Giriş
İnsanlık tarihine ışık tutacak!
Afyonkarahisar’ın Bolvadin ilçesinde keşfedilen Üçhöyük'te başlatılan kazı çalışmaları arkeoloji dünyasını daha önceden heyecanlandıran ‘Luvi’lerin tarihini daha fazla aydınlatacak. Kazılarda ilk bulgular ise Hititler’den önce yaşayan Puruşhanda beyliğine işaret ederken, kazılarda elde edilen Üçhöyük’te tekstil üretimi, madencilik, kerestecilik, hayvancılık, dericilik, çömlekçilik gibi üretimlerin oldukça yoğun olduğunun kanıtı olarak gösteriliyor.
Afyonkarahisar Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından Bolvadin Üçhöyük 2021 yılında başlatılan kurtarma kazısı devam ediyor. 50 hektarı aşan boyutuyla bütün Batı Anadolu’nun en büyük Tunç Çağı yerleşim yeri olduğu düşünülen, Üçhöyüğün üst kısımlarındaki yüksek tepelik alanlar “Yukarı Şehir”, kuzey, doğu ve güneye doğru uzanan alanlar ise “Aşağı Şehir” olarak isimlendiriliyor.
Son yıllarda yapılan filoloji (dilin yazılı belgelerinin dilsel ve tarihsel açıdan incelenmesi) çalışmalarında bu yerleşmenin M.Ö. 2350 yılı civarında Akad Krallığıyla ilgili yazılı belgelerde ismi geçen Puruşhanda ile aynı yer olması üzerinde duruluyor. Bu belgelerde ismi geçen kent ile Üçhöyüğün aynı yerler olduğu kanıtlanacak olursa yazılı belgelerde geçen en eski kentlerden birinin Bolvadin ilçesi olduğu ortaya çıkarılması hedefleniyor. Kentin M.Ö. 2000 yılı civarında Anadolu’daki ticari organizasyonu yöneten önemli bir pazar yeri konumunda olduğu ve Puruşhanda kentinin 500-600 yıl kadar Anadolu’nun batısındaki en önemli beyliklerden birisi olduğu düşünülüyor.
Kazı çalışmaları sırasında elde edilen tekstil aletleri, maden cürufları, mimaride kullanılan ağaçlar, kaliteli çanak-çömlekler, perdah aletleri gibi buluntular Üçhöyük’te tekstil üretimi, madencilik, kerestecilik, hayvancılık, dericilik, çömlekçilik gibi üretimlerin oldukça yoğun olduğunun kanıtı. Sözü edilen ürünlerin temini için burada çok sayıda atölyenin ve ticari işletmenin olduğu düşünülmektedir.
Farklı ürünlerin üretimi ile ilgili bu kadar örneğin bir arada bulunması Üçhöyüğün özellikle M.Ö. 3000-1500 yılları arasında Anadolu’nun önemli bir üretim ve ticaret merkezi olduğuna işaret ediyor.
Kazı alanını ziyaret ederek incelemelerde bulunan Afyonkarahisar Valisi Doç. Dr. Kübra Güran Yiğitbaşı, Kazı Heyeti Başkanı ve Afyonkarahisar Müze Müdürü Mevlüt Üyümez’den bilgi aldı.
İnceleme sonrası açıklama yapan Vali Yiğitbaşı, “Bütün bu değerlendirmelerimizin bir sonucu olarak Üçhöyük gibi önemli bir kültürel ve tarihi alanın ortaya çıkarılmasının sadece Afyonkarahisar adına değil Türkiye turizmi ve kültürü açısından da çok önemli sonuçlar doğuracaktır” dedi. Öte yandan, kazı çalışmaları 40 kişilik bir ekiple devam ediyor.