Yeni çağın en sinsi çevre tehdidi: Okyanus asitlenmesi

Oksijen en değerli yaşam kaynağımız... Havamızı temizleyen en değerli kaynak ormanlar gibi görünse de temiz hava söz konusu olduğunda okyanusların bu anlamdaki görevi hafife alınmamalı. Atmosferde, karalarda ve okyanuslarda çeşitli şekillerde gerçekleşen, insan kaynaklı iklim değişikliği ve küresel ısınma, dünyanı çevre felaketinin eşiğine getirdi.Deniz seviyelerinin yükselişi, kutuplarda erimeler, yüksek dağlardaki buzul ve kar kütlelerinin azalması, yağış rejimlerinin değişmesi... Su krizi, mikroplastikler ve elbette karbon emisyonları... Bugünkü politikalarla küresel karbon emisyon miktarının 2030'da 43 gigatona kadar yükseleceği öngörülüyor. Ülkeler bu çevre felaketine karşı toplu şekilde harekete geçti.2015'te yapılan 21.BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'nda (COP21) onaylanan İklim Anlaşmasını 190'dan fazla ülke tarafından imzalandı.COP26'nın ilk haftasında açıklanan yeni taahhütlerin tam olarak uygulanması durumunda, söz konusu 22 gigatonluk emisyon miktarının yaklaşık 9 gigatonunun düşürülebileceği hesaplandı. Ancak tüm bu çalışmalara rağmen karbon emisyonu sorunu tüm dünyayı tehdit etmeye devam ediyor. Okyanuslar, karbon yutaklarıdır. Onları atmosferden fazla karbonu emen süngerler olarak düşünebilirsiniz.Denizlerimiz şu anda insan faaliyetlerinden yayılan CO2'nin dörtte birinden fazlasını emebiliyor.Bu çok güzel bir haber ancak karbondioksit miktarı arttıkça onu sünger gibi içine çeken okyanuslardaki asidifikasyon miktarı da artıyor.. Atmosferdeki artan karbon dioksit (CO2) seviyeleri nedeniyle okyanus ya da deniz suyunun pH'ında azalmaya neden olur ve deniz mercanlarını öldüren, bir çok kabuklu canlıyı tehdit eden sorunun da nedeni budur. Karbon emisyonu sorunu, okyanusları tehdit ediyor. Yüksek orandaki karbondioksiti temizlemeye çalışan okyanuslardaki asitlenme miktarı gün geçtikçe artıyor. Bu denizaltındaki yaşamı zincirleme şeklinde etkileyebilecek oldukça ciddi bir konu. Karbondioksit su yüzeyi tarafından emildiği zaman kimyasal tepkimelere girerek karbonik asite dönüşür ve deniz suyu pH’sının azalmasını neden olur. Bu olay “Okyanus asidifikasyonu” olarak adlandırılıyor.Doğal süreçlerle, okyanus tarafından emilen karbondioksit, deniz suyuyla reaksiyona girerek farklı yüklerin iyonlarına ayrılan zayıf bir asit olan karbonik asit oluşturuyor.Karbonik asit mercanların yaşam kaynağıMercan, kabuklu deniz ürünleri, istiridye ve kestane gibi hayvanlar -topluca kireçleştirici olarak adlandırılır.Kabuklarını ve iskeletlerini oluşturmak için karbonik asit kullanırlar ancak okyanusların asitlenmesi yani bir anlamda daha çok karbonik asit onlara iyi gelmedi!Araştırmalar, okyanus asitlenmesi de dahil olmak üzere çeşitli faktörler nedeniyle 1950'lerden bu yana denizlerdeki tüm mercan kapsama alanının yarısının yok olduğunu gösteriyor. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi, okyanusun yüzey suyunun pH'ının son 200 yılda 0.1 pH birimi düştüğünü belirledi. Önemsiz gibi görünebilir ancak durum asla öyle değil!0.1'lik bir düşüş, asitlikte %30'luk bir artışı temsil ediyor. Artan sıcaklıklar ve kirlilik gibi diğer faktörlerle birlikte bu değişimin etkileri, deniz canlıları için ölüm anlamına gelebiliyor. Asidifikasyon, midye, mercan ve deniz tarağı gibi büyümek veya kabuk oluşturmak için kalsiyum kullanan pek çok canlının, artan asit miktarı sebebiyle bunu başaramamalarına sebep oluyor.Kabuk oluşturmak için gerçekleşen tepkimeler asidi artan ortamda gerçekleşememektedir. Birçok canlıya besin olan kabuklular ve bir çok deniz canlısına yaşam alanı haline gelen mercanlar öldükçe diğer canlıların sistemi de kökünden değişmeye başlıyor. Okyanusun en şaşırtıcı özelliklerinden biri, ekosistemlerinin ve süreçlerinin birbirine bağlı olmasıdır. Okyanus toplulukları, bir türdeki değişimin bir topluluk aracılığıyla hissedilebildiği yaşam mozaikleridir. Asitleştirmenin etkileri benzer şekilde hareket eder. Asidifikasyonun bütün denizlere etkisi olacağı kaçınılmazdır.Okyanus asidifikasyonu hakkında yapılan mevcut çalışmalar sıcak ve orta enlem Akdeniz ve Karadeniz’in asidifikasyondan ilk etkilenecek bölgeler olmadığını gösterse de durumun kısa zamanda ülkemizin denizlerini de etkileyeceği kaçınılmaz bir gerçek. Karbon emisyonu miktarını azaltmak için en önemli görev elbette devletlere düşüyor ancak bu kişisel olarak bilinçlenmenin önemini hafifletmemeli. Uzmanlar, CO2'yi azaltmak için kişisel olarak yapabileceğiniz en ufak bir şey gerçekten bir fark yaratıyor diyor. Plastik kullanımını azaltmaktan, çevre konularında bilinç yaratma çabasına kadar her türlü kişisel çaba dünyanın bu felaketten kurtulmasına yardımcı olabilir.Okyanus asitlenmesi ve bunun neden önemli olduğunu öğrenmek, bu küresel sorunla mücadelenin önemli bir parçasıdır. Birçoğu bu sorunun büyüklüğünün farkında değil. Küresel ölçekte emisyonları azaltmak için ortak bir çaba ve bilinçlenme olmadıkça, bu etkileri azaltmak zorlu bir mücadele olacaktır.