Giriş
Yurt dışındaki Türkler için BES artık daha cazip
Dövizli Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) yönelik önemli bir adım atıldı; yabancı para cinsinden katkı payı ödemelerinde yüzde 10 devlet katkısı getirildi. Düzenleme, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları için BES’in cazibesini artırarak, dolar-euro gelir elde edenlerin sisteme girmesi açısından büyük önem taşıyor.
Yaklaşık 2 aydır Koronavirüs salgını haberleriyle hop oturup hop kalkan Türkiye'de sigorta sektörü özelinde bakıldığında, gündemin son günlerde yine ‘trafik sigortası’na kaydığı dikkat çekiyor. Poliçelerin yenileme sürelerinin uzatılması, poliçe iptalleri, ‘tek fiyat’ tartışmaları vb. konular bir baktık ki sektörde corona’lı gündemin de önüne geçiverdi.
Hatta, trafik o kadar dominant ki sektörde diğer branşlardaki bazı önemli gelişmeler biraz gözden kaçıyor. Söz konusu branşların başında gelen hayat/emeklilik branşında geçen günlerde önemli bir düzenleme yapıldı. Şemsiye Dergisi’nde yer alan habere göre Dövizli Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) yönelik önemli bir adım atıldı.
BES’te yabancı para cinsinden katkı payı ödemeleri için yüzde 10 devlet katkısı getirildi. Söz konusu düzenleme, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları için BES’in cazibesini artırarak, yabancı ülkelerde dolar ve euro gelir elde edenlerin BES’e girmesi açısından büyük önem taşıyor.
24 Nisan’da yürürlüğe girdi
“Bireysel Emeklilik Sistemi’ne Yabancı Para Cinsinden Yapılan Katkı Payı Ödemeleri İçin Devlet Katkısı Oranının Belirlenmesine Dair Cumhurbaşkanı Kararı”, 24 Nisan, 31108 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Söz konusu kararda, "Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun ek 1. maddesinin birinci fıkrası uyarınca işverenler tarafından ödenenler hariç, katılımcı adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı payları için devlet katkısı hesabında kullanılan oran, yabancı para cinsinden yapılan katkı payı ödemeleri için yüzde 10 olarak belirlenmiştir" ifadeleri yer aldı.
Kur riskine son
Yurtdışındaki Türk vatandaşları için BES aslında yeni bir tasarruf ve yatırım aracı değil. Söz konusu vatandaşlarımız önceden beri, Türkiye’de BES’e yatırım yapıyor. Bugüne kadar ki uygulamaya bakıldığında yabancı ülkelerdeki vatandaşlarımız, BES’e girdiklerinde döviz cinsinden olan kazançları TL’ye çevriliyor; sistemde tercih ettikleri emeklilik fonlarına yatırılıyor ve yüzde 25 oranında da devlet katkısı elde ediyorlardı.
Ancak emekli olup, kendilerine toplu ödeme yapıldığında birikimlerini, dolar ve Euro’ya çevirdiklerinde kur riski ile karşı karşıya kalıyorlardı. Burada, ‘kur riski’ çok kritik bir kavram. Artık, yeni düzenleme ile yurtdışındaki Türk vatandaşları sisteme yabancı para cinsinden ödeme yapıp, yüzde 10 da devlet katkısı alacak.
Emekli olduklarında da ödemeler kendilerine döviz olarak yapılacak. Bu da bir anlamda kur riski nedeniyle BES’e girmeye çekinenlerin de önünü açacak.
Dövizli BES’te şimdilik, devlet katkısı oranı yüzde 10 olarak belirlendi. Ancak devlet katkısı ödemesinin döviz cinsinden mi TL cinsinden mi yapılacağı ve devlet katkısı üst limiti vb. konular henüz netleşmiş değil.
Ayrıca, sistemde aksama olmaması için emeklilik şirketlerinin muhasebe ve tahsilat sistemlerinde de bir takım değişiklikler yapılması; dolar ve euro cinsinden emeklilik yatırım fonlarının kurulması gerekiyor. Bu nedenle, emeklilik şirketleri gerekli alt yapıları hazırlamak için dövizli BES ile ilgili ikincil mevzuatın yayımlanmasını bekliyor.
Kargaşa yaratmamalı
Türkiye’de Hazine Müsteşarlığı’nda çalıştığı dönemde BES’in mimarlarından olan Adendum Yönetici Ortağı Ali Haydar Elveren, dövizli BES’te hazırlık sürecinin çok önemli olduğu düşüncesinde. Elveren, “Her ne kadar BES'i büyütmeye ve kapsamını genişletmeye yönelik olsa da dövizli BES'in kargaşa yaratmadan ve gerekli hazırlıklar tamamlanmadan başlamaması gerekli. Aksi halde yarattığı fayda yerine mevcut katılımcıların ürkmesine de neden olabilir” değerlendirmesini yapıyor.
Herkesin gönül rahatlığı ile BES’e girmesi gerekli
Elveren şunları söylüyor: "Düzenleme, yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın birikimlerini BES’e çekmeye yönelik. Ancak, emeklilik şirketlerinin muhasebe altyapıları uygun değil, ayrıca döviz cinsinden emeklilik fonlarının kurulması gerekiyor. Bir de yurtdışında yaşayanların da BES’e TL ödeme yapıp, yüzde 25 devlet katkısından yararlanıp, tercih ettikleri içinde yabancı para enstrümanlarının da olduğu fonlarla yüksek getiri sağlama imkânları da zaten var."
SGK’dan emekli olanların elde ettikleri gelir dikkate alındığında Türkiye'deki vatandaşlar için de BES’e ihtiyaç olduğunu belirten Elveren, "Geçen günlerde 18 yaşına yeni giren kızıma BES hediye ettim. Gönül rahatlığı ile herkesin biran önce BES'e girmesi, ödeyebildiği kadar ödemesi; ödeyemiyor olsa bile sistemde olması gerekli" diyor.
Tamamlayıcı emeklilik bekleniyor
Yurtdışındaki vatandaşlarımıza yönelik ‘dövizli BES’ uygulaması dışında, önümüzdeki dönemde SGK güvencesindeki bireylerin çalıştıkları işyerleri tarafından BES’e katılmasına olanak sağlayan Otomatik Katılım Sistemi’nde de (OKS) bir takım düzenlemeler bekleniyor.
‘2020 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda da yer aldığı gibi OKS, sistemde kalış süresi ve fon tutarını artıracak şekilde yeniden düzenlenerek, ‘tamamlayıcı emeklilik’ sistemine dönüştürülecek. Ayrıca, BES’te devlet katkısının yaşa göre değişmesi; gençlere sağlanan devlet katkısı oranının artması bekleniyor.
BES yaptırmak için 5 neden
• SGK’dan emekli olanların maaşları düşük. BES, ek bir gelir imkânı sağlıyor.
• Küçük tasarruflarla, gelecekte büyük birikimlere ulaşılıyor.
• Sisteme yatırılan her 100 TL için, 25 TL de devlet katkısı söz konusu.
• Katkı payları, tercih edilen emeklilik fonlarında değer kazanıyor.
• Yurtdışında yaşayan ‘euro-dolar kazancı’ olanTürk vatandaşları için de cazip hale geldi.