Giriş
Öldükten sonra oruç borçları ödenebilir mi? Iskat-ı Savm nedir? Diyanet Iskat-ı Savm hakkında açıklama yaptı
Ramazan ayında oruç tutmak, İslam’ın 5 şartından beri ve bu ibadet, kadın erkek fark etmeksizin, akıl baliğ olan tüm inananlara farz. Ancak sağlık sorunları, yolculuk, lohusalık gibi durumları olanlar oruçlarını kazaya bırakabiliyor. İyileşme ihtimali olmayanlar ise fidye vererek farzı yerine getirmiş oluyor. Ancak bazen insanlar oruç kazalarını yerine getirmeden veya fidyelerini ödemeden vefat edebiliyor. Bu noktada ise Iskatı Savm uygulaması devreye giriyor. İşte “Öldükten sonra oruç borçları ödenebilir mi?” “Iskat-ı Savm nedir?” Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yapılan açıklama…
Diyanet İşleri Başkanlığı ülkemizde dini açıdan merak edilen ve sorulan soruları yanıtlayan tek yetkili kurum. Bu kapsamda Iskat-ı Savm konusuna da Diyanet açıklık getirdi. İşte ölen bir kişinin oruç borçları yerine fidye verilmesi şeklinde kısaca açıklanabilen Iskat-ı Savm hakkında Diyanet’in yaptığı bilgilendirme…
ISKÂT-I SAVM NEDİR?
Iskât-ı savm, ölünün üzerindeki oruç borçlarını düşürmek demektir. Iskât, kişinin sağlığında çeşitli sebeplerle eda edemediği oruç, adak, keffâret gibi dinî mükellefiyetlerinin, ölümünden sonra fidye ödenerek düşürülmesi, böylece o kişinin bu tür borçlarından kurtulması anlamını taşır.
Ölünün üzerinden, sağlığında mazereti sebebiyle tutamadığı oruç borçlarının düşürülmesi için fidye verilmesi hususu, âyet ile sabittir. Kur’ân-ı Kerîm’de, “Oruç tutmaya güç yetiremeyenler, bir yoksul doyumuna yetecek kadar fidye öder.” (el-Bakara, 2/184) buyrulmaktadır.
Bu âyetin hükmüne göre, oruca güç yetiremeyen veya sağlık mazeretleri sebebiyle Ramazan’da ve diğer zamanlarda oruç tutmaktan aciz olan kimselerin, tutamadıkları her bir gün için fidye ödemeleri gerekir. Âyette, hayatta olup oruç tutmaya sağlığı imkân vermeyenlerin fidye vermeleri söz konusu edilmektedir. Hayatta iken imkân buldukları hâlde oruç tutmadan ölenler için oruç keffâreti ödenip ödenemeyeceği konusu âlimler arasında tartışmalıdır.
ÖLDÜKTEN SONRA ORUÇ BORÇLARI ÖDENEBİLİR Mİ?
Fakihlerin çoğunluğu, yukarıdaki âyet-i kerîmeden hareketle, mazeretli veya mazeretsiz oruç tutmamış ve kaza etmeden vefat etmiş olan kimselerin oruç borçları için de fidye ödeneceğini, hatta bu kimselerin bu konuda vasiyette bulunmaları gerektiğini ifade etmişlerdir (Merğinânî, el-Hidâye, 1/124). Çünkü fidyenin gerekçesi, oruç tutmaktan aciz olmaktır. Ölen kimse de oruç tutmaktan mutlak surette acizdir. O hâlde bunların durumu, tutamadıkları oruca karşı fidye vermeleri nass ile sabit olan kişilerin durumuna kıyas edilebilir (Serahsî, el-Mebsût, 3/100; İbn Kudâme, el-Muğnî, 3/151). Başta Şâfiî mezhebi olmak üzere bazı görüşlere göre ise bir kimse imkânı olduğu hâlde fidyeyi vermeden ölürse vasiyete de gerek olmaksızın bıraktığı mirastan ödenir. Zira onun fidye ödemesi, hasta ve yolcunun orucu kaza etmesi gibidir (Nevevî, el-Mecmû’, 6/259).