Giriş
Taliban, başkent Kabil'e girdi! Fotoğraflar geldi! ABD Büyükelçiliği'nin yanında dumanlar yükseliyor
Taliban militanları, Afganistan'ın başkenti Kabil'e bugün dört koldan girdi. ABD Büyükelçiliği'nin üzerinde uçan helikopterlerin fotoğrafları az önce geldi. Başkent Kabil'de dumanlar yükseliyor. Afgan hükümeti, yönetimin Taliban'a devri için müzakerelere başlanacağını açıkladı. Kabil'de binlerce sivil kenti terk etmek için harekete geçti. İşte Kabil'de son dakika gelişmeleri...
Günler içinde Afganistan'ın tamamını ele geçiren Taliban militanları, bugün başkent Kabil'e dört koldan girdi. Uluslararası haber ajansları, ABD Büyükelçiliği'nin üzerinde uçan helikopterler ve hemen yanında yükselen dumanların fotoğraflarını geçiyor. Afgan hükümeti, yönetimin Taliban'a devri için müzakerelere başlanacağını açıkladı.
ABD'nin askerlerini tamamen çekmesine iki hafta kala Afganistan'ı göz açıp kapayıncaya kadar ele geçiren Taliban örgütü, gece yarısı hiçbir direnişle karşılaşmadan Celalabad şehrine girdi. Hemen ardından diğer vilayetler de düştü ve başkent Kabil'de korkulan oldu.
Reuters haber ajansı, neredeyse bir hafta içerisinde ülkenin yüzde 90'ını kontrol eden Taliban'ın doğudaki stratejik Celalabad şehrini sabaha karşı 05.29'da ele geçirdiğini 'son dakika' koduyla duyurdu.
350 bini aşkın nüfusu olan Celalabad'dan yayınlanan diğer sosyal medya videolarında, yüzlerce Taliban militanının kent meydanında şehir sakinleri tarafından karşılandığı görüldü.
KABİL DÜŞÜYOR
Ancak birkaç saat sonra Afganistan İçişleri Bakanlığı, Taliban militanlarının her yönden başkent Kabil'e girmeye başladığını ve yönetimin devri için müzakerelere başlanacağını duyurdu. Bu haberle dünya şoka uğradı.
Associated Press (AP) haber ajansına göre, bir Afgan yetkili, Taliban müzakerecilerinin, iktidarın 'devri' için hazırlık amacıyla Cumhurbaşkanlığı sarayına gideceğini söyledi. Taliban lideri Molla Baradar'ın da Kabil'e gelmeye hazırlandığı belirtiliyor.
Kabil'e giren Taliban, savaşçılarına şiddette başvurmamaları yönünde talimat verdi. Reuters haber ajansı, Doha'da konuşan Taliban liderinin, Kabil'den ayrılmak isteyenlere izin verilmesini söylediğini bildirdi. Taliban lideri kadınların da koruma altındaki bölgelere götürülmesini istedi.
Taliban ayrıca, savaşçılarına başkent Kabil'e giriş noktalarında kalmaları yönünde talimat verdiklerini belirten bir açıklama yaptı. 4,5 milyona yakın nüfusa sahip başkentte sivillerin risk altında olması, gerekçe gösterildi. Örgütün sosyal medya hesapları, kapılarda giriş-çıkışları tutan militanların fotoğraflarını paylaşıyor.
Taliban'ın açıklamasında, Kabil'in güvenlik sorumluluğunun şimdilik hükümete ait olduğu belirtilerek, iktidarın barışçıl bir şekilde devredilmesi için müzakerelerin sürdüğü kaydedildi. Ancak Kabil'de silah sesleri işitildiği ve Taliban savaşçılarının sokaklarda bayraklarla dolaştığına dair haberler geliyor.
ZAMANA KARŞI YARIŞ
ABD, Kabil Büyükelçiliği'nde 50'den az personelinin kaldığını açıklarken, NATO ise Avrupa Birliği çalışanlarının Kabil'de bilinmeyen güvenli bir yere götürüldüğünü duyurdu. Amerikan Associated Press (AP) haber ajansı, bu sabah ABD'nin Kabil Büyükelçiliği üzerinde uçan Chinook helikopterinin fotoğraflarını bütün dünyaya servis etti.
Birkaç saat sonra ise AP'nin servis ettiği yeni fotoğraflarda ABD'nin Kabil Büyükelçiliği etrafında siyah dumanların yükseldiği görüldü.
ABD Büyükelçiliği çevresinde uçan Black Hawk helikopterleri ise yalancı füzesavarlar ateşledi. Uluslararası haber ajansları, büyükelçiliği helikopterlerle tahliye eden ABD'nin zamana karşı yarış verdiğini belirtiyor.
ABD başkent Kabil'deki büyükelçiliğini tahliyeye başlarken, Başkan Joe Biden zamana karşı yarış verilen tahliyede görev alacak asker sayısını saatler içerisinde 3 binden 5 bine çıkardı.
'TÜM BELGELERİ YOK EDİN'
Washington yönetimi, Kabil Büyükelçiliği’ndeki personele 'hassas tüm materyallerin yok edilmesi' talimatı verdi. Elçilik personeline gönderilen talimatı, CNN International yayınladı.
TÜRKİYE'DEN AFGANİSTAN'DAKİ TÜRK VATANDAŞLARINA ACİL ÇAĞRI
Türk Dışişleri Bakanlığı ise, Afganistan'dan ayrılmak isteyen Türk vatandaşlarının ivedilikle Türkiye'nin Kabil Büyükelçiliği'ne bilgi vermesini istedi.
Cumhurbaşkanı Eşref Gani, Taliban'ın Kabil'e girmesiyle ya örgüte karşı savaş verme ya da teslim olma gibi bir seçenekle karşı karşıya. Kabil, Taliban'ın ilerleyişinden korkup kaçan 750 bini aşkın göçmene ev sahipliği yapıyor.
AL JAZEERA: KABİL'DE BÜYÜK PANİK VAR, FİYATLAR TIRMANDI
Al Jazeera, önce yüzlerce ilçeyi alıp daha sonra da günler içinde vilayet merkezlerinde kontrolü sağlayan Taliban'ın Afganistan'ın başkenti Kabil'de paniğe yol açtığını bildiriyor.
Kabil'de bulunan Al Jazeera muhabiri Charlotte Bellis, yalnızca dokuz gün önce hiçbir vilayeti elinde tutmayan Taliban'ın ilerleyişindeki hızın 'inanılmaz' olduğunu belirtiyor:
"Kabil'de çok büyük panik var. Taliban'ın ele geçirdiği yerlerden kaçan binlerce insanla birlikte şehir dolup taştı. Herkes hesaplarındaki paralarını çekmek için bankalara hücum etti. Yiyecek ve akaryakıt fiyatları tırmandı."
DOKUZ GÜN SÜRDÜ
Militanlar Kabil'e girerken Taliban başkent dışında tüm vilayet merkezlerini ve sınır kapılarını ele geçirdi. Tüm Afganistan'da kontrolün yitirilmesi yalnızca dokuz gün sürdü.
Taliban karşıtlığıyla bilinen Belh vilayetinin merkezi Mezar-ı Şerif kenti de Cumartesi günü düştü ve Kabil yönetimi Afganistan'ın kuzeyinde hakimiyetini tamamen kaybetti.
6 Ağustos akşamı İran sınırındaki Nimruz vilayetinin merkezi Zaranc'ı ele geçirerek şehirlere ilerleyişini başlatan Taliban, 15 Ağustos'ta Kabil'e ulaştı. ABD istihbaratı daha önce Taliban'ın en erken bir ay içinde Kabil'e ulaşmasının beklendiğini aktarmıştı ancak bu teori sahadaki tablo karşısında çöpe gitti.
TALİBAN'IN İLK İCRAATI: COVID-19 AŞISI YASAKLANDI
Taliban, 1996 yılında yıllarca süren çatışmaların ardından Kabil'i ele geçirmişti. Örgüt, dönemin Afganistan lideri Muhammed Necibullah'ı idam etmiş, kadınların çalışması ve kız çocuklarının okula gitmesini yasaklamıştı.
Bu hafta ise, militanlar tarafından kontrol sağlanan Paktiya vilayetinde Covid-19 aşısı yasaklandı. Ülkenin doğusundaki Paktiya'daki yasağa ilişkin bir bildiri, hastaneye asıldı.
830 MİLYAR DOLAR ÇÖPE GİTTİ
AP haber ajansı, ABD'nin çekilmeden önce Afgan ordu birliklerinin eğitimi için 830 milyar dolardan fazla para harcadığını ve tüm çabaların bir hafta içinde çöktüğünü bildirdi.
Peştunlar, Tacikler, Hazaralar, Aymaklar (Aimaq), Türkmenler, Özbekler, Kırgızlar ve Beluçilerin de aralarında bulunduğu birçok etnik grubun yaşadığı Afganistan'da, 20 ile 40 arası farklı dil ve lehçe konuşuluyor.
On yıllardır çalkantının dinmediği Afganistan'daki kırılmanın başladığı olay, 1979 yılının son günlerinde başlayan Sovyetler Birliği işgali oldu. ABD'nin direnişçilere destek verdiği 10 yıl süren işgal sırasında çok sayıda ülkeden 100 bini aşkın kişi Afganistan'a giderek Sovyetler Birliği'ne karşı savaştı.
Sovyetlerin 1989'da Afganistan'dan çekilmesinin ardından bu kez iç savaşa savrulan ülkede, Cumhurbaşkanı Muhammed Necibullah'ın 1992'de devrilmesiyle Afgan nüfusunun yarısını oluşturan Peştun grupların Kabil'deki hakimiyeti de sarsıldı.
İç savaş sürerken kurulan Taliban, farklı grupların desteğini aldı ve 27 Eylül 1996'da Kabil'e girerek iktidarı ele geçirdi. Böylece Afganistan'da, ABD liderliğindeki NATO birliklerinin 2001'deki saldırısına kadar devam edecek dönem başlamış oldu.
ABD, 11 Eylül 2001 saldırılarından Afganistan'da üslenmiş El Kaide ve lideri Usame Bin Ladin'i sorumlu tuttu. Afganistan'ı yöneten Taliban'dan El Kaide üslerini kapatmasını ve liderlerini ABD'ye teslim etmesini istedi. Taliban reddetti.
7 Ekim 2001'de Amerikan ve İngiliz uçaklarının Taliban ve El Kaide hedeflerine hava saldırısıyla Afganistan'da yeni bir savaş başladı. Afganistan'ı bu kez işgal eden ABD'ydi. Washington'ın 20 yıllık savaşı, Taliban'la masaya oturulması ve çekilme kararı alınmasıyla bitti.
KABİL'DE 'KAÇIŞ' TRAFİĞİ
Öte yandan Kabil'de binlerce sivil kenti terk etmek için harekete geçti. Sosyal medyada yer alan görüntülerde şehrin neredeyse her bölgesinde trafiğin kilitlendiği görüldü.