ÖZGÜR GÖKMEN ÇELENK

ozgur.celenk@posta.com.tr

Marmara Üniversitesi Hastanesi Diyetisyeni Esra Güneş’e göre, sebze ve meyve tercihinde en önemli adım, geniş bir yelpaze içinden her gün değişik seçimler yapmak. Çünkü bu yöntemle daha fazla türde bitkisel kimyasal alırız. Esra Güneş, meyve ve sebzeleri rengine göre ayırmanın da içerdikleri yararlı maddeleri almak için pratik bir çözüm olduğunu söylüyor. Örneğin, pembe-kırmızı renkliler (domates, karpuz, pembe greyfurt) güçlü bir antioksidan olan likopen maddesine sahip.

Bu madde çeşitli kanserlere, kalp-akciğer hastalıklarına karşı korur. Yine, koyu kırmızı, mor renkli üzüm, çilek, erik, elma, kiraz, lahana, pancar, patlıcan gibi sebze ve meyveler antosiyanin içerirler. Kuvvetli bir antioksidan olan bu maddenin en önemli özelliği hücrelerimizi koruması. Turuncusarı renkli şeftali, havuç, kayısı, kabak, portakal gibi yiyecekler ise içinde bağışıklık sistemimizi koruyan bol miktarda karoten ve kriptoksantin maddeleri barındırır.

Yeşil ve koyu yeşil yapraklı ıspanak, brokoli, lahana gibi sebzeler de kanser ve kalp hastalıklarına karşı etkili Omega 3 yağ asidi gibi yararlı birçok madde içerir. Diyetisyen Esra Güneş, özellikle kış mevsiminde bol miktarda bulabileceğimiz meyve ve sebzelerin yararlarını şöyle anlatıyor:

Siyah üzüm: İçinde kanseri önleyici, metabolizmayı düzenleyici ve yaşlanmayı geciktirici bir antioksidan (resveratrol) bulunur. Bu madde aynı zamanda kalp-damar sağlığını korur.

Elma: Böbrekleri temizler, sindirim rahatsızlıklarının kontrol edilmesine yardımcı olur. Kayısı: Kan yapar. Güzel bir cilt ve saç için olumlu etkisi vardır. Ayrıca kanserin önlenmesinde yardım eden iyi bir karotenoid kaynağıdır. Zengin bir beta-karoten deposudur. Bol miktarda potasyum, lif ve bir miktar da C vitamini içerir. Kuru kayısıda C vitamini bulunmaz, ancak iyi bir demir kaynağıdır.

Mandalina: Vücudun enfeksiyonlarla savaşmasını kolaylaştırır. Muz: Önemli bir potasyum kaynağı olan muz, kalbe ve kas sistemini için çok yararlıdır. Yorgunluğu giderir, ishali önleyici etkisi vardır. Armut: Kalp-damar sağlığı, düşük kan basıncı ve fiziksel performansa iyi gelen besin öğelerini barındırır.

Portakal: İçeriğindeki bioflavonoid kan damarını ve kılcal damarları güçlendirir. Vücuttaki ezik ve çürükler daha çabuk iyileşir. C vitamini ve folat içerir. Aynı zamanda, sadece suyunu içmek yerine, posası da yenirse, içinde bulunan liften de yararlanılır.

Greyfurt: Bolca C vitamini, karotenoid, kolesterol düşüren cinsten lif, pektin (bazı ham meyvelerde bulunan jelatinli bir madde) ve pek çok fitokemikal içerir. Enfeksiyonlara karşı korur.

Ayva: Protein, karbonhidrat, kalsiyum, demir, fosfor, potasyum, sodyum ve C vitamini içerir. Safra akışını sağlar, karaciğer tembelliğini giderir. Bronşit ve öksürükte faydalıdır. İshali durdurur. Ateş düşürücü ve strese karşı etkilidir.

Ispanak: İçinde sanıldığından daha az demir olduğu için işe yaramaz olduğunu zannediyorsanız, yanılıyorsunuz. Ispanak, zengin bir beta-karoten kaynağıdır. Aynı zamanda, C vitamini, folat, demir, potasyum ve kalsiyum içerir.

Tatlı patates: Bolca potasyum içerir. Ayrıca C vitamini, beta-karoten ve lif de içerikleri arasındadır.

Lahana: Betakaroten, C vitamini, folat, kalsiyum ve lif içerir. Turpgiller: (Lahana, karnabahar, brokoli, brüksel lahanası): Bu gruptaki sebzeler, kolon (bağırsak) kanserine karşı korur. İçeriklerinde bulanan sinigrin maddesinin vücutta çözülmesi, kanser hücrelerini öldürür. Bu çözülme, sebzeler çiğnendiğinde ve sindirildiğinde ortaya çıkar. Turpgiller, akciğer ve prostat kanserlerine karşı da koruma sağlar.

Brokoli: İçerdiği kalsiyum sayesinde kemik erimesini önler.

Sarımsak: Kan pıhtılaşmasını azaltır. Bazı mide kanserlerini önlediği ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği kanıtlanmıştır. Tansiyon ve kolesterol düşürücü etkisi vardır. Ayrıca çok iyi bir antioksidan ve antiseptiktir.

Fasulye ve pancar: Demir bakımından zengin sebzelerdir. Yeteri kadar demir almamak, anemi, konsantrasyon azlığı, kırılgan saçlar, uyku hali, sinirlilik, şişmanlık gibi hastalıklara yol açar.

Patlıcan ve pırasa: Önemli lityum kaynaklarıdır. Lityum, beynin depresyon ve alkol bağımlılığı gibi ruhsal bozukluklara yol açan problemlerini önlemeye yardımcı olur.

Kırmızı dolmalık biber: Tam bir C vitamini kaynağı olan tatlı kırmızı biberde aynı zamanda beta-karoten ve lif de vardır.

Havuç: Bol miktarda A vitaminin ön maddesi olan beta-karoten ve lif içerir.

(02.12.2012 tarihli Posta Karnaval'dan alınmıştır.)