Mart dokuzu ne zaman?

Anadolu’da halk takvimi kültürü günümüzde de yaşatılıyor. Toplumun milli hafızası olarak bilinen halk takvimi geçmiş zamanlardan gelenekleri günümüze taşıyor. Kaynağı tamamıyla Türk kültüründen gelen ve yıl içerisinde kutlanan Kalandar, Mayıs Yedisi, Mart Dokuzu/Yılsırtı (Nevruz), Abrul Beşi, Hıdırellez bunlar arasında yer alıyor. Son günlerde internette sıklıkla aranan konular arasında Mart dokuzu ve Hıdırellez geliyor. Peki, Mart dokuzu ne zaman? İşte detaylar…

Türk takvimi ya da halk takvimi halkın tarım, hayvancılık ve denizcilik faaliyetlerini düzenlemek, baharın gelişini kutlamak, düğünleri, eğlenceleri tertiplemek ve sayılı günler dediğimiz manevi anlam yüklenen günleri içinde barındırır.

Kaynağı tamamıyla Türk kültüründen gelen ve yıl içerisinde kutlanan Kalandar, Mayıs Yedisi, Mart Dokuzu/Yılsırtı (Nevruz), Abrul Beşi, Hıdırellez en önemli sayılı günlerdendir. Mevsimler ise bahar, yaz, güz ve kış olarak sıralanır. Trakya’da Tekirdağ, Kırklareli ve Edirne’de Nevruz şenlikleri ve Mart Dokuzu adıyla şenlikler yapılır. Mart dokuzu kutlamaları için mesire yerlerine gidilir. Eski hasırlar yakılarak üzerlerinden atlanır. İzmir ve Uşak’ta da Mart kutlamalarında önemli bir yeri olan bu gelenek, eski Türklerdeki yuğ törenlerinin izlerini taşır.

Orta Anadolu’da Nevruz “Mart Dokuzu” adıyla bilinir. Dokuzu şenlikleri ve Sultan Nevruz Bayram adıyla kutlamalar yapılır. Sivas’ta mart dokuzunda gök gürlerse o yıl ürünün bol olacağına inanılır. Baharın ve tarım çalışmalarının başladığı tarihtir. Ekonomik hayatı büyük oranda tarıma bağlı olan bölgede diğer sayılı günlere göre, bu güne daha fazla önem verilir. Kıştan çıkma, bahara geçerken bir nefeslenme, bir silkinme günüdür.

Mart Dokuzu ile ilgili ilk faaliyet, temizliktir. Mart Dokuzu'na bir hafta kala ev temizlenir ve süpürülür. Ev eşyası temizlenerek içeri alınır ve yeniden yerleştirilir. Evin çevresi de çalı süpürgeleriyle süpürülür.

Yılsırtı/Mart Dokuzu günü hava nasıl olursa mart ayının tamamında havanın öyle olacağına inanılır. Sonraki sekiz gün ise devam eden sekiz ayı temsil eder. Dokuz günden sonra geriye kalan üç güne ise "Karacuk/Garacuk" denir ve bu günlerde çok sert fırtınalar olduğuna inanılır . Bu son üç gün kış aylarını temsil etmektedir.

Mart Dokuzu’nda eve ilk gelen kişinin uğur veya uğursuzluk getireceğine inanılır. Yıl boyunca hanenin işleri yolunda giderse her yıl Mart Dokuzu’nda eve aynı kişi getirilir. Bu gelen kişiye yemek ikram edilir, hediyeler verilir.