Giriş
İnsanlığın kapısındaki yeni tehlike: Afazi
ABD’li usta oyuncu Bruce Willis’in kariyerini sonlandırmasına yol açan afazi hastalığı belirtilerini iki yıldır gösterdiği ve repliklerini unuttuğu ortaya çıktı. Dünya gündemine oturan afazi, insanlığın kapısındaki yeni tehlike! Sadece ABD’de 2 milyon afazi hastası var.
ZAYIFLAMAYA BAŞLADI
‘Zor Ölüm’, ‘Altıncı His’, ‘Ölümsüz’, ‘Ucuz Roman’, ‘Armageddon’ gibi sinemaya kazandırılan ölümsüz yapıtların başrolü Bruce Willis, önceki gün afazi hastalığı nedeniyle emekliye ayrıldığını duyurdu.
44 yıldır aktörlük yapan 67 yaşındaki Willis’in, hastalığın belirtilerini en az iki yıldır yaşadığı ve çevresi tarafından bunun fark edildiği ortaya çıktı.
Geçen aylarda bunama hastalığı demans olduğu söyleniyordu. Bu dedikoduya yol açan ise Willis’in çekimlerde yaşadığı birtakım zorluklar oldu.
Willis’teki değişimi ilk fark edenlerden biri 17 yıllık dublörü Stuart F. Wilson’dı. Willis’in hem fiziksel hem de zihinsel olarak zayıfladığını söyleyen Wilson, “Dikkatini veremiyordu” dedi.
2 YILDA 15 FİLM TEMPOSU
Hatta Willis, geçen yıl vizyona giren ve çekimleri 2020’de yapılan ‘American Siege’ filminde replikleri unuttuğu için kulaklıkla suflör kullanmıştı. Son iki yılda 15 filmde oynayan Willis’in yedi filmi vizyona girdi. Sekizi de gösterime girecek.
Ancak oyuncunun son filmleri beklenildiği kadar beğenilmedi. Hatta ‘Cosmic Sun’ filmi ağır eleştiriler aldı, 2021’in en kötüsü seçildi.
Uzmanlar, afazinin aşırı çalışmaya ve strese bağlı da ağırlaşabildiğini belirtiyor. Willis’in bilişsel yeteneklerindeki zayıflama yüzünden sette de facianın eşiğinden dönüldüğü açıklandı. 2020’deki ‘Hard Kill’ filminin setinde silahını yanlışlıkla ateşlemişti.
‘NEDEN BURADAYIM?’
Kızını oynayan rol arkadaşı Lala Kent de “Konuşmadan önce ağzımı bantlayacaktı ama karıştırdı, silahla ateş etti” dedi. Yine geçen yıl oynadığı ‘White Elephant’ filminde de nerede olduğunu unuttu. Arkadaşlarına “Sizin neden burada olduğunuzu biliyorum ama ben neden buradayım?” diye sordu.
Bilim insanları, afazi hastalarının zamanla okuma, yazma ve konuşma yeteneklerini kaybettiklerini belirtiyor. ABD’de her yıl 180 bin kişiye afazi teşhisi konuluyor. Hastaların yüzde 35’inde depresyon görülüyor.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden Doktor Brenda Rapp, “Dilini bilmediğiniz bir ülkeye bırakıldığınızı düşünün. Konuşamıyor, anlayamıyor, okuyamıyor, yazamıyorsunuz. Tıpkı böyle bir hastalık” diyor.
6 SORUDA AFAZİ
Üsküdar Devlet Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Ece Balkuv:
AFAZİ NEDİR?
Beyinle alakalı konuşma bozukluğudur. Kişi kendini konuşarak ifade edemez. Bazen anlamsız cümleler kurulabilir.
TÜRLERİ VAR MI?
Farklı afazi türleri var. Beynimizdeki wernicke (konuşma alanı) ve broca (ses üretimiyle ilgili alan) bölgelerinin hasarı afaziden sorumludur.
- Wernicke afazisinde kişinin kelime çıkış hızı ve telaffuzu normaldir, fakat kişi anlamsız cümleler kurar.
- Broca afasizinde ise kişinin anlaması normaldir ancak kelime çıkışı yoktur. Basit hece çıkışları vardır.
SEBEPLERİ NELERDİR?
- En sık sebebi inmedir. İnme, beyne pıhtı atması veya beyin kanaması sonucu gelişebilir.
- Farklı bunama tipleri afazi nedeni olabilir.
- Trafik kazaları ve travmaya bağlı beyin hasarı da afaziyle sonuçlanabilir.
- Bazen altta yatan sebep beyin tümörüdür.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Nedene bağlı olarak değişir. İnmeye bağlı olanı ani gelişir. Bunamaya bağlı olan daha sinsi ve ilerleyicidir. Kelime bulmakta zorluk, uygunsuz kelimeler kullanma, anlamada güçlük gibi belirtilerle seyreder.
HANGİ YAŞ GRUBUNDA GÖRÜLÜR?
Sıklıkla ileri yaş grubunda... Çünkü afaziye yol açan inme, bunama gibi hastalıklar genellikle ileri yaşlarda rastlanır.
KALICI MIDIR?
Genellikle kalıcı ve ilerleyicidir. Nedene göre tedavi ve konuşma terapisi uygulanır. Sıklıkla kesin olarak tedavi edilemez.
Özgür Gökmen ÇELENK