısıtıyor.
Muhtemelen çevre sorunlarının en büyüğünü temsil eden bu durum, geçen yılki yazının Grönland'dan sadece iki ayda küresel deniz seviyelerini 2,2 mm yükseltmeye yetecek 60 milyar ton buz kaybını tetiklediği düşünüldüğünde daha da endişe verici hale geliyor.
Rakamlar her ne kadar küçük görünse de bu bir kaç milimlik hareketler tüm hayvanları ve doğayı zincirleme şekilde etkisi altına almaya yetiyor.
Deniz seviyesindeki yükselmenin kıyı bölgelerinde yaşayanlar üzerinde yıkıcı bir etkileri olması bekleniyor. Bu 340 milyon insanı etkileyebilir.
PANDEMİ KİRLİLİĞİ
- 1,5 milyar maske denizlerde yüzüyor
Yeni yapılan bir araştırmaya göre, 2020 yılında kullandığımız yüz maskeleri de çevre kirliliğine sebep oldu. 1,5 milyardan fazla yüz maskesinin dünya okyanuslarına girdiği tahmin ediliyor.
- Her gün artıyor, 450 yıl boyunca kaybolmuyorlar
Araştırmaya göre yüz maskelerinin doğada kaybolması tam 450 yıl sürüyor.
Yavaş yavaş mikro plastiğe dönüşen bu maskeler, deniz yaban hayatı ve ekosistemler için son derece olumsuz bir etkiye sahip
- Pandemi de plastik kullanımı zirve yaptı
Pandemi de sağlık nedeniyle gıdalarda paketleme arttı. Online sipariş sayısı yükseldi. Tüm bunlar özellikle plastik ambalajlar olmak üzere plastik kullanımının artmasına neden oldu. Aynı zamanda pandemi,, tek kullanımlık plastik yasakları gibi plastik tüketimini azaltmak için tasarlanan bir dizi önlem ertelenmesine de neden oldu.
OKYANUS ASİTLENMESİ
- Okyanuslar havayı da temizliyor
Küresel sıcaklık artışı sadece yüzeyi etkilemekle kalmadı, aynı zamanda okyanus asitlenmesinin ana nedenidir.
Okyanuslarımız, Dünya atmosferine salınan karbondioksitin yaklaşık %30'unu emer.
Yaşabilir bir dünya için sadece ormanlarımız değil, okyanuslarımızda çok önemli!
Okyanus asitlenmesi, deniz ekosistemleri ve türleri, onun besin ağları ve habitat kalitesinde meydana gelen değişiklikler üzerinde dalgalanma etkisine sahip olabilir .
PH seviyeleri çok düştüğünde istiridyeler, kabukları ve iskeletleri gibi deniz organizmaları çözülmeye bile başlayabilir.
- Mercan resifleri yok oluyor
Bununla birlikte, okyanus asitlenmesinden kaynaklanan en büyük çevresel sorunlardan biri mercan ağartması ve ardından mercan resifi kaybıdır .
Bazı bilim adamları, bir çok canlıya yuva olan mercan resiflerinin 2050 yılına kadar tamamen silinme riski altında olduğunu tahmin ediyor.
YEMEK ATIKLARI
- Gıda israfı ve kaybı, yıllık 4,4 gigaton sera gazı emisyonuna neden oluyor
İnsan tüketimine yönelik gıdanın üçte biri – yaklaşık 1,3 milyar ton – israf ediliyor ve çöpe gidiyor.
Bu, açlıkla mücadele eden 3 milyar insanı beslemek için yeterli bir israf...
- Gelişmiş ülkeler de gelişmekte olan ülkeler de israfa neden oluyor
Gıda israfı ve kaybı, gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde farklı aşamalarda gerçekleşmektedir;
Gelişmekte olan ülkelerde gıda israfının %40'ı hasat sonrası ve işleme seviyelerinde meydana gelirken, gelişmiş ülkelerde gıda israfının %40'ı perakende ve tüketici seviyelerinde meydana gelmektedir.
SU GÜVENSİZLİĞİ
Artan sıcaklıklar ve sürdürülemez tarım uygulamaları, su ve gıda güvensizliği tehdidinin artmasına ve mantoyu günümüzün en büyük çevre sorunlarından biri olarak görmesine neden oldu.
Su güvenliği açısından, dünyadaki suyun sadece %3'ü tatlı sudur ve bunun üçte ikisi donmuş buzullarda saklanmakta veya başka bir şekilde kullanımımız için uygun değildir.
Earth. org'ta verilen bilgiye göre dünya çapında yaklaşık 1,1 milyar insan suya erişemiyor ve toplam 2,7 milyar insan yılın en az bir ayı su kıtlığı yaşıyor.
2025 yılına kadar dünya nüfusunun üçte ikisi su kıtlığı ile karşı karşıya kalabilir.