Fransa'dan çinilerimizi istedik

Bu yıl 1883 tarihi eserini kazanan Türkiye, Fransa’daki müzelerde sergilenen II. Selim, III. Murat Türbeleri ile I. Mahmud kütüphanesine ait İznik çinileri için Fransız yetkililerden cevap bekliyor.

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Murat Süslü, yurt dışına kaçırılan tarihi eserlerin Türkiye’ye iadesi için siyasi ve hukuki girişimlerinin devam ettiğini belirtti.

"Her eser kendi ülkesine aittir, kendi ülkesine iade edilmelidir. Bunun hiçbir surette mazereti olamaz" diyen Süslü, II. Selim ve III. Murat türbeleri ile I. Mahmud kütüphanesindeki İznik çinilerinin de Fransa’daki çeşitli müzelerde sergilendiğinin belirlendiğini kaydetti.

Süslü, pano çinilerin yurt dışına çıkarılmasıyla ilgili şu bilgileri verdi:
"1800’lü yılların sonuna doğru II. Selim ve III. Murat türbeleri ve I. Mahmut kütüphanesinin İznik’te üretilen çinileri için Osmanlı hükümeti restoratör talep ediyor. Fransız restoratör para karşılığı onarımı üstleniyor. Çinilerin tamiri karşılığında bunun ücreti ödeniyor, bu bizim arşivlerimizde mevcut.
Aradan yıllar geçiyor ve 2003 yılı sonuna kadar konuyla ilgili herhangi bir durum ortaya çıkmıyor. 2003 yılında buralarda gerçekleştirilen restorasyon sırasında 2 çini yere düşüyor, çininin arkasında Paris’te bir fabrikada üretildiğine dair mühür görülüyor. İznik çinisi başka bir yerde hele ki o tarihte taklidi bile üretilemezken bu nasıl oluyor sorusu geliyor akıllara. Uzman arkadaşlarımızın yaptığı araştırmada orijinal çinilerin Fransa’daki müzelerde sergilendiği tespit ediliyor. Başka bir araştırmada ise bu çinilerin sergilendikleri müzelerin envanterinde olduğu anlaşılıyor."

-"GİRİŞİMLERİMİZDEN SONUÇ ALAMADIK"-

Çini panoların iadesi için Fransız meslektaşlarıyla defalarca iletişime geçtiklerini anlatan Süslü, "En son Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan, Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy’ye Türkiye ziyareti sırasında durumu bildirdi. Bu gelişmeden sonra birkaç defa yazılı olarak dile getirmemize rağmen Fransız yetkililerden yanıt almış değiliz" diye konuştu.

Eserlerin iadesi için girişimlerinin süreceğini dile getiren Süslü, şunları söyledi:
"Geçmiş yıllarda antik kentlerden, padişah fermanlarıyla eserler hediye edilmiş olabilir. Ancak hiçbir Osmanlı sultanı, ecdadının mezarının çinilerini ne hediye eder, ne de satar. Bu yüzden bu eserleri geri istiyoruz.

Söz konusu çinilerin yurt dışına çıkışına ilişkin herhangi bir izin bulunmuyor. Arşiv belgeleri incelendiğinde II. Selim türbesindeki çinilerin tamirini yapan kişinin I. Mahmut Kütüphanesinin çini ve dolapları ile III. Murat Türbesinin çinilerinin tamirini de üstlendiği tespit edilmiş. Çinilerin Türkiye’ye iadesine ilişkin çalışmalar Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla sürdürülüyor. Konuyla ilgili arşiv belgeleri Fransız tarafına 2010 yılı başında gönderilmiş ve çinilerin ülkemize iadesiyle ilgili görüşme talebimiz yinelendi."

Tarihi eserlerin ait oldukları topraklarda sergilenmesi gerektiği görüşünü yineleyen Süslü, "Konuyla ilgili Fransız yetkililerden en kısa zamanda cevap bekliyoruz" dedi.

Elif Koçak - AA