Giriş
Yanıkta ilk yardım nasıl uygulanmalıdır?
Çaydanlıktaki kaynar suyun dökülmesinden güneş yanıklarına; yangında alevlere maruz kalmaktan kimyasal maddelerin yol açtığı yanıklara kadar çok geniş bir çerçevede yanıklar etrafımızı hiç istemememize ve çok korkmamıza rağmen kuşatabiliyor. Günümüzde acil servislere başvuru nedenlerinde yanık önemli bir yer kaplıyor. Hal böyle iken yanık vakalarında ilk müdahalenin doğru uygulanması hayati bir konu olarak karşımıza çıkıyor. Peki yanığa ilk müdahale nasıl yapılmalıdır? Yanıkta ilk yardım nasıl uygulanmalıdır? İşte, merak edilen tüm detaylar.
Her insanın yaşamında karşılaşabileceği tehlikeli bir durum olan yanık vücutta büyük ve ciddi travmalara yol açabilir. Yanık durumunda yapılan yanlış uygulamalar ise yanığın yanı sıra başka sağlık problemlerine neden olabileceği gibi mevcut tabloyu daha da ağırlaştırarak zararı artırabilmektedir.
Yanan bölgeye buz uygulamak, diş macunu veya yoğurt sürmek yanıklarda acıyı dindirmek amacı ile ilk akla gelen yöntemler olsa da bu yöntemler uzmanlara göre bu uygulamalar yanlış olup yanık bölgesinin daha da kötüleşmesine sebep olduğundan doğru yöntemlerin uygulanması gerekiyor.
Uzmanlar tarafından yanık vakalarında en ideal yardım, yanığın olduğu bölgenin musluk suyu ile ağrı geçinceye kadar yıkanması olarak belirtiliyor. Bir diğer ifade ile yapılması gereken ilk müdahale yanan bölgeyi musluk suyu altında 10-15 dakika kadar soğutmaktır. Uzmanlara göre böylelikle hem acı ve sızı dindirilmekte hem de yanığın daha derinlere inmesinin önüne geçilmektedir.
Yanan bölgede su dolu kabarcıkların oluşması halinde ise bu kabarcıkların kesinlikle patlatılmaması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu kabarcıkların derinin sorunsuz iyileşmesinde önemli olduğu açıklanmaktadır.
Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri şöyle uygulanır:
- Kişi hala yanıyor ise panik yapmasına engel olunarak koşması önlenir.
- Hasta veya yaralı kişinin üzeri battaniye ya da bir örtü ile kapatılarak yuvarlanması sağlanır.
- Yaşam belirtileri değerlendirilir.
- Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği denetlenir.
- Yanmış bölgedeki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır.
- Yanık bölge en az 20 dakika musluk suyu altında tutulur.
(yanık yüzeyi büyük ise ısı kaybı çok olacağından önerilmez.)
- Ödem oluşabileceğinden bilezik, yüzük, saat gibi aksesuarlar çıkarılır.
- Takılan yerler varsa kesilir.
- Hijyen ve temizliğe dikkat edilir.
- Su toplayan yerler patlatılmaz.
- Yanık üzerine ilaç veya yanık merhemi gibi maddeler de sürülmez.
- Yanık üzeri temiz bir bez ile örtülür.
- Hasta veya yaralı kişi battaniye ile örtülür.
- Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmaz.
- Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzakta ise hasta veya yaralı kişinin kusması yoksa bilinçliyse ağızdan sıvı (1 litre su, 1 çay kaşığı karbonat, 1 çay kaşığı tuz karışımı) verilerek sıvı kaybetmesi önlenir.
- Tıbbi yardım çağrılır (112).
Kimyasal yanıklarda; deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilir. Bölge, bol tazyiksiz suyla en az 15-20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanır. Giysiler çıkarılmalıdır. Hasta veya yaralı kişi örtülür. Tıbbi yardım istenir (112).
Elektrik yanıklarında ise; soğukkanlı ve sakin olunur. Hasta veya yaralı kişiye dokunmadan önce elektrik akımı kesilir. Akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk veya ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilir. Yaşam belirtileri (ABC) değerlendirilir. Hasta veya yaralı kişiye kesinlikle su ile müdahale edilmez ve hareket ettirilmez. Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülür. Tıbbi yardım istenir (112).