Giriş
Türkiye’de ilk kez kahve meyvesi üretti
Antalya’nın Gazipaşa ilçesinde satın aldığı arazide mango, licthi, pasiflora, pitaya, papaya gibi tropik meyveler üreten Yaşar Dağtekin, Türkiye’de ilk kez kahve meyvesi üretmeyi başardı. 60’a yakın kahve fidesi diken ve yaklaşık 10’u meyve veren Dağtekin, 20 kilogram civarında ürün hasat etti.
Almanya’da uzun yıllar yaşadıktan sonra 2005 yılında Gazipaşa’nın Yakacık Mahallesi’ne yerleşen Yaşar Dağtekin, Türkiye’de ilk defa kahve ağaçlarından meyve elde etmeyi başardı. Meyveler kırmızı hali aldıktan sonra toplamaya başlayan Yaşar Dağtekin, evinin önündeki arazisinde ayrıca pasiflora, licthi, pitaya, paya, mango, avokado, longan gibi tropik meyve üretiminde de başarılı sonuçlar elde etti.
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Merkezi Enstitüsü (BATEM) ve Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi ile işbirliği içinde tropik meyve üretimi üzerine bölgeye örnek olacak üretimler gerçekleştiren Yaşar Dağtekin’in kahve üretiminin de bölgeye örnek teşkil ederek, üretimin yaygınlaştırılması hedefleniyor.
2005’TE TROPİK MEYVE ÜRETİM DENEMELERİNE BAŞLADI
Uzun süre yurtdışında yaşadığı ve 1995’li yıllarda bu araziyi satın aldığını belirten Yaşar Dağtekin, "2005 yılında kesin dönüş yapıp yerleştim. Tropik meyveler, muz, avokado gibi üretimlerle çiftçiliğe başladım. Bunların içinde kahveye zaafım vardı. Anaç bulup kahve fidesi yetiştirdim ve üretip çoğaltmaya başladım. Biraz zor oldu ama tekniğini öğrenince çimlendirip çoğaltmaya başladım. Şu anda toprağa ekilmiş 50-60 fide ve ağacım var. Ayrıca serada da deneme amaçlı diktiğim fideler var" dedi.
YARI KAPALI SERADA DAHA UYGUN
Kahve ağaçlarının dışarıda olduğunu, Yakacık’ın ikliminin aralık-şubat ayları arasında biraz soğuk olduğuna dikkat çeken Dağtekin, "O yüzden bazı dallar ve yapraklara soğuk zarar veriyor ve kahverengileşme oluştu. Ama yarı kapalı seradaki fidemde muazzam başarı elde ettik. Hem verim yüksek hem ağaç zarar görmüyor. Yani yarı kapalı serada üretim olacağına inanıyoruz ve bunun araştırması da yapıldı. Akdeniz Üniversitesi’nden de bu konuda rapor hazırlandı" diye konuştu.
KİRAZ KIRMIZISI OLUNCA TOPLANIYOR
Kahve meyvesinin hasat zamanıyla ilgili bilgi veren Dağtekin, "Kabuğu kiraz kırmızı rengini alınca toplanması gerekiyor. Bir taraftan da çiçeklenme başladı. Bugünlerde tamamıyla toplamamız gerekiyor. 10’un üzerinde meyve veren ağacım var. Bir fide 3 yaşından itibaren meyve vermeye başlıyor. Bir ağaçtan 2-3 kilogram meyve alırsak büyük başarı. Bizim bahçemizdeki ağaçlardan 20 kilogram ürün hasat ettik" dedi.
BİR HAFTA SUDA BEKLİYOR
Kahve meyvesi toplandıktan sonra kabuğundan ayrılması için 2-3 günden bir haftaya kadar suda bekletilmesi gerektiğine işaret eden Dağtekin, "Fermente oluyor. Ondan sonra kabuğundan çekirdekleri elle veya makineyle ayrılıyor. Bizim az olduğu için elimizle ayırıyor ve güneşte kurutuyoruz. Yeşil çekirdek kahve elde etmiş oluyoruz. Yani ithal ettiğimiz kahve şeklinde üretimimiz. Bunun tabi kavrulması gerekiyor. Türk kahvesi veya diğer kahve türleri için çeşitli kavurma teknikleri var" diye konuştu.
ÜRETİMİ TEŞVİK İÇİN TANITIM GEREKİYOR
Türkiye’de kahve meyvesi üretimini yapan ilk kişi olduğunu belirten Dağtekin, "Uzun sürede getirisi olmayan, emek verilmesi gereken bir şeydi ve bugün üretimde başarılı olduk. İnşallah ileride daha da iyi olacak. Türkiye’nin iklim şartları, aslında her şeyin yetişmesine müsait. Hele bu güneş, su ve toprakta yetişmeyecek hiçbir şey yok. Burada bizim yaptığımız ar-ge çalışması, deniyoruz ve üreticilere örnek olmak istiyoruz. Şu anda burada üretilen kahveleri satın alma durumu yok. Amacımız ejder meyvesinde olduğu gibi üst düzey bir tanıtım" dedi.
SERADA YATIRIM ÇAĞRISI
Bu konuda yatırım yapacak kişilerin bulunmasının önemli olduğuna dikkat çeken Dağtekin, "Bir sera kurulur, yatırım yapılırsa olmayacak diye bir şey yok. Bunun ispatı burada ve inşallah o seviyelere de geleceğiz. Şu anda yatırım yapacak kişiler arıyoruz. Örneğin muza önemli teşvik veriliyor. Kahve petrolden sonra dünyada ticareti en çok yapılan ürün. Bizde niye üretim olmasın. Tamamen ihtiyacı karşılamasa bile belirli miktarda üretilebilir ve yavaş yavaş ileride muz gibi üretimi artabilir" dedi.
1,2 MİLYAR DOLARLIK KAHVE İTHALATI
Bölgede tropik meyve türü mangonun 7 yıldır ar-ge ve fide üretimini yapan Mustafa Ezici ise "Türkiye’de kahve üretimi yok ve Yaşar beyin ar-ge projesi var. Şu anda hasat yapılıyor. Biz 7 yıl önce mangoyu başlattık ve fidesini üretip satıyoruz. Türkiye bir süre sonra mangoda Avrupa’ya ihracatçı duruma gelecek. Mango dışında litchi, longan, papaya gibi 27 çeşit tropik meyve yetişiyor. Bunlara devlet teşvik verirse özellikle orman arazilerinde zeytin ve diğer meyvelerde olduğu gibi, ciddi miktarda üretilebilir. Bunların üretimini yaygınlaşırsa Türkiye bu tropik meyvelerden kısa sürede 1 milyar doların üzerinde ihracat geliri elde edebilir. Bu durumda hem çiftçi zenginleşir, Türkiye’ye döviz girer ve ithalatı da önlemiş oluruz. Yalnızca muz değil, mango muzun 5 katı, narenciyenin 10 katı para kazandırabiliyor" diye konuştu.
Haber: Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (DHA)