Giriş
Uzmanından öneriler: Çocukları okula alıştırmak için bunları yapın!
Çocukların, okul yaşantısı söz konusu olduğunda; aileler, iki tür baskın davranışı sergiler. İlki; çocuğu ve okul hayatını kontrol altında tutmaya çalışmak, ikincisi ise tamamen serbest bırakmaktır. Aslında, her durumda olduğu gibi bu konu için de iki uca gitmek ve uçlarda salınmak sakıncalıdır. Çocuklarınızın, okula uyum sağlamaları akademik başarılarının ön koşuludur. Çocuğunuzun, sosyal uyum sağlayabilmesini ön planda tutarak, derslerine destekleyici yaklaşımla hem okul başarısı hem de hayat yolculuğunda, kendisini gerçekleştirmesi için en önemli adımı atabilirsiniz.
Uzm. Psikolog Özlem Nur Tulum, çocuklarının okula olan uyumunu artırmak isteyen anne ve babalara önemli tavsiyelerde bulundu.
Öğrenme motivasyonu sağlayın
İnsanın, dünyaya geldiği andan itibaren öğrenme içgüdüsü vardır. Bebek, etrafındaki sesleri, yüzleri ve nesneleri keşfetmekle meşguldür. Doğuştan güdülendiğimiz keşfetmeye ve öğrenmeye karşı ilginin, ebeveynler tarafından canlı tutulması önemlidir. Okuldan dönen çocuğunuza, “Bugün, neler öğrendin? Bugün, öğrendiğin ve seni şaşırtan bir şey oldu mu? Bugün, okulda herhangi bir şey keşfettin mi?” gibi sorular sorabilirsiniz. Her gün, kelimeleri ve soru kalıplarını değiştirerek veya kendi gününüzden örnekler vererek öğreticiliğin esas alındığı sohbeti, eğlenceli hale getirebilirsiniz. Önemli olan, çocuğunuzun anlattıklarına karşı olan merakınızı yansıtmanızdır.
Okul yaşamına karşı ilgili olun
Çocukla ilgili olan herhangi bir durumla ilgilenmeniz, çocuk tarafından onu sevdiğiniz ve onunla ilgilendiğiniz şeklinde algılanır. Sınıfta kimlerin olduğu, arkadaşları; sevdiği ve sevmediği durumlar ve kişiler, yaptıkları faaliyetler ve hissettikleri üzerine konuşmak sağlıklıdır. Sınıfta, çekindiği ya da sıra gelmediği için söz alamadığı durumlar varsa evde o konuları birlikte konuşabilirsiniz. Çocuğunuzun, öz güveni ve güçlü benlik algısı için onun da fikirlerinin dinlenmeye değer olduğunu hissetmesini bu şekilde sağlayabilirsiniz.
ve onunla ilgilendiğiniz şeklinde algılanır. Sınıfta kimlerin olduğu, arkadaşları; sevdiği ve sevmediği durumlar ve kişiler, yaptıkları faaliyetler ve hissettikleri üzerine konuşmak sağlıklıdır. Sınıfta, çekindiği ya da sıra gelmediği için söz alamadığı durumlar varsa evde o konuları birlikte konuşabilirsiniz. Çocuğunuzun, öz güveni ve güçlü benlik algısı için onun da fikirlerinin dinlenmeye değer olduğunu hissetmesini bu şekilde sağlayabilirsiniz.
Otantik kimliğini keşfedin ve destekleyin
Ebeveynler, çocuklarından bahsederken onları, olduğu halleriyle değil de kendi inandıkları veya idealize ettikleri şekilde anlatabilirler. Çocukları proje olarak görebilir; kendi varlıklarının uzantısı sanrısına kapılıp yaşayamadıklarını onlar üzerinden yaşamaya çalışabilirler. Bu durumlara sıkça rastlasak da elbette sağlıksız olduğunun, ebeveyn-çocuk ilişkisini zedelediğini ve çocukların ileride psikolojik rahatsızlık yaşamasının zeminini oluşturduğunu belirtmek ve bu durumu fark eden ebeveynlerin, psikoterapi seçeneğinden faydalanabileceklerini not etmek gerekir. Çocuğunuzu, olmasını istediğiniz şekilde değil de olduğu haliyle; güçlü ve zayıf yönleriyle kabul etmek önemlidir. Güçlü yanlarını destekleyerek o alanlarda başarılı olmalarını sağlayabilirsiniz. Genelde, ebeveynler çocukların zayıf yönlerine kanalize olup o alanları güçlendirmeye çalışırlar. Gerekli olan durumlarda, optimal seviyeye gelinmesi için bu yöntem yararlı olabilir. Ancak, gerçek başarıya güçlü yanların keşfedilip üzerine çalışılmasıyla ulaşılabilir.
Okul hayatına anlam yükleyin
Evde, bakım veren yakınıyla ve oyuncaklarıyla mutlu olan çocuğun, birden belli saatler içinde ve belli davranış kalıpları içinde bir yere gidip geliyor olmasını ve bunun için her gün istekli olmasını beklemek pek gerçekçi olmayabilir. Her çocuğun mizacı farklıdır; elbette, okula gitmek isteyen olduğu gibi bu konuda çok çekimser ya da her gün istikrarı gösteremeyen çocuklar da vardır. Okul, ailesi için gitmesi gereken zorunlu bir yer olmaktan çıkıp onu hayallerine ulaştıran ve anlamlı bir yere dönüşmelidir. Bunun için ebeveynlerin, çocuklarla beraber hayal kurması, çocuğa ileride neler yapmak istediğini sorması ve okula gitmeyi nasıl keyifli hale getirebileceklerini beraber keşfetmeleri önemlidir. Gösterilen çabanın üstünden anlam tütmeli ki istikrar sağlanabilsin.
Çalışması için uygun ortam oluşturun
İlkokuldan itibaren çocuğun, rahat çalışabileceği masa ve sandalyesinin ışık alan bir odada konumlanmış olması önemlidir. İlk zamanlarda, onunla beraber oturabilir ve bu alışkanlığı kazanması için destek olabilirsiniz. Böyle anlarda, ona isterse destek olabileceğini söylemek ve sadece neye ihtiyacı olduğunu sormak önemlidir. Belki de ilk andan itibaren kendisi yapmak isteyecektir. Burada kritik nokta, çocuklar zaman yönetimini bilmediklerinden dolayı ki bu çoğu yetişkinin de zorlandığı bir alandır; çalışma takiplerini öğretmek gerekir. “Bugün hangi dersler vardı; hangi konular işlendi ve ödevler neydi?” diye sormak faydalı olur. Ödevleri yaptıkça renkli kalemlerle çizgi çekebilirsiniz. Okuldan döndükten sonra ödevlerini yapmak ve kitap okumak için ne kadar zaman sonra kendisini hazır hissedeceğini sorup hafta içi oluşturduğunuz bu düzene sadık kalmak önemlidir.
Sevgi dili kullanın
Çocuğunuz, ödevleri ve dersleri konusunda bir hata yaptıysa “hatalısın” demek yerine “burada hata var, buraya tekrar bakalım” gibi ona ithafen değil; yaptığına yönelik konuşmalar yapılması gerekir. Bazen, hatalarının sonuçlarını yaşamalarına izin verin; yaptıklarının sonucunu yaşıyor olması, sorumluluk duygularının gelişmesini sağlar. Onlar yerine her şeyi yapmak ileride öz disiplin sağlayamayan ve düşük iradeli bireyler olmalarına yol açabilir.
Öğretmeni değil ebeveyni olmaya devam edin
Erken çocukluk yıllarında, koşulsuz sevgi bağı kurmak ve öğretmen rolüyle çocuğa rehber olmak ne kadar hayati olsa da birlikte olduğunuz her an öğretmen tavrında olmanız aranızdaki bağı zedeleyebilir. Çocuğunuzun, hayatı boyunca öğretmenleri ve arkadaşları olacaktır. Anne ve babası bir tane olacağı için yoğunlaşılması gereken yegâne husus; kuracağınız koşulsuz sevgi ve güven bağıdır.
Elbette, çocuğa rehber olmak da önemlidir. Ancak, ebeveyn çocuk ilişkisinde, öğretici olan şey çocuğa günlük hayat için de iyi bir rol model olmaktır. Eğer, duyguları tanımlayan, konuşabilen ve yönetebilen ebeveynleri varsa, ebeveynleri işten geldikten sonra şikayetlere maruz kalmıyorsa, onun bulunduğu ortamda sağlıksız durumlara şahit olmuyorsa, haftada en azından iki gün ve on beşer dakika kitap okuduğunuzu gözlemliyorsa ebeveyn ilişkisi içinde kalarak çocuğunuza, hayat boyu harika birer öğretmen olduğunuzu söylemek mümkün. Kısacası, çocuğunuzdan görmek istediğiniz davranışları önce, sizin ona gösteriyor olmanız ve bu konuda tutarlı olmanız gerekir.
Her şeyden önce de ebeveynler olarak lütfen molalar verin; size iyi gelecek şeylere de zaman ayırın. Eğer, bireysel olarak kendinize bakım vermezseniz, dinlenmez ve eşinizle baş başa vakitler geçirmezseniz ebeveynlik rolünüz sizi zorlayabilir ve toleransınız da azalabilir. Ömür boyu sürecek olan bu yolculukta tek ihtiyacınız olan koşulsuz sevgi ve dengedir. Evladınıza bırakabileceğiniz en kıymetli miras, eşinizle oluşturduğunuz sevgi dolu bir yuva ve çocuğunuza genel olarak iyi bir rehber olmaktır.