Videolu görüşmeler mutsuzluğa neden oluyor! Zoom yorgunluğuna karşı ne yapabilirsiniz?

Selen Serdaroğlu / Posta.com.tr | Pandemi süreci ile birlikte Zoom, Skype, Teams, Watsapp gibi araçlarla online görüşme (video chat) yaşamımızın merkezi haline geldi. Gerek insanların yakınları, eşleri, dostları ile görüşmesi amaçlı gerekse de eğitim, toplantı gibi iş odaklı görüşmelerde yoğun olarak bu tür görüşme platformlarını tercih etmeye, "zoomlamaya" (*) başladık.

Önceden sadece uluslararası şirketlerin farklı merkezleriyle iletişim kurmak için kullandığı video görüşme teknolojisi bugün bankalardan tutun üniversitelere kadar, günümüzde birçok kuruma sirayet etmiş durumda. Artık küçüklü büyüklü pek çok şirket uzaktan görüşmeyi çalışma koşullarının içine dahil etti. Bu sayede ofis, yakıt ve yol maliyetleri azaltıldı, yolda geçirilen zaman kişisel zaman kazancına dönüşebildi ve insanlar daha kolay ulaşılabilir haline geldi.

SÜREKLİ GÖRÜŞMEK GERÇEK BİR YAKINLIK MI?

İnsanların sözlü iletişim kurma ihtiyaçları var fakat bundan daha öte ve güçlü olarak duygusal iletişim kurma ihtiyaçları bulunuyor. Psikiyatrist ve Psikoterapist Dr. Onur Okan Demirci, "İster sevdiklerinizle görüşmek, ister iş yerindeki iş arkadaşlarınızla birlikte fiziki ortamda birlikte bulunmak olsun, insan yakın temasa ihtiyaç duyar. Mesafelerle birlikte duygusal ihtiyacını gidermekte zorlanan kişiler yalnızlaşmaya başladıklarını hisseder ve mutsuz olurlar." diyor. Stanford Üniversitesi’nde yapılan araştırmanın sonuçları da bunu gösteriyor. Uzaktan görüşme platformlarının getirdiği bu sonuca “Zoom Tükenmişliği (Zoom Fatigue)” ismi veriliyor.

Psikiyatrist ve Psikoterapist Dr. Onur Okan Demirci, sıklıkla iş hayatında duyduğumuz 'tükenmişlik sendromu' tanımına benzer şekilde uzaktan görüşme araçlarının da tükenmişliğe neden olabildiğini belirtiyor. Ancak bu durum uzaktan görüşme araçlarının kullanılmaması gerektiği anlamına gelmiyor. Ancak araştırma sonuçları bu tür araçların neden olduğu yorgunluk ve tükenmişliği azaltacak özelliklerin ve dijital fikirlerin geliştirilmesi gerektiğini gösteriyor.

VİDEO GÖRÜŞMELER TÜKENMİŞLİĞE YOL AÇIYOR

ABD'deki Stanford Üniversitesi'ndeki araştırmacılar geçtiğimiz yıl "Teknoloji, Zihin ve Davranış" (Technology, Mind, and Behavior) dergisinde yayımlanan makalede yer verdikleri yeni fenomene 'Zoom tükenmişliği' veya 'Zoom yorgunluğu' adını koydu.

Araştırma ekibine göre Zoom tükenmişliğinin dört temel nedeni var. Aşırı ve yoğun göz teması, sürekli kendinize ait videoyu izlemek, masaya yapışıp kalmak nedeniyle kısıtlı hareketlilik imkanı, yüz yüze iletişimde iç güdüsel olarak algılanan sosyal ipuçlarını takip etmek için daha fazla enerji harcamak bu tükenmişliğin nedenlerinin başında geliyor. Başta hem kadınları hem de erkekleri aynı oranda etkilediği düşünülen zoom yorgunluğu ile ilgili yapılan son çalışmalar; kadınların genellikle erkeklerden daha çok etkilendiğini gösteriyor. Psikiyatrist ve Psikoterapist Dr. Onur Okan Demirci de bu teknolojilerin insani yakınlaşma ve sosyalleşme ihtiyacını tam olarak karşılamadığını belirtiyor.

Çağımızın çok önemli gelişmelerinden biri olan video konferans sistemi bizlere büyük avantajlar sağlıyor. İnsanların iletişimleri ile ilgili geliştirilen ve geliştirilecek olan tüm yöntemler içinde insan psikolojisinin ihtiyaçlarını da barındırıyor. Bunu fark ederek ilerlediğimiz zaman daha sağlıklı iletişim araçlarına kavuşmuş oluyoruz. Ancak uzaktan görüşme araçlarını sınırsız şekilde kullanabiliyor olma lüksümüz onları sürekli kullanmak zorunda olduğumuz anlamına gelmiyor. Çünkü bu teknolojiler insanların yakınlaşma ve sosyalleşme ihtiyaçlarını tam olarak karşılamıyor. İnsanların teknolojiden bağımsız bağlantıya da ihtiyacı var. 

Psikiyatrist ve Psikoterapist Dr. Onur Okan Demirci, uzaktan görüşme araçlarının bizi sürükleyebileceği tükenmişliğin nedenlerini 5 başlık altında değiniyor.

1. GÖRÜNTÜLÜ GÖRÜŞMEDE GÖZ TEMASI VE YÜZ ALGISI BOZULUYOR

İnsanlar birbirlerine baktığında gördükleri yüz algıları, yüz ifadeleri ve göz teması kişilere bazı duygular hissettirir. Tanıdığınız ve sevdiğiniz bir ortamda iseniz genellikle güven duygusu hissedersiniz. Güven duygusu insanın iyi hissedebilmesi ve mutlu olabilmesi için ihtiyacı olan temel bir duygudur. Uzaktan görüşme araçları bu göz teması ve yüz algısını değiştirdiği için güven duygusu ihtiyacımızı giderememize neden olabilir.

2. ZİHİNSEL YORGUNLUĞA YOL AÇIYOR

Sürekli uzaktan görüştüğümüz kişinin görüntüsüne odaklı bir şekilde onu dinliyor olmak ise kişinin sürekli dikkatini vermeye harcadığı enerji nedeniyle zihinsel yorgunluğa neden olabilir. Normalde iletişimde olduğumuz kişilere karşı eğer onları seviyorsak yakın temasta konuşabiliriz, eğer yaklaşmaktan hoşlanmadığımız kişiler var ise onlarla da arada bir mesafeye ihtiyaç duyarız. Uzaktan görüşme araçlarını kullandığımızda karşımızda sürekli yakından baktığımız büyük yüzler görmemiz sebebi ile beynimiz bunu çiftleşme isteği veya çatışma sorununa yol açan bir durum olarak algılayabilmektedir. Bu durum saatler sürer ise beynimiz aşırı uyarılmış bir duruma maruz kalarak yorgun düşebilir. Bu yorgunluk tükenmişlik ve mutsuzluğa götürebilir.

3. ODAKLANMAYI ZORLAŞTIRIYOR

Çoğu uzaktan görüşme araçları görüşmeniz esnasında kendi görüntünüzü de küçük bir kare içinde size göstermektedir. Böyle bir durumda hem karşınızdakine hem de kendi görüntünüze odaklanmaya başlarsınız. Bu durum sürekli karşınızda bir ayna ile gezmek gibi düşünülebilir. Böylece beyniniz daha fazla yorulacaktır.

4. UZUN SÜRE TEK MEKANA BAĞLIYOR

Telefon görüşmeleri esnasında hareket edebilme özgürlüğüne sahipsiniz fakat çoğu uzaktan görüşme aracı size hareket imkanı tanımamaktadır. Böylece saatlerce sabit bir şekilde oturduğunuz yerde kalmak zorunda kalırsınız. Hareketsizlik sıkıcı bir durum halini alarak zihinsel olarak yorulmanıza neden olabilir.

5. JEST VE MİMİKLERİ YORUMLAMAYA ÇALIŞMAK DAHA FAZLA YORUYOR

Uzaktan görüşme toplantıları esnasında uzun süre konuşmadan dinlemek durumunda kalabilirsiniz. Normalde insan beyni karşısındaki insanı dinlerken onun jest ve mimiklerini yorumlamaya çalışır. Uzaktan videolu görüşmelerde karşınızdakini dinlerken onun jest ve mimiklerini algılayabilmek için daha fazla enerji harcadığınız gibi siz konuşurken de jest ve mimiklerinizi belli edebilmek için de daha fazla enerji harcayabilirsiniz. Bu kadar zihinsel enerji sizi yorgun düşürebilir.

ZOOM TÜKENMİŞLİĞİNE KARŞI ÖNERİLER

Uzaktan görüşmelerin yaratabileceği zoom yorgunluğuna karşı Psikiyatrist ve Psikoterapist Dr. Onur Okan Demirci, sürekli video konferans yapmak zorunda kalanlar için bazı çözüm önerilerinde bulunuyor.

• 1. Uzaktan görüşme uygulamanızda karşınızdakinin yüz boyutunu küçültmek için uygulamayı ekran boyutuna göre ayarlayın.
• 2. Ekrana çok yakın durup karşınızdaki kişiye çok fazla odaklanma enerjisi harcamamak için harici bir klavye kullanarak ekranla mesafenizi açın.
• 3. Kendi görüntünüze odaklanmaya harcayacağınız zihinsel enerjiden tasarruf etmek için kendi görüntünüzü kapatın.
• 4. Bilgisayarınızın sabit kamerasını kullanmak yerine harici bir kamera ile görüşmelere katılın. Bu sayede hareket alanınızı genişler ve daha rahat edersiniz.
• 5. Konuşmadığınız zamanlarda ara ara video görüntünüzü kapatın. Ekran dışında başka bir yere odaklanmak hem sizin hem de konuşmayı yapan kişinin dinlenmesini sağlar.
• 6. Uzun süre sessiz kaldığınız toplantılarda ekrandan ara ara uzaklaşmak ve kendi kendinize sesli olarak konuşmak sizi rahatlatabilir. Eğer imkanınız var ise görüşmeye ara ara sesli olarak katılabilir veya söz alabilirseniz bu da sizin zihinsel yorgunluğunuzu azaltabilir.

(*) Zoomlamak: İnternette arama yapma terimi yerine “Googlelama (Googling)” sözcüğünün dilimize yerleşmesi gibi uzaktan video görüşmesi yapma terimi yerine, video görüşme aracı hangisi olursa olsun genellikle “Zoomlamak (Zooming)” sözcüğü kullanılıyor.