Bu hatalar çok daha hızlı yaşlandırıyor! Peki yaşlanmayı geciktirmek için ne yapacağız?

Son yıllarda genç ve zinde kalma, sağlıklı yaşlanma konusunda tolemerlerden sıkça söz ediliyor. Tolemerler, DNA hücresinin en sonunda bulunuyor ve kromozomları koruyorlar. Telomerlerin uzunlukları hücrelerin yaşam süresini belirliyor ve her bir hücre bölünmesinde telomerler kısalıyor. Telomer kısalması yaşlanmanın da başlangıcı olarak kabul ediliyor. Telomer kısalmasına yaş, cinsiyet, stres, yanlış beslenme şekli, obezite, sigara kullanımı ve çevre kirliliği etkili. İşte yaşlanmayı hızlandıran en hatalı davranışlar! Telomerleri en basit haliyle DNA'nın ucunda yer alan ve DNA'daki genetik bilgiyi koruyan kapaklar olarak tanımlayabiliriz. Hücrede 23 çift kromozom bulunuyor ve her birinin ucunda telomer yer alıyor. Telomerler her hücre bölünmesinde kısalıyor. Kısa telomerler, sağlığın kötüleşmesi ve erken ölüm için bir biyolojik belirteç olarak görülüyor.Kritik düzeyde kısalmış olan bir telomer DNA hasarı olarak kabul edildiğinden, er ya da geç tüm döngüsel somatik hücreler kalıcı olarak bölünmeyi durduruyor ve yaşlanma başlıyor.Çalışmalar, genetik faktörlerin telomer ve telomeraz aktivitesini açıklamak için yeterli olmadığını ve yaşam tarzının telomer kısalmasına yol açabileceğini gösteriyor. Ayrıca; yaş, cinsiyet, stres, fiziksel aktivite, sigara kullanımı, çevre kirliliği, vücut kitle indeksi, alkol tüketimi, beslenme şekli, eser elementler ve vitamin alımı, kronik inflamasyon, sosyoekonomik durum ve baba yaşı gibi birçok faktör telomer uzunluğu ile ilişkilendiriliyor. Tütün ürünleri, lipidler, proteinler, DNA ve telomerler dahil diğer pek çok hücresel yapıya zarar veren ve çeşitli inflamasyon biyobelirteçlerini artıran serbest radikaller üretiyor.40 yıllık bir süre boyunca günde bir paket sigara, telomer uzunluğunun ek %18'lik kaybına eşdeğer.Uyku yoksunluğu (5 saatten az), bilişsel becerileri ve ruh halini olumsuz etkiliyor ve telomerleri, yeterli uyku alanların telomerlerine kıyasla %6 kısaltıyor. Alkol kullanmayanlar ile alkol tüketim oranı en yüksek grup arasındaki telomer uzunluğu farklılıkları biyolojik yaşta 10 yıllık farka eşdeğer. Hızlı telomer kısalması ile depresyon ve yüksek fobik anksiyete gibi psikolojik bozukluklar arasında da ne yazık ki ilişki var. Yapılan çalışmalar telomer uzunluğunun, beslenme durumu ve sağlıklı yaşam tarzları ile ilişkili olduğu gösteriyor. Vitaminler, mineraller ve diğer biyoaktif diyet bileşenler gibi bazı beslenme faktörleri telomerleri çeşitli mekanizmalarla doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebiliyor.Beslenme ve Diyet Uzmanı Nur Sinem Türkmen, obez bireylerin normal kilo aralığında olan bireylerden daha kısa telomerlere sahip olduğunun bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış olduğunu ifade ediyor ve durumu şöyle açıklıyor:Vücuttaki fazla yağ dokusu, telomer kısalmasına neden olabilen kronik ve sistemik bir inflamatuar durumun tetiklenmesinde önemli bir rol oynar. Aşırı kilolu veya obez adölesanlarla yapılan 2 aylık bir kalori kısıtlamalı diyet çalışması, diyetin, özellikle en kısa boylu olan telomerlerin artmasıyla sonuçlandığını göstermiştir. Akdeniz diyetinin telomer uzunluğunu koruduğunu ifade eden Beslenme ve Diyet Uzmanı Nur Sinem Türkmen, sebze, meyve, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, tam tahıllar, zeytinyağı ve deniz ürünlerine ağırlık verilen bu beslenme modelinin Omega-3 ve resveratrol gibi yüksek miktarda antioksidan bileşikler ve lif içermesi sebebiyle oksidatif stres belirteçlerini ve iltihaplanma seviyesini azalttığını söylüyor ve araştırma sonuçlarına değiniyor.Akdeniz diyetini uygulayan bireylerde yapılan 5 yıllık takip sonucunda, telomerdeki değişikliklerin vücut ağırlığı ölçümlerindeki değişikliklerle ters orantılı olduğunu gözlemlenmiştir. Özellikle tam tahıllardan ve kepekli tahıllardan gelen diyet lifi alımı, kadınlarda telomer uzunluğu üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Polifenoller genelde bitkilerde bulunan, telomer uzunluğu ve organizma yaşlanması üzerinde de olumlu etkiler gösteren doğal bileşenle.Beslenme ve Diyet Uzmanı Nur Sinem Türkmen, Yapılan bir çalışmada, düzenli olarak çay içen yaşlı Çinlilerin telomerlerinin daha uzun olduğunun bulunduğunu ifade ediyor.Yine yakın zamanda yapılan başka bir araştırma, 8 hafta boyunca yeşil çay takviyesi alan obez kadınların, takviyeden sonra telomerlerinde önemli bir artış olduğunu göstermiş.Zerdeçalının aktif bileşeni olan kurkumin polifenollere benzer özelliklere sahip. Kurkumin içeren diyetlerle beslenen farelerin diğer hayvanlara kıyasla DNA hasarında azalma ve daha uzun telomere sahip oldukları tespit edilmiş. Meditasyon, dikkati ve farkındalığı odaklamayı, duygusal sakinliği teşvik etmeyi amaçlayan bir grup öz-düzenleme uygulaması. Bu tür uygulamalar genel olarak, nefes alma (örneğin, nefes almanın farkındalığı); benliğin veya kişinin çevresinin açık farkındalığını sürdürmekten oluşan açık izleme meditasyonu, yoga gibi fiziksel aktiviteyi içeren uygulamalar. Meditasyon uygulamalarının, telomer yıpranmasını önleyebileceği veya telomer uzunluğunu artırabileceği biliniyor.