Giriş
Marteniçka: Baharın umudu, bilekte açan bir çiçek! Martenitsa nedir ne zaman takılır, ne zaman çıkarılır, ne anlama gelir? İşte kökeni ve bilinmeyen yönleri
Marteniçka adıyla da bilinen Martenitsa, Mart ayının gelmesiyle bilekleri süslemeye başladı. Baharın gelişi farklı kültürlerde farklı şekillerde kutlanırken, Bulgar geleneklerinde de Marteniçkalar bu heyecan verici anları simgeliyor. Martenitsa'nın ilk örnekleri M.Ö. 5. yüzyıla kadar uzanırken, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'nde de yer alıyor. İşte Martenitsa hakkında merak edilen tüm soruların yanıtları…
Beyaz ve kırmızı renk ipliklerden oluşan marteniçka, baharın gelişinin kutlamak için süregelen adetlerden biri olarak biliniyor. Her yıl milyonlarca kişi 1 Mart itibariyle bileklerine martenitsa takarken, zamanı geldiğinde bileklerden çıkarılan marteniçkalar, ağaçların dallarını süslüyor…
MARTENİTSA NEDİR, NE ZAMAN TAKILIR?
Marteniçka, baharın müjdecisi olarak kabul edilen, kırmızı ve beyaz ipliklerden yapılan, geleneksel bir Bulgar süsüdür. 1 Mart'ta takılmaya başlanan ve Mart ayı boyunca bileklerde taşınan marteniçkalar, sadece bir aksesuar olmanın ötesinde, baharın coşkusunu, umut ve bereketi simgeler.
NASIL TAKILIR?
Martenitsa, genellikle bileklere takılır. Bazı insanlar onu kolye olarak da kullanabilir. Martenitsa'yı takarken özel bir dua okunabilir veya dilek tutulabilir.
MARTENİÇKA’NIN KÖKENİ
Martenitsa'nın kökeni, eski Bulgar efsanelerine ve ritüellerine kadar uzanır. Efsanelere göre, Baba Marta (Marta Nine) adında bir kadın, baharın gelmesini sabırsızlıkla beklermiş. Bir gün, karlar arasında açan bir çiçeği görünce sevinçten gözyaşlarına boğulmuş. Gözyaşları beyaz ipliğe, kan damlaları ise kırmızı ipliğe dönüşmüş ve bu iki renk birleşerek ilk marteniçka oluşmuş.
MARTENİTSA’NIN ANLAMI
Kırmızı renk, sağlık, güç ve canlılığı; beyaz renk ise saflığı, barışı ve karın saflığını temsil eder. Martenitsa takmak, baharın gelişiyle birlikte gelen yenilenme ve iyimserlik duygularını kucaklamak anlamına gelir.
ÇIKARMA ZAMANI
Martenitsa'nın çıkarılması için iki farklı gelenek vardır. Bir geleneğe göre, ilk leylek veya kırlangıç görüldüğünde martenitsa bir ağaç dalına bağlanır. Diğer geleneğe göre ise, 1 Mart'tan sonraki ilk bahar ayında martenitsa bir akarsuya bırakılır.
GÜNÜMÜZDE MARTENİTSA
Martenitsa, sadece Bulgaristan'da değil, Balkanlar'ın birçok yerinde de yaygın bir gelenek haline gelmiştir. Türkiye'de de Trakya bölgesinde yaşayan Bulgarlar tarafından kutlanır. Martenitsa, baharın gelişini kutlamak ve sevdiklerimize iyi dileklerimizi sunmak için güzel bir yoldur.
MARTENİTSA'NIN FARKLI BİÇİMLERİ
Martenitsa'nın klasik formu kırmızı ve beyaz ipliklerden yapılan basit bir bileklikle olsa da, günümüzde farklı biçimlerde de karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, marteniçkalar kolye, küpe, broş veya anahtarlık olarak da tasarlanabilir.