Giriş
Riskli davranışlar ve odaklanma problemleri yetişkin DEHB'sine işaret ediyor olabilir
Yetişkinlik dönemi Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) kişinin yaşamında pek çok olumsuz etkileri olabileceğine dikkat çeken uzmanlar, özellikle mesleki başarının ve sosyal ilişkilerin olumsuz etkilendiğine vurgu yapıyor. Verilen bir işi yapmamak ya da özensiz yapmak, odaklanamamak, hızlı araba kullanmak gibi riskli davranışlarda bulunmak, konuşurken karşısındaki kişiyi dinlememek yetişkinlik dönemi DEHB’nin belirtisi olabilir. Üstelik bu durum, eğitim ve profesyonel hayatta ciddi anlamda zorlanmalara yol açıyor.
Klinik Psikolog Serkan Elçi, yetişkinlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna (DEHB) ilişkin değerlendirmede bulundu.
Yetişkinlik dönemi DEHB’nin özellikle son zamanlarda pek çok araştırmaya konu olduğunu belirten Serkan Elçi, “DEHB, sadece çocukluk döneminde değil, yetişkinlik döneminde de görülebilir. Bunun birçok farklı nedeni vardır. Bunlara en yaygın olarak kişilerin az ya da fazla uyarana maruz kalıyor olması, sosyal ortamlardaki düzensizlikler ve fiziksel sorunlar örnek verilebilir.” dedi.
Çocuklukta tedavi edilmezse yetişkinlikte görülebiliyor
Çocukluk döneminde tedavi edilmeyen DEHB yetişkinlik döneminde kendini gösterebiliyor. DEHB belirtileri çocukluk dönemi ile yetişkin döneminde farklılık gösteriyor. Çocukluk döneminde okulda eşyayı kaybetme, kendini derse verememe gibi durumlar mevcutken yetişkinlik döneminde kişide yerinde duramama, odaklanamama gibi belirtilerle kendini gösteriyor.
DEHB ergenlikte riskli davranışları artırabiliyor
Ergenlik dönemi hali hazırda riskli davranışlara yatkın bir dönem. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu bunları daha da artırıyor. Ergenlik döneminde alkol ya da madde kullanımının artması bu durumun sebepleri arasında yer alıyor.
Çocuklukta akademik başarı olumsuz etkileniyor
DEHB üç sınıfa ayrılabiliyor. Bunlardan en önemlisi çocukluk döneminde karşılaşılan akademik başarı üzerindeki etkiler. Akademik olarak kendini verememe, odaklanamama, uzun süre oturamama, öğretmenin dediklerine en fazla 5-10 dakika odaklanabilme gibi durumlar DEHB için belli başlı belirtileri.
Ev içerisinde geçen vakitler geçmiş yıllara kıyasla daha fazla olduğundan çocukların evde aşırı hareketli olması da DEHB açısından soru işareti. Çünkü çocuklar dışarda oynayarak atamadıkları enerjiyi evin içine atıyorlar.
Meslek hayatında olumsuzluklara sebep oluyor
Yetişkinlik döneminde DEHB’nin özellikle iş hayatında olumsuz yansımaları olabiliyor. Meslek hayatında verilen bir işi yapmamak ya da gelişigüzel bir şekilde yapmak, aynı okul dönemindeki gibi yerinde duramamak, toplantılarda başka şeylerle ilgilenmek yetişkinlikteki DEHB’nin mesleki sorunları arasında yer alıyor.
Riskli davranışlarda bulunurlar
DEHB’ye sahip kişilerin hızlı araba kullanmak ve riski atılımlarda bulunmak gibi riskli davranışları çok sevdiklerini belirten Klinik Psikolog Serkan Elçi, “Zaman zaman bu kişilere risk başarıyı da getirebilir. Fakat bu rahatsızlığın bir sınırı olmadığı için kişi hep daha fazlasını ister. Bu yüzden farklı farklı sorunlar ortaya çıkabilir.” uyarısında bulundu.
Karşısındaki dinleyemezler
Diğer bir durum da sosyal yaşantıdaki etkiler. İnsanlar bir şey anlatırken karşıdakinin kendisini dinlemesini isterler ancak kişi DEHB’ye sahipse bu mümkün olamaz.
Bu kişiler konuşma esnasında sağ sola bakınıp başka şeylerle ilgilenir, oturduğu yerde uzun süre oturamaz. Bu yüzden DEHB’ye sahip kişilerin sosyal yaşantısı da sekteye uğrar.
Duygusal yaşantıda en önemli şey eşler arasında etkili iletişim kurmaktır. DEHB’ye sahip kişi belki kendisinin farkına varamaz ancak bunu eşler fark edebilir. Eşlerin bu duruma destek olması gerekir.
Yetişkinlik dönemindeki DEHB tedavi edilebilir bir rahatsızlık. Kişilerin toparlanamayacak ve iyileşemeyecek düşüncesiyle tedaviden kaçınmaması gerekir.
Psikolojik testler ve medikal tedaviler
Günümüzde çocukların çok fazla uyarana maruz kaldıklarını kaydeden Klinik Psikolog Elçi, tedavi sürecini şu şekilde özetledi:
“Çocuklar ve yetişkinler dışarıda vakit geçirdikçe tüm duyu organları harekete geçecektir. Böylelikle kişi ihtiyacı olan kadar uyarana maruz kalır. Hareketli aktivitelerde bulunuyor olmak DEHB için ev ortamında yapılabilecek mümkün olan en uygun tedavidir.
DEHB tedavisi için gerekli psikolojik testler yapıldıktan sonra medikal tedaviye başlanabilir. Ardından bilgisayarlı bir ortamda yapılmış bir sistemle DEHB toparlanmaya ve onarılmaya çalışılır. Bozulan sosyal ve duygusal yaşantıların toparlanması, akademik başarının tekrardan düzenlenebilmesi adına psikoterapi de destekçi olabilmektedir.”